Улак тартыш: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
No edit summary
1-сап:
УЛАК'''Улак ТАРТЫШтартыш, көк бөрү'''[[Кыргыз улуттук оюндары|кыргыздын улуттук ат [[оюноюну]]у. Улак тартыш илгертен бери чоң [[салт]]анаттардасалтанаттарда, майрамдарда, аш-[[той]]лордотойлордо өткөрүлгөн. Татаал, коркунучтуу, кокустуктары көп оюн болгондуктан атаандаштардын ортосунда кадыр-барктуу, [[тажрыйба]]луутажрыйбалуу кишилерден бокобулдарды (калыстарды) дайындашып, ошолордун чечими боюнча оюн өткөрүлгөн.<br />
[[Улак]] же [[серке|серкени]] мууздап, баш, шыйрагын кесип салып, ичинин кичине жерин жиреп, [[ичеги-карын]]ынкарынын да алып салып, кесилген жер менен мууздоосун бекем тигет. [[Атаандаш]]тарАтаандаштар эки тарапка (ата, айыл, аймак боюнча) бөлүнүшүп, жакшы аттарга минишет. Бөлүнгөн жааттар бирдей санда (3, 5, 7) оюнчуларды чыгарышат. Оюндун негизги максаты жерге ташталган улакты эңип алып, атаандаштарга тарттырбастан белгиленген марага алып келип таштоошондой Айрым учурда кичирээк [[торпок]] да тартылып, аны торпок тартуу деп аташат.<br />
 
[[Оюн|Оюнга]] жашы 19дан жогорку эркектер катыша алышат. Топтор 2—4 кишиден түзүлөт.
Улак же серкени мууздап, баш, шыйрагын кесип салып, ичинин кичине жерин жиреп, [[ичеги-карын]]ын да алып салып, кесилген жер менен мууздоосун бекем тигет. [[Атаандаш]]тар эки тарапка (ата, айыл, аймак боюнча) бөлүнүшүп, жакшы аттарга минишет. Бөлүнгөн жааттар бирдей санда (3, 5, 7) оюнчуларды чыгарышат. Оюндун негизги максаты жерге ташталган улакты эңип алып, атаандаштарга тарттырбастан белгиленген марага алып келип таштоошондой Айрым учурда кичирээк [[торпок]] да тартылып, аны торпок тартуу деп аташат.
== Оюн өткөрүлүүчү жер ==
 
Улак тартылыш үчүн жумшак тегиз [[талаа]] же аянт тандалып алынат, аянттын эки жагынан бийик тиги 50—60 см. келген желектер менен дарбаза белгиленет. Дарбазанын кеңдиги 15 метр. Талаанын ,(аянттын) өлчөмү: кеңдиги 100—150 метр, узундугу— 200—300метр. Талаанын ортосунда [[диаметр|диаметри]] 6 метр келген мара жайгашкан. Дарбазанын алдында 2 метр кеңдикте, узундугу 15 метр келген аянтча чийилет. Улакты ушул аянтчанын ичине түшүрүү керек же чиймеге илинип жатууга тийиш. Эгерде улак бул аянтчага жетпей же ашып барып түшсө, калыс тешүүнү токтотуп, улакты дарбазадан 25—30 метр, жерге алып барып таштайт. Анан ышкырыгы менен кайрадан беттешүүнүн башталганын билдирет, 20— 25 метр алыстыкта сызык чийилет, же желекче сайылат. Улакчылар беттешүүнүн жүрүшүндө улак менен ушул сызыкты (желекчеден) өтө чаап кетишсе оюн токтотулат да кайрадан ортодон башталат.
 
==Колдонулган адабият==
* “Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия”. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик Педагогикалык университети. Башкы ред. Ү.А.Асанов, жооптуу ред. А.А. Асанканов.Ред. кеңеш: Ө.Ж.Осмонов (төрага) Т.Н Өмүрбеков Б.- 2003.<br>
“Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия” Бишкек 2003.<br>
* [["Кыргыз эл оюндары" китеби|Х. Н. Анаркулов. Кыргыз эл оюндары. -Ф.: 1981, ISBN-10(13):5-65500669-3]]
“Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору”<br>
[[Категория:Оюндар]]
“И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик Педагогикалык университети”<br>
“Башкы ред. Ү.А.Асанов, жооптуу ред. А.А. Асанканов”.<br>
“Ред кеңеш: Ө.Ж.Осмонов (төрага) Т.Н Өмүрбеков”<br>
==Интернеттик шилтемелер==
[[Category:Кыргызстан]]<br>
 
[[Category:Искусство]]<br>
[[Category:Маданият]]<br>
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Улак_тартыш" булагынан алынды