Малколм Икс: нускалардын айырмасы

'''Малколм Х''' (Малколм Литл; Май 19, 1925 – Феврал 21, 1965) Ел-Хаж Малик Ел-Шахбаз, [[Афро-Америкалык Мусулман НегрлерМусулмандар]]'диндын министри ж-а Нейшн оф Ислам (Nation of Islam)'дынИсламдын катчысы.

1964-жылы Нейшн оф ИсламИсламдaн м-н жолун айырдычыкты. Ошол эле жылы Меккеге барып ажы болуп, суннимусулман мусулмандыгынадинине отту. Ал Муслим Моск, Инк. ж-а Афро-Америка Биримдик Организациясы'нынОрганизациясынын да куруучусу. Малколм, Улуттук Биримдик Аптасы'нынАптасынын биринчи кунундо [[Вашингтон Хайтс']]та киши колдуу болуп олду.

Малколм Литл 1925-жылы [[Омаха]],Небраскада [[Небраска]]да туулган. Атасы [[Орл Литл]] ачык создуу,официалдуу емес [[Баптист]] катчысы ж-а [[Маркус ГарвининГарви]]нин жактоочусу, [[Буткул НегрлердинКаралардын Онугуу Ассосациясынын]] (UNIA) жергиликтуу лидери болгон. Орлдун 3 бир тууганын ак адамдар олтуруп кетишкен.

Орл Литлдин Луиз Литлден(Малколмдун апасы) мурдагы аялынан 3 баласы бар еле(Елла,Мери,Орл). Екинчи аялынан 7 балалуу болгон. Малколм 4-су еле. Балдарынын аттары жашына карап: Вилфред, Хилда, Филберт, Малколм, Региналд, Вонн, Весли. Орл олгондон бир канча жылдан кийин Луиз башка бироодон Роберт аттуу бала торогон.

Луиз Литл [[Гренада]]да туулган. Малколм апасынын ак аялдарга окшоорун айтат. Луиздин Шотландиялык[[Шотландия]]лык атасы ак болуп, Малколм ал адам жонундо еч нерсе билбесин белгилеген. Малколм бир аз ак жуумал тусун енеси ж-а чон таятасынан алган. Мурда бул ак жуумал терисин ак адам болуш учун керек болгон символ катары караса да кийин ал:"ак зордукчунун мендеги ар бир тамчы канын жек кором" деп айткан. Малколм уй булодогу балдардын ичинен ак жуумалы болгон учун атасы аны жакшы короорун сезгенсезч бирок ошол еле себептен апасы аны жаман короорун ойлогонойлоч. "РедКызыл"(кызыл), Малколмдун никтерининтакма аттарынын бироосу. Бул такма ат анын чачынын кызгылт болушунан келип чыккан ник. Ал бой жетип оскон сайин чачы да кара туско айлана баштаган.

Ал озунун Автобиографиясында, [[Ку Клукс КлансмендерКланс]]тар апасын(, ошол кезде Луиздин боюнда Малколм бар эле)ыза кылганын жазат. Литлдин уй булосу [[Милвауки]],[[ВисконснВисконсан]](1926) ж-а [[Лансинг]],[[МичигангаМичиган]]га кайрадан жайгашат. 1931 де-жылы [[Орл Литл]] трамвайдын астында калып жан берет. Бийликтегилер бул окуяны кокустук деп чечим чыгарса да Малколм, Орл [[Каралар Биримдиги]](НБ) тобу тарабынан олтурулду деп шектенген. Кеебир негрлер Орлду KБКаралар Биримдиги олтурду дешет. Бирок милиционерлер Орлдун олордон мурда аларга тайып жыгылып трамвайдын астында калганын айтканын айтышат.

Малколм кичинекейинде ото жакшы окуучу болгон бирок 8-класста окууну таштаган. Себеби анын мугалими анынага негркара болгону учун адвокат болалбай турганын айткан. БирАр канчакайсы жетимдер уйундо калгандан кийин ал Бостон, массачусетке тууганы Елла Литл Колинстин жанына 1941-жылы Февралда барган.

1948-жылы Малколмдун бир тууганы Филберт Нейшн оф Ислам жонундо катында жазат. Бир тууганы Региналд "Малколм, мындан ары чочконун етин жебе ж-а сигарет чекпе, мен сага ал жерден чыгуунун жолун корсотом" дегенге чейин Малколм Нейшн оф Исламдын мучосу болууга кызыккан емес. Турмодогу кийинки жылдарында ал Кара Мусулмандардын лидери [[Элайжа Мухаммед]] м-н кат жазышып турган.

1948,-жылы Февралда айрыкча бир тууганынын жардамы м-н Малколм Норфолктогу чон китепканасы бар турмого откорулот. Кийин ал бул турмо жонундо мыднаймындай дейт: "Бир канча ай турмодо екенимди унутуп койдум. Чындыгында ошол убакка чейин мен озумду анчалык еркин сезген емесмин." 1952,-жылы 7-Августта Малколм турмодон чыгат(?).

Малколм турмодон чыккандан кийин 1952-жылы Чикагодо Елайжа Мухаммед м-н жолугат. Нейшн оф Исламдын башка мучолорундой еле ал да фамилиясын "Х" деп алмаштырат. Ал фамилиясы жонундо мындай дейт: "Мусулмандардын "Х"и Африкадагы ататектеринин чыныгы атын корсотот. Ал еми менин "Х"им болсо кок коздуу ак шайтандардын менин аталарыма койгон атынын озгорулушун коргозот."

1953,Мартта-жылы Малколммартта озунМалколм Коммунисткоммунист екенин айтышы м-н ФБР(FBI) ага файл ачат.

1953,-жылы Июлдаиюлда Малколм Нейшн оф Исламдын Темпл Намбр Уанынын Детроиттеги жардамчы министри болот. Кийинчереек ал Бостондо Темпл Намбр Илевн, ФиладелфиядаФиладельфияда ж-а Пенсилваняда Темпл Намбр Твелфти курат. Ал [[ХарлемдегиХарлем]]деги Темпл Намбр Севндин лидери болуп чечилет. Мындан тарта ал тез аранын ичинде таанымал боло баштайт.

1952-жылы [[Нейшн оф Исламга]] кошулгандан тартып 1964-жылга чейин Малколм бул агымдын идеяларын жайды. Ал ак адамдарды "шайтан" деп айткан.

Малколм, агымдын Елайжадан кийинки екинчи ен кучтуу адамы болгон. Нейшн оф Исламга 1952 ден-жылдан 1963 ко-жылга чейин 25000 ге жакын мучо кошо алган. Ал [[Кассиус КлейдинКлей]]дин ([[Мухаммед Али]]) да бул кыймылга кошулушуна себепкер болот. Бирок Мухаммед Али да Малколм сыяктуу еле [[Нейшн оф Исламдан]] чыгып кетет.

1958-жылы ал Бетти Х м-н уйлонот. Алты кыздары болот: Аттала(1958), Кубила(1960), Иляса(1962), Гамила Лумумба(1964), егиздер Малак ж-а Малика (1965)

1960,Сентябрда-жылы сентябрда [[Бириккен Улуттар УюмунунУюму]]нун Генералдык Ассемблеясына келген Кубалык[[Куба]]лык лидер [[Фидел Кастро]] м-н жолугушат. Ал Африкалык лидерлер м-н да корушот.

1964,-жылы 8-Марттамартта Малколм официалдуу турдо Нейшн оф Исламдан чыкканын билдирет. Торт кундон кийин ал Муслим Моск, Инк тиИнкти курат. Ал Нейшн оф Исламдын коз карашына жакын туруу м-н бирге агымдын тушунукторун жанырта баштаган. 26-Марттамартта, Вашингтондо [[Мартин Лютер Кинг]] м-н жолугушат. Бул жолугушуу болгону бир минутага гана созулуп, еки лидердин биринчи ж-а акыркы жолугушуулары болду.