Ала-Арча Улуттук Парк: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
мNo edit summary
м Робот: Автоматизированная замена текста (-Ысыккөл +Ысык-Көл & -Алатоо +Ала-Тоо & -Теңиртоо +Терңир-Тоо)
4-сап:
чыгышынан Аламүдүн, батышынан Жыламыш капчыгайларынан бөлүнүп турат. Капталдарын тик аскалар жана коргул таштар ээлеген капчыгайдын рельефи татаал. Жогору жагы төрлөр, жылгалар, тепши
сымал өрөөндөр, аскалуу бийик чокулар менен бүтөт.Аарча улуттук паркынын жана жалпы эле
[[Кыргыз АлатооАла-Тоо, тоо|Кыргыз Ала-Тоосунун]] эң бийик жери – [[Аламүдүн чокусу|Аламүдүн чокус]]у (4893,4 м) Аламүдүн ай рыгында жайгашкан. Паркты курчаган тоолордо 60тан ашык чокулардын бийикт. 4000 мден ашат. Алардын маанилүүлөрү: Таажы (4866,7 м), Эркин Корея (4840 м), Мугалим (4500 м), Текетөр (4444 м) жана башка. Бул чокулар тоо туризминин жана альпинизмдин өөрчүшүнө шарт түзөт. Климаты жагымдуу. Күн тийүү узактыгы Ысык-Көл курорт зонасынан калышпайт (жылына 2100–2700 с.). Январдын орт. темперетурасы 7,8°С, июлдуку 12,2°С. Жылдык орто жаанчачыны 540 мм. Аларчанын төрлөрүндө (3500 мден жогору) жайгашкан мөңгүлөрдүн жалпы аянты 53,6 км2. Ири мөңгүлөрү: Голубин (Жиндисуу), Аксай, Текетөр, Топкарагай, Туюк, Адыгине жана башкалар. Алардан шар аккан, шаркыратмалуусуулар башталат. Жай мезгилинде Аларча суусунун орто чыгымы (4,17 м3/сек) 5–10 эсеге артат. [[Ландшафттык архитектура|Ландшафтты]]на бийиктик алкактуулук закон ченеми мүнөздүү: тоо этегинде (адырларда) талаа, андан жогору токой-талаа-шалбаа, субальп, альп жана
гляциалдык-нивалдык алкактары. Өсүмдүктөрү да башка капчыгайлардан өзгөчөлөнөт. Аларчадагы тяньшань карагайы коңшулаш капчыгайларда кездешпейт, ошондуктан ал коргоого алынган. Андан сырткары арча (сары арча, түркстан арчасы, жапалак арча), кайың, четин ж. б. да өсөт. Айбанаттары: тоо эчки, илбирс, түлкү, карышкыр, элик ж. б.; канаттуулары: кекилик, чил, улар, көгүчкөн, бактек ж. б. Коргоого алынгандан кийин мурда жоголуп бараткан сүт эмүүчүлөр кайра коё берилди. Токойду калыбына келтирүү максатында карагай, арча жана башкачалардын көчөттөрү отургузулууда.
== Колдонулган адабияттар ==