Кудаяр хан: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
м Робот: изменение Категория:Персоналия на Категория:Инсандар
No edit summary
1-сап:
[[File:hudoyar han.jpg|180px|thumb|Кудаяр Хан]]
'''Кудаяр Хан''' (1829–1879) – [[Кокон хандыгы]]н 1845–58, 1862–63, 1865–75-жылы бийлеген хан. <br />
 
[[Талас|Таластагы]]тагы саруулардын айылында атасы Шералы Базар баатырдын үйүндө жашап жүргөн мезгилде туулган. Апасы Жаркын-айым аксылык саруу бийи Токтоназардын кызы болгон. <br />
1842-жылы атасы Шералы ордодогу белгилүү мамлекет ишмер Нүзүптүн жардамы менен хан көтөрүлгөндөн кийин Коконго келген. <br>
 
1844-жылы Шералы хан ордодогу козголоңчулар тарабынан өлтүрүлгөндөн ки-йин 14 жаштагы Кудаяр балакай кылып алган Мусулманкулдун эркине баш ийип, Кокон хандыгына хан көтөрүлгөн. Ордодогу ыйкы-тыйкы, так талашуунун капшабынан ал үч жолу тактыдан куулган. <br>
1842-жылы атасы Шералы ордодогу белгилүү мамлекет ишмер Нүзүптүн жардамы менен хан көтөрүлгөндөн кийин Коконго келген. <br />
Кыргыздардын жээни Кудаяр хан алгач таекелерине жан тартып жүрсө да, ордо турмушуна көнгөн сайын кыргыз бийлерин кысымга алып, эзүүнү күчөткөнү элетке кадыры кеткен. Натыйжада, ага каршы 1873-жылы [[Фергана]] өрөөнүндө кыргыздар башында турган элдик кыймыл башталган. <br>
 
1875-жылы 22-июлда Кудаяр хан акыркы жолу тактыны таштап, орустардын ээлигиндеги [[Ташкен]]ге келген. Орус бийликтери аны үй- бүлөсү, жакындары менен [[Оренбург]] шаарына жөнөтүп жиберишкен. <br>
1844-жылы Шералы хан ордодогу козголоңчулар тарабынан өлтүрүлгөндөн ки-йинкийин 14 жаштагы Кудаяр балакай кылып алган Мусулманкулдун эркине баш ийип, Кокон хандыгына хан көтөрүлгөн. Ордодогу ыйкы-тыйкы, так талашуунун капшабынан ал үч жолу тактыдан куулган. <br />
1877-жылга чейин Оренбургда жашаган Кудаяр [[Бухара]] эмирлиги аркылуу Ооганстанга качып өтүп, [[Меке]]ге зыярат кылат. 50 жашка толгон Кудаяр Мекеден [[Багдад]] аркылуу [[Түркстан]]га кайтып келе жатып, Ооганстандын Мазари-Шариф деген жеринде каза болуп, ошол жердеги көрүстөнгө коюлган. <br>
 
Кудаяр хан башкарган мезгилде хандык – феодалдык эзүү күчөп, ич ара чабыштар, кошуна хандыктар, [[Россия]] менен уруштар күчөгөн. <br>
Кыргыздардын жээни Кудаяр хан алгач таекелерине жан тартып жүрсө да, ордо турмушуна көнгөн сайын кыргыз бийлерин кысымга алып, эзүүнү күчөткөнү элетке кадыры кеткен. Натыйжада, ага каршы 1873-жылы [[Фергана]] өрөөнүндө кыргыздар башында турган элдик кыймыл башталган. <br />
 
1875-жылы 22-июлда Кудаяр хан акыркы жолу тактыны таштап, орустардын ээлигиндеги [[Ташкен|Ташкенге]]ге келген. Орус бийликтери аны үй- бүлөсү, жакындары менен [[Оренбург]] шаарына жөнөтүп жиберишкен. <br />
 
1877-жылга чейин Оренбургда жашаган Кудаяр [[Бухара]] эмирлиги аркылуу Ооганстанга качып өтүп, [[Меке|Мекеге]]ге зыярат кылат. 50 жашка толгон Кудаяр Мекеден [[Багдад]] аркылуу [[Түркстан|Түркстанга]]га кайтып келе жатып, Ооганстандын Мазари-Шариф деген жеринде каза болуп, ошол жердеги көрүстөнгө коюлган. <br />
 
Кудаяр хан башкарган мезгилде хандык – феодалдык эзүү күчөп, ич ара чабыштар, кошуна хандыктар, [[РоссияОрусия]] менен уруштар күчөгөн. <br>
 
== Колдонулган адабияттар ==
* [http://bizdin.kg/books/item/24-short_hist_enscl Кыргыз тарыхы боюнча кыскача энциклопедия. Бишкек. 2003]
 
==Айрым шилтемелер==
[http://www.azattyk.kg/content/article/1216487.html КУДАЯР ХАНДАН КАЛГАН ЫЙЫК КУРАНДЫН ТАРЖЫМАЛЫ]<br>
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Кудаяр_хан" булагынан алынды