Шаманчылык: нускалардын айырмасы

'''Шаманчылык''' - (эвенк. шаман, саман – делөөрүгөн адам) – [[Дин|диндин]] эң байыркы формаларынын бири. Ш.Шаманчылык камлания (эмдөө-домдооырларын ырдоо ж-ажана даб же жаргак м-нменен капталган тегерек музыка инструментин койгулоо м-нменен коштолуп, адамды делөөрүгөн экстаз абалга алып келген ырым-жырым) учурунда шамандын же бүбү-бакшынын көзгө көрүнбөгөн рухтар м-нменен мамиле түзүүсүнө байланышкан ишенимге негизделген. Ошондуктан, Ш-ташаманчылыкта адамдар м-нменен рухтар дүйнөсүнүн ортосунда далдалчылык кызматты шаман аткарган. Ш-лыкШаманчылыклык Африканын, Түндүк ж-ажана Чыгыш Азиянын элдеринде, Американын индеец урууларынын арасында кеңири таралган. Ш-тынШаманчылыктын негизги функциясы – дарт-дабалуу адамдарды «дарылоо». Шамандар камлания учурунда жеке адамдардын жанынын кожоюну болуп эсептелген рухтардан адамды дартка чалдыктырган оору-сыркоону кубалоону, тумарларга жандуу күч берүүнү, төлгө тартууну, баласыздарга бала тартуулоону, малдын төлүнүн амандыгын, түшүмдүн мол болушун ж.б.жана башка суранышкан; жин-шайтандар, албарстылар сыяктуу терс күчтөр м-нменен кармашышкан; кожоюн рухтардан өзүнүн каалоо-тилегин ишке ашырып коюуну өтүнүшкөн, рухтардын атын атоо м-нменен көзү ачыктык кылышкан; түлөө, курмандыкка чалуу сыяк-туу магиялык иш-аракеттердин жардамы аркасында рухтардан оорулуу адамдын жанын, жаңы төрөлгөн наристенин күчүн, ийгиликтүү аңчылыкты сурап алышкан. Ш.Шаманчылык палеолит доорунда пайда болгон. Ба-йыркыБайыркы адамдар өздөрүнүн өлгөн тууган-туушкандарынан коркушкан ж-ажана аларды сыйлашкан. Алардын пикири б-чабоюнча өлгөн адамдын жаныдагы деле болсо жашай берген. Ошол себептен алар арбактарды тамак-аш м-нменен камсыз кылышкан, алар м-нменен кошо жаныбарларды көмүшкөн, өлгөн адам үшүбөсүн үчүн сөөктү очоктон алыс эмес жерге көмүшкөн ж.б.у.с.жана башка ушундай сыяктуу магиялык иштерди жасашкан. Аска бетиндеги сүрөттөрдө ийгиликтүү аңчылыкты шарттаган ырым-жырым бийлери сакталып калган. Бул сү-рөттөрдөсүрөттөрдө жаныбарлар сыяктаныпки-йингенсыяктанып кийинген шамандар өзгөчөлөнүп турат. Байыркы адамдар шамандардын образы аркылуу адамдын өмүрү м-нменен өлү-мүн, жаны м-нменен денесин терең түшүнүүгө аракет кылышкан.