'''Генетикалык код''' - нуклеин к-таларынынкислоталарынын молекулаларындагы [[тукум куугучтук|тукум куума]]маалыматтыинформацияны туюндуруучу нуклеотиддердин жайгашуу тизмеги. Нуклеин к-таларыкислоталары - [[дезоксирибонуклеин кислотасы|дезоксирибонуклеин к-тасы]] (ДНК) менен [[[http://ky.wikipedia.org/wiki/Рибонуклеин_кислоталары Рибонуклеин кислоталары]|рибонуклеин к-тада]]кислотасында (РНК) - нуклеотиддердин 5 тиби (ар бир нуклеин к-таларындакислоталарында төрттөн) болот. Булар бири биринен курамындагы азоттуу негиздер менен бири биринен айырмаланат. [[Дезоксирибонуклеин кислотасы|ДНКнын]] курамында аденин (А), гуанин (Г), цитозин (Ц), тимин (Т); ал эми РНКда тиминдин (Т) ордуна урацил (У) болот. Генетикалык коддогу коддоочу нуклеотиддердин саны (4) менен белоктогу амин кислоталардын саны (20) дал келбегендиктен, коддун саны (башкача айтканда 1 амин кислотаны коддоочу нуклеотиддин саны) триплет (4<sup>3</sup>=64) болот, башкача айтканда бир амин кислотага 3 нуклеотид (кодон) туура келет. Гендеги нуклеотиддердин тизмеги төмөндөгүдөй ЦЦГ-АЦА-ГУА-УУА болсо, булар үчтөн болуп (триплет), ЦЦГ нуклеотиддери пролинди, АЦА треонинди жана ушундай сыяктуу башка амин кислоталар чечмеленет. Генетикалык код клеткада 2 этап менен өтөт. Биринчиси ядродо өтүп, транскрипция, экинчиси цитоплазмада жүрүп, трансляция деп аталат.
Г. к-догу, коддоочу нуклеотиддердин саны (4) менен, белоктогу амин к-талардын саны (20) дал келбегендиктен, коддун саны (башкача атйканда 1 амин к-таны коддоочу нуклеотиддин саны) триплет (43 = 64) болот, башкача атйканда бир амин к-тага 3 нуклеотид (кодон) туура келет. Табл. 1 мис, гендеги нуклеотиддердин тизмеги төмөндөгүдөй Ц-Ц-Г-А-Ц-А-Г-УА-У-У-А болсо, булар үчтөн болуп (триплет), ЦЦГ нуклеотиддери пролинди, АЦА треонинди ж. у. с. башка амин к-таларды чечмелейт.
==Колдонулган адабияттар==
* [[Биология: Энциклопедиялык“Кыргызстан” окууулуттук куралыэнциклопедиясы]]/: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 -Б.:2004бет, илл. ISBN 978 9967-14-002055 -4
