|
'''Плутон''' – Күн системасындагы Күндөн санаганда аралыгы боюнча тогузунчу планета. Аны америкалык астроном К. Томбо 15-жылдыз чоңдугу катары аныктаган (1930). Плутондун орбитасы өзүнө жакын жаткан чоң планеталардын орбитасына окшобойт. Анын эксцентриситети е=0,248. Плутондун Күндөн орточо аралыгы 39,75 астрономдук бирдик. Күндү 4,7 км/сек ылдамдык менен 248,09 жылда айланып чыгат. Плутондун массасы 1,31·10<sup>22</sup> кг, тыгыздыгы 2,03 ± 0,06 г/см³<sup> </sup>температурасы –230°С; диаметри 2015-жылдагы эсептөөлөр боюнча 2370±20 км. Атмосферасы негизинен газ абалындагы метандан турат.
{| class="toccolours" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; width:20em; clear:right;"
[[Категория: ТабиятАсман илимдерителолору]] ▼|-
== Колдонулган адабияттар == ▼|colspan=2 style="text-align:center; color:blak" | '''Плутон''' <br />[[Файл:Pluto_by_LORRI_and_Ralph%2C_13_July_2015.jpg|thumb|center|200px]]
* [[“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы]]: 6-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. 816 бет, илл. ISBN 978 9967-14-117 -9
|-
|align="center" bgcolor="sky blue" colspan=2 style="font-size: small" |'''Жалпы маалымат'''
|-
|colspan=2 style="text-align:center;" |
|-
|'''Экваториалдык радиусу''' || 1195 км
|-
|'''Бетинин аянты (S)''' || 1,795×107 км²
|-
|'''Көлөмү (V)''' || 7,15×109 км³
|-
|'''Массасы (m)''' || (1,305 ± 0,007)×1022 кг
|-
|'''Орточо тыгыздыгы (ρ)''' || 2,03 ± 0,06 г/см³
|-
|'''Өз огун айлануу убактысы''' || 6,387230 сид. күн
|-
|'''Күндү айлануу убактысы''' || 90 613,3055 күн (248,09 жыл)
|}
'''Плутон''' (Pluto) – [[күн системасы]]ндагы чоң [[планета]]лардын бири.
Аны 1930-жылы америкалык астроном К. Томбо ачкан. Плутондун физикалык мүнөздөмөлөрү толук изилдене элек. Массасы [[Жер]]дин массасынын 0,002 бөлүгүнө барабар деп болжолдонот. Күндөн аралыгы 39,5 а.б. Жерден байкаганда 15-жылдыз чоңдугунчалык чекит объектиндей болуп көрүнөт. Плутон [[Күн]]дү өз [[орбита]]сы бонча 247,7 жылда бир айланат, [[эклиптика]] тегиздигине кыйшаюу бурчу 17°. Башка планеталарга салыштырганда Күндөн өтө алыс жана жарыктанышы начар болгондуктан Плутонду изилдөө өтө татаал. Плутондун диаметри 3000 кмге жакын, бетинин темп-расы -220°. [[Атмосфера|Атмосферасы]] сейректелген жана негизинен газ абалындагы метандан турат. Плутондун 1 [[планеталардын жандоочулары|жандоочусу]] бар. Анын диаметри 3 эсе кичине жана анын айланасында 20 000 км аралыкта айланат. 1 айлануусу 6,4 суткага барабар.
Плутон планетасынын радиусу 2500 км, тыгыздыгы 7,4 г/см3. Күндү 248 жылда толук 1 айланып чыгат. Өз огунун айланасында толук 1 айлануусу 6 сут 9с. 17 минутага барабар.
Бул жагынан Плутон планетасы зор планеталардан бир аз гана айырмаланат. Кийинки күндөрдө планеталар аралык автоматтык станциялардын жардамы менен планетанын табигый жандоочусу [[Харон]] ачылып, Плутонду радиусу 17500 км болгон орбита менен айланып жүрө тургандыгы аныкталган.
▲== Колдонулган адабияттар ==
Астрономия. Энциклопедиялык окуу куралы, 2004, Бишкек<br />
''Башкы редактор: Ү. Асанов. Жооптуу редактор: Э. Мамбетакунов''
[[Категория:Астрономия]]
▲[[Категория:Табият илимдери]]
| 