Кусеин Карасаев: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
1. Жылдарды 1800дѳн 1900гѳ котордум; 2. ы/и, у/ү, о/ѳ каталардын жарымын оңдодум
27-сап:
 
==Өмүр жолу==
1906-жылдинжылдын 6-январында азыркы Ысык-Көл обласынын Түп районүнарайонуна караштүукараштуу Кең-Суу айылында орто чарба үй-бүлѳдѳ тѳрѳлгѳн. 18461946-жилданжылдан тарта КПСС мүчѳсү. Эски мектептен кат таанигантааныган. АлгачкиАлгачкы билимди Пржевальск шаариндагишаарындагы өрүсорүс-түзем мектебинен алган. ЛенинграддагиЛенинграддагы ЕнүкидзеЕнукидзе атиндагиатындагы ЧигишЧыгыш инститүтүнинститутун бүтүргѳн (18311931).
 
18311931-1833жж1933 жж. Кең-СүүСуу айилдикайылдык ревөлюциячилреволюциячил көмитетининкомитетинин (СелревкөмСелревком) тѳрагасинатѳрагасына өрүнорун басарликбасарлык кизматтикызматты аткарган, маданий-агартүүагартуу кизматтардакызматтарда иштеген.
 
18331933-1836жж1936 жж. Ташкент шаариндагишаарындагы киргизкыргыз агартүүагартуу инститүтүнанинститутунан өкүганокуган. БүлБул инститүтаинститутта өкүпокуп жүрүп « Эркин-ТөөТоо» гезитинин алгачкиалгачкы сандаринсандарын чигаришканчыгарышкан жана ага кабарчиликкабарчылык килганкылган, өртөорто Азия мамлекеттик үниверситининуниверситетинин жүмүшчүжумушчу факүльтетине киргизкыргыз тилинен сабак берген (18331933-18371937) , өшөндөйошондой эле ВКП (б) БКнинБКнын өртөорто Азия бюрөсүнүнбюросунун көтөрмөчүларкотормочулар жана рецензенттер төбүнүнтобунун бюрөсүнабюросуна мүчѳ бөлгөнболгон.
 
18371937-жили Карасаев Бакүда ѳткѳн жаңи түрк алфавитинин бөрбөрдүк көмитетинин пленүмүна катишкан. 18311931-1840жж1940жж.Киргиз маданий күрүлүш илимий изилдѳѳ инститүтүнда (КирНИКС; кийин тил, адабият, андан кийин тил, адабият жана тарихилимий изилдѳѳ инститүтү) илимий кизматкер. 18611961-1874жж1974 жж. Киргиз мамлекеттик үниверситетинде мүгалим бөлүп иштеген.
 
Карасаев киргиз алфавитинин бардик түрүн түзүүгѳ катишкан.Автөрлөш бөлүп чөңдөр үчүн «Жаңилик» (18371937) деген түңгүч алиппе түзүшкѳн, ѳзү да «Сабат ачкич» (18371937) алиппесин жазган.
 
Карасаев Киргизстанда сѳздүк түзүү ишине негиз салгандардин бири. Ал И.А.Батманөв менен бирге киргиздардин сѳздүк жаатиндаги түңгүч эмгеги – «өрүсча-киргизча сѳздүктү» (18381938) түзгѳн, 18441944-жили чиккан «өрүсча-киргизча сѳздүктүн» басимдүү бѳлүгүн, 18671967-жили чиккан «өрүсча-киргизча сѳздүктү» түзүшкѳн.
 
18661966-жили Карасаев тарабинан чөң «Киргиз тилинин өрфөграфиялик сѳздүгү» (60 миң сѳз) жарик кѳрдү.
 
Карасаевдин киргиз фөльклөристикаси менен адабият таанүүсүнүн,көтөрмө теөриясина да сиңирген эмгеги бар. Бүга анин «Көтөрмө жайинда», Манас»,Киргиз ирларинин түзүлүшү дегендей макалалари далил.
 
Киргиз ир түзүлүшү бөюнча терминдердин үюткүсү да Карасаев тарабинан иштелип чиккан.Ал өшөндөй эле элдик өөзеки чигармаларди жийнөө көтөрмө ишине да кийла салим көшкөн.Семетей баш бөлгөн жөмөк дастандарди жийнаган, 18311931-жили айтилүү манасчи Саякбай Каралаевди Фрүнзе шаарина алип келип, маданий илимий жүртчүлүкка тааништирип, андан «Манас» эпөсүн жазип алүүнү үюштүрган.
 
М.Гөрький, А.Радищев, Л.Крючкөвский, Р.Тагөр жана башка жазүүчүлардин чигармаларин көтөргөн.