Ош уезди: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
No edit summary
99-сап:
=== Ош уезди [[маданият]]ы жана [[искусство]]су ===
[[File:Ош өзбек театры.jpg|thumb|right|150px|<small>''Театр имараты - Ош шаары Ленин көчөсу, 326 уй''</small>]]
[[File:Мадазимов.jpg|thumb|right|80px|<small>[[Мадазимов Рахмонберди|Рахмонберди Мадазимов]] - [[Кыргызстан]]дын театралдык кыймылдын негиздөөчүсү жана уюштуруучусу</small>]]
 
 
[[1914]] жылы [[Мадазимов Рахмонберди|Рахмонберди Мадазимов]] жетекчилиги астында [[Ош шаары]]нын [[Орус-тузем мектептери|орус-тузем мектеби]] мугалими [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] менен бирге [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|театралдык кружок]] негизделген.<ref name=autogenerated1>[http://www.knews.kg/culture/39275_osh_stareyshiy_teatr_respubliki_otmetil_svoe_95-letie/ <small>Ош старейший театр республики отметил своё 95-летие</small>]</ref>.
 
[[1918]] жылы [[Мадазимов Рахмонберди|Рахмонберди Мадазимов]] жетекчилиги астында Ош уездинын башка агартуу ишмерлери жана мугалимдери Бекназар Назаров, Иброхим Мусабоев, Журахон Зайнобиддинов, Назирхан Камолов, А. Саидов, А. Эшонхонов, Абдукодир Исхоков, Исроилжон Исмоилов, Жалил Собитовтор менен бирге [[Түркстан]] фронти Реввоенсоветине караштуу [[концерт]] бригадасын базасында [[Кыргызстан]]дын түштүгүндө биринчи жолу жергиликтүү мусулман элдерден түзүлгөн өз демилгеси менен иштөөчү [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|театралдык кружок]] негизделген.
[[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|Театр]] труппасынын көркөм жетекчиси [[Мадазимов Рахмонберди|Рахмонберди Мадазимов]] [[Кыргызстан]]дын түштүгүндөгү театралдык кыймылдын биринчи негиздөөчүсү жана уюштуруучусу болгон<ref>[https://archive.is/ZiH72 <small>Они стояли у истоков</small>]</ref>. [[1919]] жылы кружок [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|драма труппасы]] болуп калыптанды. Бул [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|драма труппасы]] [[Кыргызстан]] түштүгүндө театралдык көркөм өнөрун өнүктүрүүго гана эмес жана кесиптик музыкалык көркөм өнөрун өнүктүрүүго дагы кызмат кылды. Анткени труппанын репертуаринда спектакль коюдан тышкары, көптөгөн [[концерт]]тик программалар коюлду, ошондой эле спектаклдерди коштоогон элдик обондор үчүн музыкалык иштеп чыгуу жүргүзүлгөндүктан музыкант-профессионалдардын калыптанышы жолундо өзгөчө этабы болду.
Андан ары бул труппа [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры]]н түзүү үчүн негиз болуп калды.<ref>[http://www.centrasia.ru/person2.php?st=1386103932 <small>Центразия Персоны</small>]</ref> [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры]] [[Борбордук Азия]]да [[Ташкент]] шаарындагы Хамза атындагы өзбек улуттук академиялык драма театрынан ([[1913]]-[[27 февраль]] [[1914]] жылдары негизделген) кийинки экинчи байыркы профессионал театры болуп эсептелет<ref>[http://www.ozodlik.org/content/article/26717554.html <small>Ош театры өзунун 95 жылын майрамдады</small>]</ref>.
 
Line 116 ⟶ 115:
 
=== [[Ош уезди]] [[милиция]]сын уюштуруу жана жетектөө ===
[[File:Султанов Балтыходжа.jpg|thumb|right|120px|<small>[[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] (1884-1919) Кыргызстан милициясынын негиздөөчүсү жана уюштуруучусу</small>]]
[[1918]] жылдын январь айынын аягында Ошто уезд-шаардык элдик [[милиция]]нын уюштуруу боюнча [[аскер]]дик [[комиссия]] түзүүлдү. 5 февраль [[1918]] жылы бул [[комиссия]]нын [[кеңсе]]синде элдик [[милиция]]нын түзүү, аны [[курал-жарак]] менен камсыз кылуу учун калктан [[конфискация]]ланган [[курал-жарак]]тарды өткөрүп берүү боюнча Оштогу коомдук уюмдардын биргелешкен жыйыны болду. Ош [[партия]]лык уюму уюштурулган элдик [[милиция]]сына өзунун мыкты өкулдөрун жөнөттү. [[Ош шаары]]нын [[милиция]]нын биринчи башчысы [[Большевиктер|большевик]] [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] болду<ref>[http://peesfwb.turmush.kg/ru/news:9301 <small>В Ошском ГУВД отмечают годовщину создания городской милиции</small>]</ref>. Андан сырткары Ош уезди [[милиция]]сын түзүүдө [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султановдун]] иниси Насрулла Султанов активдүү катышты эле (Оштун биринчи милиционерлердин бири)<ref>[https://ky.wikipedia.org/wiki/Алгачкы_кыргыз_милициясы <small>Кыргызская милиция (материал из кыргызской Википедии)</small>]</ref>, ал [[Өзбекстан]] ички иштер министринин орун басары [[Султанов, Мухтар Насруллаевич|Мухтар Насруллаевич Султановдун]]<ref>[http://www.centrasia.ru/person2.php?&st=1230821978 <small>Центразия</small>]</ref> атасы болгон.
 
Совет бийлигин бекемдөө мезгилинде [[милиция]] [[пролетариат диктатурасы]] органы гана эмес, революция жеңиштериң коргоодо турду, [[Кызыл армиянын улуттук бөлүктөрү|Кызыл армияны]] түзүүгө чейин анын функцияларын аткаруу менен, үгүт-массалык жана саясий-[[тарбия]]лык иштерди турмушка ашырды. [[Милиция]] кызматкерлери [[айыл]]дык жана [[болуштук]] [[Революциячыл комитеттер|ревкомлору]] жана [[мусулман]] калкы арасында [[гезит]]тер таркатды. [[Жарандык согуш]] жана ага каршы [[басмачылык]] менен күрөшүү жылдары [[милиция]] функциясын аткарган өзүн-өзү коргоо отряддары жана доброволецтер отряддары түзүлдү. [[Басмачылык]]ка каршы күрөшүүдө [[Ош шаары]]нын [[милиция]]нын башчысы, андан кийин уезд [[тергөө]] [[комиссия]]нын башчысы [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] мыктылык көрсөтүү.
 
[[Ош шаары]]нын [[милиция]]нын негиздөөчүсү [[Султанов, Балтакожо|Б.С. Султанов]] уюштуруу-[[администрация]]лык чоң кыйынчылыктар менен кезигишүүгө туура келди. Ош округдук [[милиция]] калыптанышынын мезгилинде [[милиция]] кызматкерлери менен топтоо болгону 75% гана, анын ичинен 80% сабатсыз эле, жүрүү каражаттарынын, [[криминалистика]]лык [[техника]] жоктугу, [[милиция]] кызматкерлери [[Орус-япон согушу (1904–05)|орус-япон согуштун]] убагындагы япон өндүрүшүнүн трофейлик [[мылтык]]тар менен куралданган (КР БМА.Ф.1428.оп.1.д.23.л.23). Ош уезди кылмыш иликтөө бөлүмүнүн штаты (бул жана милиция толугу менен) аз сандуу болчу. Алсак, [[1 январь]] [[1920]] жылга карата Ош уезди кылмыш иликтөө бөлүмүнүн 21 кызматкери болгон.
 
=== [[Басмачылык]] менен [[күрөш]] ===
134-сап:
Негизги макала: [[Орто Азиядагы улуттук-аймактык бөлүнүү]]
 
Октябрь [[1924]] жылы улуттук-[[аймак]]тык чектешүүнүн планы ишке ашты, ар бир улуттук топко өз [[автономия]]сын бөлүү каралган. Чектешүүнүн натыйжасында [[Түркстан автономия советтик социалисттик республикасы|Түркстан АССР]] менен бирге анын [[Административдик-аймактык түзүлүш|административдик-аймактык бөлүүктөрү]] жоюлду. Жыйынтыгында мурдагы Ош уездинин аймагында Ош округу, кийинчалик Ош кантону, [[1939]] жылы [[Ош облусу]] түзүлгөн, ал [[Кара-Кыргыз автономиялуу областы]]нын ([[РСФСР]]) (азыр - [[Кыргыз Республикасы]]) курамына кирген.
 
== Ош уезди башчылары ([[1876]]-[[1924]])<ref>[http://www.centrasia.ru/cnt.php <small>Центразия Энциклопедические данные</small>]</ref> ==
151-сап:
* [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалы]] миңбашысы молдо Султан Таирбаев (Ош шаарынын чыгыш бөлүгү улус деп аталган)
* [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалы]] миңбашысы молдо Кудрат Таирбаев (Ош шаарынын батыш бөлүгү)
* Ош шаарынын Городовой старшинасы молдо Насриддин, кийинчалик [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалы]] миңбашысы
болгон.
* Ош шаарынын Городовой старшинасы молдо Мамажан
* Ош шаарынын Городовой старшинасы молдо ГазиМамажан, (Гози)кийинчалик [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалы]] миңбашысы
болгон.
* Ош шаарынын Городовой старшинасы молдо Гази (Гози), кийинчалик [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалы]] миңбашысы болгон.
 
[[Октябрь революциясы (1917)|Октябрь революциясынан]] кийин Ош уездин [[большевиктер]] башкарган
[[File:Султанов Балтыходжа.jpg|thumb|right|120px|[[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] (1884-1919)]]
[[File:Санжар Касымбеков Фото 1920 год.jpg|thumb|right|100px|[[Касымбеков, Санжар|Санжар Косимбеков]] Фото 1920 жыл]]
* 17 январь [[1918]] жыл - [[Аношин Александр Григорьевич]] ([[1878]]-[[1958]]) Ош уезди [[мусулман]] жумушчу жана [[чайрыкер]] [[депутат]]тарын Кеңешинын төрагасы (Оштогу [[большевиктер]] уюмунун биринчи төрагасы), [[Султанов, Балтакожо|Султанов, Балтыходжа Султанович]] ([[1884]]-[[1919]]) - Ош уезди [[мусулман]] жумушчу жана [[чайрыкер]] [[депутат]]тарын Кеңешинын төрагасынын орун басары.
[[File:Санжар Касымбеков Фото 1920 год.jpg|thumb|right|100px|[[Касымбеков, Санжар|Санжар Косимбеков]] Фото 1920 жыл]]
* март [[1918]] жыл - [[Аношин Александр Григорьевич]] Ош уезд-шаардык [[РКП(б)]] [[комитет]]инин төрагасы, Ош уезди [[Аскер комиссариаты|аскер комиссары]]. [[Султанов, Балтакожо|Султанов, Балтыходжа Султанович]] - Ош уезд-шаардык [[РКП(б)]] [[комитет]]инин төрагасынын орун басары.
* 5 декабрь [[1918]]-сентябрь [[1919]] жыл [[Аношин Александр Григорьевич]] Ош уезд-шаардык [[Революциячыл комитеттер|революцион комитети]] төрагасы, [[Султанов, Балтакожо|Султанов, Балтыходжа Султанович]] - Ош уезд-шаардык [[Революциячыл комитеттер|революцион комитети]] төрагасынын орун басары.
Line 165 ⟶ 166:
* апрель [[1920]]-январь [[1921]] жыл - [[Касымбеков, Санжар|Косимбеков Санжар Фозилбекович]] ([[1902]]-[[1924]]) Ош уезд-шаардык [[комитет]]инин төрагасы
* январь [[1921]] жыл - Мироновская К. жооптуу катчы
[[Файл:Кадыр Туракулов и члены дв. Узбекбирлашув, слево направо второй сидит. Ташкент, 1927 год..jpg|thumb|right|200px|Солдон оңго экинчи отуруупту — Туракулов Кодир Туракулович Ташкент, 1927 жыл]]
* 8 октябрь [[1920]]-18 февраля [[1921]] жыл - Голубков Алексей Федорович ([[1889]]) УГЛ жооптуу катчысы
* апрель [[1921]]-30 июля [[1921]] жыл - Дубровин Андрей Григорьевич ([[1882]]), жооптуу катчы.
* ноябрь [[1921]]-[[1922]] жыл - Голубев М. жооптуу катчы.
[[Файл:Кадыр Туракулов и члены дв. Узбекбирлашув, слево направо второй сидит. Ташкент, 1927 год..jpg|thumb|right|200px|Солдон оңго экинчи отуруупту — Туракулов Кодир Туракулович Ташкент, 1927 жыл]]
* [[1922]]-май [[1923]] жыл - Шлюшкин УГК жооптуу катчысы.
* май [[1923]]-август [[1923]] жыл - Махсумов Баходир Баховиддинович ([[1903]]) УГК жооптуу катчысы
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Ош_уезди" булагынан алынды