Магнитометр

Магнитометр (гр. magnetis — магнит ж-а ...метр) — заттардын маг­ниттик касиетинин ж-а магнит талаа­сынын мүнөздөмөлөрүн өлчөөчү при­бор.

Ал аныкталуучу чоңдуктарга жа­раша түрдүүчө болот. Мис., талаанын чыңалышы эрстедметр, талаанын ба­гыты инклинатор же деклинатор, та­лаанын градиенти градиентометр м-н өлчөнөт. Тар мааниде М.— талаанын чыңалышьш. багытын ж-а градиенипн өлчөгүч прибор.

М-дпн шкаласы Бир- диктердин СГС системасында магни'1 талаасынын чыналышынын (эрстед, мэ, мкэ, гамма) бирдпктерн б-ча ж-а Бирдиктердин СИ системасында маг нит щдукцдгнтшв (тесла, мктл, нтл) блрдиктери б-ча бөлүктөргө бо- лунет. М-дин кен туру бар. Магнитстатикалык М. өлчөнүүчү талаада прибордун индикатор магнитине аракет кылуучу мех. моментти негизделген. Электр М-пн- де үлгү соленоиддин талаасы менен өлчөнүүчү талаа салыштырылат. Индукциялык М-и электр-магнит индукция кубулушуна негизделет. Квант М.— ядролук магниттуу резонанска, электрондук парамагниттуу резонанска, сырткы магнит талаадагы ядронун же электрондун магнит моментинин эркин прецессиясына ж. б. квант эффектисине негизделген прибор. Өтө өткөргүчтүү квант М-и ото откөргүчтөрдөгү квант эффектилерине негизделген. Гальван омагниттүү М. Ло­ренц кучунун аракетипен магнит та- лаасында кыймылдоочу электр заряддарынын траекторияларынын ийриле- ниш кубулушу боюча иштейт. Иштөө принциби ж-a сезгичтига түрдүүчө болгон М. геофизикада, космос физикасында, машит-химияда, биофизикада, дефектосконияда ж-a автоматиканын башкаруу каражаттарынын эле­менти катары колдонулат.

Колдонулган адабияттар

Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. "4 том" Фрунзе 1979