'''Мёссбауэр эффектиси''' - [[Атом ядросу|атом ядросунун]] ү-кванг энергияны резонанстык жутушу; бул кубулуш ү-нурун чыгаруучу булак ж-aжанa жутуучу чөйро катуу зат болун, ал эми ү-нурунун энергиясы аз (150 кэв) болгондо байкалат.
М.Мёссбауэр э.эффектиси ядролук гамма-резонанс деп да аталат. Затты ү-квант м-нменен нурлантканда, анда кадимки өз ара аракеттеиу-уаракеттенүү процесстери м-нменен бирге ядролор ү-квантты [[Резонанс|резонанстуу]] жу- татжутат да, ү-квант жоюлуп, ядро дүү- лүгөтдүүлүгөт, б. а. ички [[Энергия|энергиясы]] көбөйөт.
[[Резонанс|Резонанстык]] жутулуштун зарыл шарты томөнкүчотөмөнкүчө: яд- ронуядрону дүүлүктүрүүгө сарпталган [[квант]] энергия [[квант]] отүштүн энергиясына, б. а. ядронун дүүлүккон ж-aжанa негизги абалдарындагы ички энергпянып айырмасына так барабар болууга тиги Р. Мёссбауэр катуу нерселердин ядролору аз энергиялуу өтүштө «те- бүүгөтебүүгө» энергия сарптабай эле ү- квантты бөлүп чыгарышы ж-aжанa жутушу мүмкүн экенин аныктаган.
Бул кубулуш катуу нерселердин атомдорунун коллективдүү кыймылынаи пайда болот. Катуу нерсенин атомдору өз ара күчтүү аракеттенишкендиктен, тебүү энергиясы айрым яд- рогоядрого берплбестен, кристалл торчонун термелүү энергиясына айланат. Бул эмгеги үчүн Мёссбауэрге [[Нобель сыйлыгы|Нобель]] сыйлыгы ыйгарылган ([[1961]]). М.Мёссбауэр э.эффектиси ме- таллдардаметаллдарда, жарым өткөргүчтөрдө ко- шундукошунду атомдордун электрон абалда- рынабалдарын изилдөөдө ж-aжанa кристаллдардап,1 кошунду атомдордун термелүү өзгөчөлүктөрүн изилдөөдө ж. б. пайдаланылат.
== Колдонулган адабияттар ==
Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. "4 том" Фрунзе 1979
