Апрель революциясы: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary Белгилер: мобилдик түзмөктөн түзөтүү мобилдик көрүнүш режиминде түзөтүү |
Jakshysapa (талкуу | салымы) No edit summary |
||
22-сап:
| Камакка_алынгандар = 97 адамга (кылмыш ишин козгогон) <br/>Толук камакка алына элек
}}
'''7 - Апрель окуясы''' - (2010 жылы) президент [[Бакиев, Курманбек Салиевич|Курманбек Бакиевдин]] жүргүзгөн саясатына каршы оппозиция өкүлдөрүнүн революциялык кадамдары жыйынтыгында анын бийлигинин кулашына жана [[Кыргызстандын убактылуу өкмөтү|Убактылуу өкмөттүн]] колуна өтүшүнө алып келген. [[Отунбаева, Роза Исаковна|Роза Отунбаева]] башында турган Убактылуу өкмөт өз кезегинде [[Кыргыз Республикасынын Конституциясы|конституцияга]] өзгөртүүлөрдү киргизүү жана өлкөдө [[Мамлекеттик башкаруу формасы|парламенттик башкаруу]] системасын орнотуу жөнүндө иш-аракеттерин жасаган.
'''7 - Апрель окуясы''' - 2010-жылдын 17-мартында БЭК (Бириккен элдик кыймылы) өз курултайын өткөрүп, анда бийликке 7 талап койгон.Электр энергияга болгон тарифтерди арзандатуу, уюлдук байланышка кошумча киргизилген 60 тыйындык төлөмдү алып салуу, президенттин үй-бүлө мүчөлөрүнүн бийликке аралашуусун токтотуу баш болгон, анын ичинде [[Максим Бакиев]] жетектеген ЦАРИИни жоюу сыяктуу талаптар коюлган. Бул талаптардын аткарылышына бир апта мөөнөт берип, бирок эч кандай аракет болбогон соң аягы 7-апрелдеги кандуу окуя менен бүткөн.▼
== Революциянын чыгуу себептери ==
Кыргызстанда 2010 жылы болгон революциянын чыгуусуна төмөнкү факторлор себеп болгон:
* Турмуш деңгээлинин төмөндөшү жана узакка созулушу
* Өлкөнүн калкынын экономикалык жана жашоо деңгээлинин олуттуу төмөн түшүп кетиши.
* Өлкөнүн калкынын белгилүү бир бөлүгүнүн маргиналдашуусу.
* Мамлекеттеги мыйзам чыгаруу, аткаруу жана сот-адилет бийлигинин бир адамдык колуна топтолушу (авторитаризм).
* Мамлекеттик башкарууда кыргыз коомчулугуна тийешелүү болгон, мамлекет-бийлик мамилелериндеги региондук кландуулук, уруулук-трайбалисттик белгинин күч алышы.
* Кадр саясатында жердешчилдик, берилгендик (фаворитизм), туугандык (кумовство), паракорчулук, коррупция сыяктуу жаман илдеттердин орун-очок алышы<ref>[http://oipikir.barakelde.org/unews/un_post:3651 2005, 2010-жылдардагы кыргыз ыңкылаптарын изилдөө жана тарыхый жактан баалоо]</ref>.
* Коомчулуктун коммуналдык жана башка кызматтардын (Электр энергиясы, борбордук жылуулатуу жана ысык суу менен камсыз кылуу, газ менен камсыз кылуу, мобилдик байланыштар) тарифине болгон баанын чукул көтөрүлүшү.
▲
[[Файл:Kurmanbek Bakiyev, 2009.JPG|thumb|290x290px|Президент [[Бакиев, Курманбек Салиевич|Курманбек Бакиев]], [[2009]] жыл]]
Мурдагы президент Курманбек Бакиев бийликке 2005 жылы «Жоогазын революциясынан» кийин келген. Акаевдин убагында Кыргызстан КМШ өлкөлөрүнүн ичинде эң кедей мамлекет катары белгилүү болуп калган. Андан кийинки келген президент коррупцияны жоюп, өлкөдө стабилдүүлүктү орнотууну убада кылган. Бирок критиктердин жана оппозииянын айтымында берген убадаларын аткарбай, мыйзам бузуу жолдору менен авторитардык режим орноткон. 2007 жылы болуп өткөн парламенттик шалоолордо Бакиевдин «Ак жол» партиясы жеңишке жеткен. Бирок ал шайлоо таза өткөн жок, бир катар чет өлкөлүк байкоочулардын билдирүүсү боюнча, шайлоо демократиялык стандарттарга туура келген эмес. Эки жылдан кийин ал кайрадан президент болуп шайланган<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8606504.stm Kyrgyzstan clashes "leave four dead"]
</ref>.
Оппозиция президентти коррупция, үй-бүлөлүк башкаруу жана көз карандысыз массалык маалымат каражаттарын басуу, токтотуу боюнча күнөөлөп чыккан. 2010 жылы баласы [[Бакиев, Максим Курманбекович|Максим Бакиевди]] ӨИИБАга (Өнүктүрүү, инвестиция жана инновация боюнча борбордук агенттик) башчылыкка дайындайт<ref>[http://en.rian.ru/world/20100408/158488375.html Бакиев отставкага кетпей, көмүскөдө иштей баштады.]</ref>. Иниси [[Бакиев, Жаныш Салиевич|Жаныш]] болсо армия, милиия жана коопсуздук кызматтарын көзөмөлдөгөн. Мындай мыйзамсыз иш-аракеттер өлкө ичинде жумушсуздук, жашоо шартынын төмөндөшүнө жана паракорчулукту жайылтууга алып келген (2009 жылы, [https://www.transparency.org/ Transparency International] уюмунун маалыматына караганда Кыргызстан 180 өлкөнүн ичинен 162-орунда болгон).
Бийлик тарабынан чындыкты айткан журналисттерди куугунтуктоо күчөп, июль айынын башында милициянын кызматкери журналист Алмаз Ташиевди ур-токмокко алган жана оор жаракатынан улам Ташиев көз жумган. Бийликтин айтуусу боюнча журналист менен милиция кызматкери ортосунда жеке мушташ чыгып, укук коргоо кызматкери жумуштук кызматта болгон эмес. Ошол эле жылдын декабрь айында [[Казакстан|Казакстандын]] [[Алма-Ата|Алматы]] шаарында кыргыздын чыгаан журналисти, Бакиевдик бийликти активдүү сындап келген жана жаңы оппозициялык гезитти чыгарууну пландап жаткан [[Павлюк, Геннадий Георгиевич|Геннадий Павлюк]] өлтүрүлгөн. Павлюк колу-буту байланган бойдон көп кабаттуу үйдүн 6-кабатынан ыргытылган жана 6 күндөн кийин ооруканада эсине келбей каза болгон. Бул иш тууралуу Чек арасыз репортерлор уюму жана Эл аралык пресса институту бийликке таза иликтөө талабын койгон<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8427613.stm Кыргызстанды журналисттин өлүмүн таза иликтөөгө чакырышты]</ref>.
2010 жылы январь айынын башында оппозиция [[Исаков, Исмаил Исакович|Исмаил Исаковду]] (мурдагы коргоо министри) коррупция боюнча айыпталып, 8 жылга эркинен ажыратылганына каршы эки жумага созулган ачкачылык акциясын баштап, бийликтин «саясий репрессиясын» токтотууга чакырган. Оппозициянын маалыматына ылайык, 2006 жылдан бери журналисттерге каршы 60 жолу кол салуу, коркутуу окуялары катталган<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8496660.stm Волна жестоких нападений шокирует кыргызстанских журналистов]</ref>.
Ошол эле жылдын март айында оппозиция маанайчыл «Ачык саясат» жана «Назар» гезиттеринин президенттин мыйзамсыз бийликке келгендиги тууралуу макалалары жарялангандан кийин алардын чыгуусуна тыюу салынып, 82 миң евро өлчөмүнө айыпка жыккан.
3 апрелде Бишкекте адам укуктарын коргогон активисттер тобу БУУнун имаратынын алдында уюмдун баш катчысы Пан Ги Мундун Орто Азияга алгачкы жолку келүүсү учурунда каршылык акциясын өткөрүшкөн жана кат жолдошкон. Ал катта Кыргызстанда адам укуктарынын бузулушу жана ММКнын эркин иш алып баруусуна тоскоолдуктар болуп жаткандыгы айтылган. Пан Ги Мун өз кезегинде кыргыз бийлигин адам укуктарын сактоого чакырган<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8601792.stm Пан Ги Мундун келиши учурунда БУУнун имаратынын алдындагы каршылык акция.]</ref>.
== Окуялар хроникасы ==
=== 6 жана 7 апрелдеги төңкөрүштөр ===
[[Файл:Bishkek capitol revolution 2010.JPG|thumb|329x329px|Көтөрүлүшчүлөрдүн Ак Үйгө кириши, 7-апрель 2010 жыл.]]
Төңкөрүш [[6 Апрель (Чын Куран)|6-апрель]] күнү [[Талас шаары|Таласта]] митингден кийин облустук администрациянын имаратын басып алуу менен башталган. Укук коргоо органдарынын күч көрсөтүүсүнө жооп катары митингчилер таш, таяк сыяктуу куралдарды колдонушкан. Жыйынтыгында спецназдын абалды колго алуу максаты ишке ашкан эмес<ref>[http://www.regions.ru/news/2282382/ Кыргыз оппозициясы спецназды куралсыздандырып, элдин катарына өттү.]</ref>. Андан тышкары, көтөрүлүшчүлөр облустук ИИБдин имаратын да басып алууга аракет жасашкан. Оппозиция «альтернативдик губернатор» катары - Шералы Абдылдаевдин жана анын орун басарына - «[[Ата-Мекен]]» оппозициялык партиясынын өкүлү Койсун Курманалиеванын шайлангандыгын билдирген<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14407&mode=snews Кыргызстан: Задержанные ранее лидеры оппозиции освобождены, здание парламента разгромлено, горит Генпрокуратура]</ref>.
== Убактылуу Өкмөттүн түзүлүүсү ==
[[Файл:Roza Otunbaeva.jpg|left|thumb|184x184px|[[Отунбаева, Роза Исаковна|Роза Отунбаева]] — оппозициянын лидери жана убактылуу өкмөттүн башчысы]]
== Курмандыктар ==
== Эл аралык реакция ==
== Бакиевдин Кыргызстандан качышы ==
== Видео ==
== Дагы көрүңүз ==
== Эскертүулөр ==
{{Эскертүүлөр}}
== Шилтемелер ==
| |||