Апрель революциясы: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Jakshysapa (талкуу | салымы) No edit summary |
Jakshysapa (талкуу | салымы) No edit summary |
||
25-сап:
}}
'''7 - Апрель окуясы''' - (2010 жылы) президент [[Бакиев, Курманбек Салиевич|Курманбек Бакиевдин]] жүргүзгөн саясатына каршы оппозиция өкүлдөрүнүн революциялык кадамдары жыйынтыгында анын бийлигинин кулашына жана [[Кыргызстандын убактылуу өкмөтү|Убактылуу өкмөттүн]] колуна өтүшүнө алып келген. [[Отунбаева, Роза Исаковна|Роза Отунбаева]] башында турган Убактылуу өкмөт өз кезегинде [[Кыргыз Республикасынын Конституциясы|конституцияга]] өзгөртүүлөрдү киргизүү жана өлкөдө [[Мамлекеттик башкаруу формасы|парламенттик башкаруу]] системасын орнотуу жөнүндө иш-аракеттерин жасаган.
Толкундоолор [[6 Апрель (Чын Куран)|6 апрель]] күнү [[2010|2010 жылы]] [[Талас шаары|Талас]] шаарында башталып, коопсуздук кучтөрү менен кагылышууга алып келген. Кийинки күнү Кыргызстандын бардык аймагын кучагына алып, эл президент Бакиевдин отставкага кетүүсүн талап кылган. Көптөгөн маанилүү имараттарн элдин колуна өтүшү менен Бактиев өзүнө кол чогултуу үчүн түштүктү көздөй качат.
Министрлер кабинети отставкага кетет, бийликти Роза Отунбаева башында турган убактылуу өкмөттүн колуна өтөт. [[15 Апрель (Чын Куран)|15 апрелде]] Бакиев [[Кыргызстан|Кыргызстандан]] качып, коңшу [[Казакстан|Казакстанга]] барат. Ал жактан отставкага кеткендиги тууралуу арыз жазган. [[19 Апрель (Чын Куран)|19 апрель]] күнү [[Беларусия|Беларусияга]] качат, ал жактан президент [[Лукашенко Александр Григорьевич|Александр Лукашенко]] баш паанек берген.
[[Кыргыз Республикасынын Убактылуу өкмөтү|Убактылуу өкмөт]] Бакиевди массалык өлтүрүүлөрдү уюштургандыгы жана бийликти толугу менен басып алгандыгы үчүн айыптап, [[22 Апрель (Чын Куран)|22 апрелде]] жаңы [[Кыргыз Республикасынын Конституциясы|конституциянын]] иштеп чыгуу маселесин карап, аны [[Референдум|референдумга]] коюу жана 2010 жылы [[октябрь]] айында [[Кыргызстандагы парламенттик шайлоолор (2010)|парламенттик шайлоолорду]] өткөрүү тууралуу маселелерди караган.
== Революциянын чыгуу себептери ==
Line 31 ⟶ 37:
* Өлкөнүн калкынын экономикалык жана жашоо деңгээлинин олуттуу төмөн түшүп кетиши.
* Өлкөнүн калкынын белгилүү бир бөлүгүнүн маргиналдашуусу.
* Мамлекеттеги мыйзам чыгаруу, аткаруу жана сот-адилет бийлигинин бир адамдык колуна топтолушу ([[авторитаризм]]).
* Мамлекеттик башкарууда кыргыз коомчулугуна тийешелүү болгон, мамлекет-бийлик мамилелериндеги региондук кландуулук, [[Трайбализм|уруулук-трайбалисттик]] белгинин күч алышы.
* Кадр саясатында жердешчилдик, берилгендик ([[фаворитизм]]), туугандык ([[кумовство]]), [[паракорчулук
* Коомчулуктун коммуналдык жана башка кызматтардын (Электр энергиясы, борбордук жылуулатуу жана ысык суу менен камсыз кылуу, газ менен камсыз кылуу, мобилдик байланыштар) тарифине болгон баанын чукул көтөрүлүшү.
Буга байланыштуу [[Бишкек|Бишкекте]] 17 март күнү оппозиция өкүлдөрүнүн [[Курултай|курултайы]] (съезд) болуп өткөн. Анда бийликке 7 талап коюлган: Электр энергияга болгон тарифтерди арзандатуу, уюлдук байланышка кошумча киргизилген 60 тыйындык төлөмдү алып салуу, президенттин үй-бүлө мүчөлөрүнүн бийликке аралашуусун токтотуу баш болгон, анын ичинде [[Максим Бакиев]] жетектеген
[[Файл:Kurmanbek Bakiyev, 2009.JPG|thumb|290x290px|Президент [[Бакиев, Курманбек Салиевич|Курманбек Бакиев]], [[2009]] жыл]]
Мурдагы президент Курманбек Бакиев бийликке 2005 жылы [[Кыргызстандагы төңкөрүш (2005)|«Жоогазын революциясынан»]] кийин келген. Акаевдин убагында Кыргызстан КМШ өлкөлөрүнүн ичинде эң кедей мамлекет катары белгилүү болуп калган. Андан кийинки келген президент коррупцияны жоюп, өлкөдө стабилдүүлүктү орнотууну убада кылган. Бирок критиктердин жана оппозииянын айтымында берген убадаларын аткарбай, мыйзам бузуу жолдору менен авторитардык режим орноткон. 2007 жылы болуп өткөн парламенттик шалоолордо Бакиевдин [[Ак жол партиясы|«Ак жол»]] партиясы жеңишке жеткен. Бирок ал шайлоо таза өткөн жок, бир катар чет өлкөлүк байкоочулардын билдирүүсү боюнча, шайлоо демократиялык стандарттарга туура келген эмес. Эки жылдан кийин ал кайрадан президент болуп шайланган<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8606504.stm Kyrgyzstan clashes "leave four dead"]
</ref>.
Line 54 ⟶ 60:
=== 6 жана 7 апрелдеги төңкөрүштөр ===
[[Файл:Bishkek capitol revolution 2010.JPG|thumb|329x329px|Көтөрүлүшчүлөрдүн Ак Үйгө кириши, 7-апрель 2010 жыл.]]
====== Таласта ======
Төңкөрүш [[6 Апрель (Чын Куран)|6-апрель]] күнү [[Талас шаары|Таласта]] митингден кийин облустук администрациянын имаратын басып алуу менен башталган. Өлкөнүн ички ичкер министри [[Конгантиев Молдомуса Ташболотович|Молдомуса Конгантиев]] оппозициялык «Ата-Мекен» партиясынын өкүлү [[Шер-Нияз, Болот|Болот Шер-Нияздын]] кармалгандыгын билдирген. Элдин нааразычылыгынан улам, эл өкүлү бошотулган, бирок жоон топ эл Обландминистрациянын имаратына карай жол тартышкан.
Ушул эле күнү кечинде Өкмөт эки самолет жана беш вертолет менен 200 коопсуздук кызматкерин басып алынган имаратты жана губернаторду бошотуу үчүн жиберген. Операцияны башкаруу вице-премьер-министр [[Жапаров Акылбек Үсөнбекович|Акылбек Жапаровго]] жүктөлгөн. Саат 21.00дө атайын операция жүргүзүлүп, жыйынтыгында губернатор бошотулуп, бирок имаратты колго ала алган эмес<ref>[http://www.regions.ru/news/2282382/ Кыргыз оппозициясы спецназды куралсыздандырып, элдин катарына өттү.]</ref>. Укук коргоо органдарынын күч көрсөтүүсүнө жооп катары митингчилер таш, таяк сыяктуу куралдарды колдонушкан. Андан тышкары, көтөрүлүшчүлөр облустук ИИБдин имаратын да басып алууга аракет жасашкан. Оппозиция «альтернативдик губернатор» катары - Шералы Абдылдаевдин жана анын орун басарына - «[[Ата-Мекен]]» оппозициялык партиясынын өкүлү Койсун Курманалиеванын шайлангандыгын билдирген<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14407&mode=snews Кыргызстан: Задержанные ранее лидеры оппозиции освобождены, здание парламента разгромлено, горит Генпрокуратура]</ref>.
Премьер-министр Данияр Үсөнов тез аранын ичинде Таласка Ички иштер министр М.Конгантиевди жиберет. Бирок аны оппозициянын өкүлдөрү кармап алышып, катуу ур-токмокко алган. Кээ бир маалыматтарга караганда Конгантиев алган жаракаттарынан улам ооруканага жетпей каза болгон. Бирок бул маалыматтарды оппозиция четке каккан. Андан кийин мурдагы минимтр Кыргызстандын аймагында жүргөнүн жана соттун алдында жооп берээрин билдирген. Бир нече күн өткөндөн кийин Конгантиевди аялы 40 миң долларга сатып алып жана Казакстандын аймагына жашыруун чыгып кеткендиги тууралуу маалымат ачыкка чыккан<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14425&mode=snews ИИМдин башчысы Кыргызстандан жашыруун чыгып кеткен.]</ref>.
====== Бишкекте ====== Бийлик көтөрүлүшкө катуу даярданган: 6 апрель күнү кечинде оппозициялык топтун лидери, мурдагы премьер жана президенттикке талапкер Алмазбек Атамбаевдин үйүндө тинтүү болуп, Таластагы көтөрүлүштү уюштурган деген айып тагылып, камалган. Мындан тышкары ушундай эле айыптоо менен оппозициянын башка лидерлери [[Текебаев, Өмүрбек Чиркешович|Өмүрбек Текебаев]] жана [[Кыргызстан социал-демократиялык партиясы|КСДП]] партиясынын өкүлү [[Өмүркулов, Иса Шейшенкулович|Иса Өмүркулов]] да камалган. Өлкөнүн [[Кыргызстандын премьер-министрлеринин тизмеси|премьер-министри]] [[Данияр Үсөнов]] көтөрүлүшчүлөрдү катуу сынга алып, уюштуруучуларды «катуу жазага тартылаарын» айткан<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8604955.stm</ref><ref>http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80277,7738425,Zamieszki_w_Kirgistanie__demonstranci_zajmuja_budynki.html</ref>. 7 апрель күнү оппозиция элди президент Бакиевдин бийлигине каршы бүткүл элдик каршы чыгуу акциясына чакырган. Ошол эле күнү Кыргызстандын башка шаарларына да оппозициянын өкүлдөрү барган. Региондогу элдерге өлкодөгү саясий жана экономикалык кырдаал тууралуу маалымат берилген.
Бишкекте таң эрте башкы оппозициялык партия болгон КСДП партиясынын имаратынын алдына, «Форумга» (Шабдан баатыр көчөсү, 4б дареги боюнча) 200дөй оппозициянын өкүлдөрү чогулушкан. Бирок аларды
Чогулган укук коргоочулар жана эл өкүлдөрү Шабдан баатыр көчөсүндөгү (мурдагы Алма-Ата) аялдамага чогулуп, ошол жерден эле курултай өткөрүшүп, Т. Уметалиева, депутат Ирина Карамушкина чыгып сүйлөп, опозиция лидерлери камакта жаткандыгын айткан. Эл наараз болуп, лидерлерди бошотууну талап кылышты. Милиция каршылык акцияга катышып жаткандарды тегерекчеге алып, бир-экиден активдүүлөрүн кары-жашы дебей кармап, автобуска салып жатышты. Митингчилер каршылык көрсөтүшүп, аялдамага чет жактан эл чогула баштады. Милиция менен кагылышып, акыркылары аялдаман чегиништи. Бирок милиция өзүнө келип, элди таркатуу максатында бир нече көздөн жаш чыгара турчу гранаталарды ыргытышкандан кийин элдин саны көбөйүп, милиция аларга туруштук бере албай, туш-тушка качышкан.
Андан соң, элдин жоон тобу Бишкектин четинен борборду көздөй жөнөштү. Алма-Ата жана Лев Толстой көчөлөрүнүн кесилишиндеги көпүрө жактан Ж.Бакиевдин атайын «Арстан» бөлүгү көтөрүлүшчүлөрдү Ак үйгө өткөрбөй, тосмолорду коюшкан. Автомат менен куралданган милиция менен таш көтөргөн элдин ортосунда кармашуу жүрүп, милиция артка чегинген. Ал жердеги милициянын унааларынан көп сандаган курал жарак жана ок-дарылар табылган, куралдын баары «Форумдун» имаратына бекитилген. Митингчилер милициядан курал жарактарды тартып алышып, шаардын борборуна карай жөнөшкөн. Ошол мезгилде оппозициянын дагы бир лидери [[Сариев, Темир Аргембаевич|Темир Сариевдин]] [[Москва|Москвадан]] учуп келгенден кийин кармалгандыгы тууралуу маалымат тараган.
Бийликке каршы акциянын катышуучулары милициянын тосмолорун талкалап өтүшүп, борбордук аянтка келишкен. Алардын Ак үйдү алуу боюнча алгачкы аракеттерин коргоо кызматкерлери ок менен токтотушкан. Ак үйдүн алдында жана Ала-Тоо аянтында турган 5 миңге жакын адамга каршы ок чыгарышып, адам өлүмүнө алып келген бул кандуу буйрукту президенттин иниси Жаныш Бакиевдин бергендиги тууралуу айтылган<ref>[http://www.gezitter.org/politic/49530_janyish_bakiev_ya_otdal_prikaz_strelyat/ Жаныш Бакиев: «Ок атуу жөнүндө буйрукту мен бергем»]</ref>. Өз кезегинде өлкөнүн Мамлекеттик күзөт кызматынын башчысы Ж.Бакиев өзүнүн күнөөсүн азркыга чейин монуна алгысы келбейт:{{цитата|«Мен ок атып жаткан [[БТР|БТРге]] аткыла деп буйрук бергем. Мен муну жашырбайм, бирок мен колунда куралы бар адамдарга гана ок чыгаргыла дегем. Рациядан ким куралы менен алдыга чыкса, ага ок аткыла деп пайткам, анткени алар бизге карата ок чыгарышкан»}} — деп РИА Новости агенттигине берген интервьюсунда билдирген. Ал эми Курманбек Бакиев өзүнүy кабинетинин терезелерине ок атылгандан кийин гана анын күзөтчүлөрү элге ок атканын айтат<ref>http://lenta.ru/news/2010/04/11/civil/</ref><ref>http://www.runewsweek.ru/globus/33736//</ref>.▼
▲Бийликке каршы акциянын катышуучулары милициянын тосмолорун талкалап өтүшүп, борбордук аянтка келишкен. Алардын Ак үйдү алуу боюнча алгачкы аракеттерин коргоо кызматкерлери ок менен токтотушкан. Ак үйдүн алдында жана Ала-Тоо аянтында турган 5 миңге жакын адамга каршы ок чыгарышып, адам өлүмүнө алып келген бул кандуу буйрукту президенттин иниси Жаныш Бакиевдин бергендиги тууралуу айтылган<ref>[http://www.gezitter.org/politic/49530_janyish_bakiev_ya_otdal_prikaz_strelyat/ Жаныш Бакиев: «Ок атуу жөнүндө буйрукту мен бергем»]</ref>. Өз кезегинде өлкөнүн Мамлекеттик күзөт кызматынын башчысы Ж.Бакиев өзүнүн күнөөсүн азркыга чейин монуна алгысы келбейт:{{цитата|«Мен ок атып жаткан [[БТР|БТРге]] аткыла деп буйрук бергем. Мен муну жашырбайм, бирок мен колунда куралы бар адамдарга гана ок чыгаргыла дегем. Рациядан ким куралы менен алдыга чыкса, ага ок аткыла деп пайткам, анткени алар бизге карата ок чыгарышкан»}}
— деп РИА Новости агенттигине берген интервьюсунда билдирген. Ал эми Курманбек Бакиев өзүнүy кабинетинин терезелерине ок атылгандан кийин гана анын күзөтчүлөрү элге ок атканын айтат<ref>http://lenta.ru/news/2010/04/11/civil/</ref><ref>http://www.runewsweek.ru/globus/33736//</ref>.
«Биз митингчилер менен Ала-Тоо аянтына келген кезде, мага «Ак үйдүн» чатырында снайперлер отурганын айтышты. Анан «Илбирстин» үстүндө дагы эки снайпердин башын көрсөтүштү. Мени тыкыс шакекчеге алышып, ал имараттын чатырынын батыш жагында дагы 2 адамды көрсөттү. Тарых музейдин чатырында дагы 2 башты байкадык. Мен: санагыла дедим, балдар санап көрүшсө, 22 снайпер чыгыптыр»{{Цитата|«Биз митингчилер менен Ала-Тоо аянтына келген кезде, мага «Ак үйдүн» чатырында снайперлер отурганын айтышты. Анан «Илбирстин» үстүндө дагы эки снайпердин башын көрсөтүштү. Мени тыкыс шакекчеге алышып, ал имараттын чатырынын батыш жагында дагы 2 адамды көрсөттү. Тарых музейдин чатырында дагы 2 башты байкадык. Мен: санагыла дедим, балдар санап көрүшсө, 22 снайпер чыгыптыр»}}▼
▲
— дейт, бул окуяга активдүү катышкан укук коргоочу Токтайым Уметалиева<ref>[http://www.pr.kg/news/kg/2012/04/09/22108/ Кыргызстан. Эки жылдан кийин].</ref>.
[[Файл:Prosecutors office burned bishkek.JPG|thumb|299x299px|Башкы прокуратуранын мурунку имараты апрель окуясынан кийин.]]
«Форумдун» жанынан милициянын жүк ташыган унаасын тартып алышып, аны менен имараттын тосмосун сүзүп киришет. Алгачкы курмандыктар жүк ташуучу унаанын Ак үйдүн эшигин сүзүп киргенде жана короосуна митингчилер чуркаганда болгон (8-10дой адам). Машина кайра Чүй проспектисине чыгып, Ак үйдүн экинчи эшигин арты менен сүзүүгө аракет жасаганда айдоочусуну снайпердин огу токтоткон жана унаанын дөңгөлөгүнө жана бензин багына ок атылган. Жардамга келген адамдар айдоочуну унаанн ичинен алып чыгып, ооруканага жеткиришкен. Унаа өрттөлгөн.
Аянттагы элди таркатуу үчүн асманга ок атылганда митингчилер туш тарапка качып жөнөшкөн. Бирок «Качпагыла!» деген ураан, чакырыктарды угуп, эл кайра өкмөт үйүн алууга киришти.
10-15 мүнөт сайын элдерге ок атылып турду. Снайперлер адамдарды көбүнчө башка жана жүрөккө атканга аракет кылган. Митингчилер бактардын жана унаалардын артына жашынып, бир нече адамдар курал менен милицияны көздөй ок чыгарышкан.
Митингчилердин дагы бир тобу Ак үйдөн анча алыс эмес жерде жайгашкан [[Кыргыз Респуликасынын Башкы прокуратурасы|Прокуратуранын]] имаратын тинтүүгө алышып, эшик-терезелерин талкалап, маанилүү иш кагаздары менен кошо имаратты өрттөп салышкан. Өрттөлгөн имарат азыркыга чейин оңдоло элек, бирок имарат толугу менен түртүлүп, ордуна башка имарат тургузулаары белгилүү болгон<ref>[http://kloop.kg/blog/2013/08/16/by-vshee-zdanie-genprokuratury-snesut/ Башкы прокуратуранын мурунку имараты толугу менен түртүлөт].</ref>.
Line 78 ⟶ 97:
Андан соң оппозиция [[Коомдук Телерадиоберүү Корпорациясы|КТРКны]] (ал кездеги УТРК) колго алышып, бир канча убакыт бою эфирге чыкпай, пландалган телекөрсөтүүлөрдүн ордуна чукул кырдаал түзүлүп, оппозициянын бир нече лидерлери, өкмөттүк эмес уюмдардын өкүлдөрү жана укук коргоочулар бүткүл элге кайрылышкан. [[Текебаев, Өмүрбек Чиркешович|Өмүрбек Текебаев]] түз эфирде «бийлик эми толугу менен элдин колуна өткөндүгүн» жана Бишкеке шаарынын комендаты болуп милициянын отставкадагы полковниги Турат Мадалбеков дайындалгандыгын билдирген<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14410&mode=snews Кыргызстан: УТРКнын эфиринде Ө.Текебаев Бишкектин комендантын дайындоо жана бийликтин элге өтүшү тууралуу маалымат берди.]</ref><ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14404&mode=snews Кыргызстан: Государственное телевидение предоставило эфир представителям НПО и правозащитникам]</ref><ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14407&mode=snews Кыргызстан:Мурда кармалган оппозициянын лидерлери эркиндикке чыгышты, Ак үй талкаланып, Прокуратуранн имараты өрттөнүп жатат.]</ref><ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14409&mode=snews Кыргызстан: В Бишкеке атаковали здание ГСНБ, протестующие подогнали к Дому правительства БТР]</ref>.
Аянтка укук коргоочулар жана бир нече эл өкүлдөрү келип (Т. Үмөталиева, Т. Акун, К. Иманалиев ж.б.), бийлик менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүгө аракет кылышкан. Бирок эч кандай майнап чыкпай, ок атуулар улана берген. Митингчилердин аянттан кетпесин түшүнүп, бийлик оппозияциянын өкүлдөрүн четинен бошото баштаган. Биринчилерден болуп Т. Сариев, Т. Мадылбеков, Д. Чотонов, А. Эркебаев, Э. Ибраимовалар эркиндикке чыгышкан. Т.Сариев баштаган митингчилердин жоон тобу УКК имаратына оппозиция лидерлерин бошотуут үчүн барышканда ал жактагы митингчилер менен кошо бир нече мүнөттүн ичинде имаратты колго алышкан. Ал жактан БТРди айдап, кайрадан Ак үйдү алууга аракет кылышканда, БТРдин айдоочусуна снайпердин огу тийип, аны ичинен сууруп чыгарып жаткандарды да снайпер менен атышкан. [[Файл:Roza Otunbaeva.jpg|left|thumb|184x184px|[[Отунбаева, Роза Исаковна|Роза Отунбаева]] — оппозициянын лидери жана убактылуу өкмөттүн башчысы]] Ак үйдүн ичинде президент К. Бакиев, премьер-министр Д. Үсөнов, Мамлекеттик коргоо кызматынын башчысы Ж. Бакиев, КР президентинин аппарат жетекчиси К. Жороев, коргоо министри Б. Калыев, УККнын төрагасы М. Суталинов, транспорт жана коммуникация министри Н. Сулайманов ж.б. кызматкерлер бар болчу. Президент Бакиев Бишкек, Нарын, Талас шаарларында өзгөчө кырдаалды киргизип, комменданттык саат 22.00до башталмак. Бакиев Ак үйдүн ичинде саат 12.00дон 19.00го чеин болгон. Оппозициянын акыркы лидерлерин бошотушкан маалда Бакиев эки джип унаасы менен Ак үйдөн Ала-Тоо аянтына чейинки бомбадан калкалоочу туннель аркылуу чыгып кеткен жана жолдон аларга каршылык көрсөткөндөрдү күзөтчүлөр унаанн терезесинен аткылашкан. Ал эми снайперлер жана милиция кызматкерлери граждандык кийимдерди кийишип, элге аралашып кеткен.
== Убактылуу Өкмөттүн түзүлүүсү ==▼
Ак үйдөн кетээрде имаратты жана Президенттин кабинетин миналап (мина коюп) кетишкен. Аны убагында байкап калган адамдар миналарды иштен чыгаршкан.
Саат 19.00 чамасында Ак үйдө оппозиция өкүлдөрү түзүлгөн кырдаал туурасында талкуу жүргүзүшүп, Роза Отунбаева башында турган Убактылуу өкмөттү түзүү тууралуу чечимге келишкен. Бир катар кызматтардын башчылары дайындалган: Коргоо министри Исмаил Исаков, [[Өмүркулов, Иса Шейшенкулович|Иса Өмүркулов]] Бишкек шаарынын мэри болгон.
Өмүркулов аянтта чогулган элге оппозиция лидерлеринен турган убактылуу өкмөт түзүлүп, Р. Отунбаева жана Т. Сариев премьер Д. Үсөнов менен сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жатышкандыгы тууралуу айтып, аянтка нан менен суу алып келүүнү тапшыргандыгын билдирген. Сүйлөшүүлөрдөн кийин Д. Үсөнов отставкага кетүүгө кол койгон. Бир аздан кийин Үсөнов белгисиз жакты көздөй жок болуп кеткендиги ачыкка чыгат.
=== 8 апрель ===
8 апрель күнү Ош шаарында Бакиевди коргогондор жана каршы тургандар ортосунда кагылышуу болгон. Өлкөнүн түштүгүнө качкан президент өзүнүн жүргөн жерин жашынып, чет элдик ММКларга берген мегинде бийликтен кетпе тургандыгын билдирген. Анын айтымында өлкөдө "гуманитардык катастрофа" болуп, көчөгө автомат менен эркин басып калган куралдуу топторду жана абалды турукташтырууга жаңы өкмөттүн күчү жетпейт болчу. Жана дагы убактылуу өкмөт менен сүйлөшүүлөргө даяр экендигин билдирген.
Жалал-Абад облусунун губернатору Кошбай Масиров Курманбек Бакиев отставкага кеткени жаткандыгы тууралуу маалымат берген<ref>[http://www.ekhoplanet.ru/statements_528_5029 Президент Киргизии Курманбек Бакиев подает в отставку]</ref>. Бакиевдин жолдогон жеке катында өлкөдөгү кырдаалды көзөмөлдөбөйт, бирок отставкага кетпей тургандыгы жазылган<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14429&mode=snews Кыргызстан: дагы деле кете элек президент Курманбек Бакиев элге кайрылуу жасады.]</ref>.
Убактылуу Өкмөттүн башчысы ММКга «Бийликтин убактылуу өкмөттүн колуна өтүшү жана КРнын Конституциясын аткаруу тартиби» жөнүндөгү декрет жөнүндө маалымат берген. Декретте «Конституцияда президенттин жана өкмөттүн ыгарым укуктарын убактылуу жңы элдик бийлик колуна алат» деп айтылган, «мыйзам бузуу менен шайланган» Жогорку Кенеш (парламент) таркатылып, жаңы парламенттик шайлоого чейин парламенттин укуктарын убактылуу өкмөткө өткөндүгү тууралуу жазылган<ref>[http://www.ferghana.ru/news.php?id=14421&mode=snews Декрет «О переходе власти к временному правительству и порядке исполнения Конституции Киргизской Республики»]</ref>. Отунбаеванын айтымында, убактылуу өкмөт жарым жылдык мөөнөткө түзүлдү жана ушул жарым жылдын ичинде «жаңы Конституцияны кабыл алынат».
=== 9 апрель ===
9 апрель күнү, Кыргызстандын ИИМнин маалыматына ылайык, милициянын отряды жана элдик кошуундар менен бирге Бишкекти толугу менен тополончулар жана мародерлордон тазалап чыгышкан. Шаар ичинде кайрадан транспорт ишке киргизилген. 9 жана 10 апрель күндөрү курман болгондорго аза күтүү деп жарыяланган. Ушул эле күнү Жалал-Абадда белгисиздер тарабынан Кыргызстандын түштүгүндө популярдуу болгон «Дийдор» гезитинин редакциясы жайгашкан кеңсесине ок атылган<ref>[http://www.fergananews.com/news.php?id=14433 Кыргызстандын түштүгүндө Өзбек улуттук-маданий борборунун газетасынын кеңсесине ок атылды.]</ref>.
====== Башка региондордо ======
Кыргызстандын бардык региондорунда Бакиевдин бийлиги кулап жатты. [[Нарын (шаар)|Нарын шаарынын]] борбордук аянтына чогулган эл оппозициянын лидерлерин бошотуун уталап кылышкан. Митингчилер областтык администрацияны басып алышкан, ал эми губернатор тез аранын ичинде качып кеткен. Бишкекке ар кайсы тараптан адамдар жардамга кетип жаткандыгы тууралуу маалымат түшкөн. Чүйдүн бир катар райондорунан 5-10 миңге чукул эл борборду көздөй жамдамга келишкен.
Данияр Үсөновдун отставкага кетүүсүнөн кийин Роза Отунбаева 8 апрель күнү бийлик Ош жана Жалал-Абад областтарынан тышкары дээрлик өлкөнүн бардык аймагында элдин колуна өткөндүгү тууралуу билдирген<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8608708.stm Кыргызстан: оппозициядан түзүлгөн жаңы өкмөт.] </ref>. Андан тышкары парламентти жана өкмөттү таркатуу чечими кабыл алынып, куралдуу күчтөр жана чек ара кызматы убактылуу өкмөткө караган. Жаңы өкмөт мыйзамсыз приватизацияланган Бакиевдердин байлыктарын өлкө казынасына кайтаруу чечими кабыл алынып, жана болуп өткөн окуяларды иликтөө иштери башталган.
Р. Отунбаеванын төрт орун басарлары дайындалган: Алмазбек Атамбаев — экономикага, Темир Сариев — каржы жана кредит маселеси боюнча, Өмүрбек Текебаев — конституциялык реформа боюнча, Азимбек Бекназаров — укук коргоо органдары жана прокуратурага бекитилген.
Убактылуу өкмөттүн вице-премьер министри Өмүрбек Текебаев революциялык бийлик тууралуу төмөндөгүдөй аныктама берген<ref>[http://www.vremya.ru/2010/61/5/251474.html Заявление вице-премьера временного правительства Омурбека Текебаева.]</ref>:
{{Цитата|«Ооба, биз, 14 киши, өзүбүзү өкмөт деп жарыяладык. Эмненин негизинде? Эч нерсенин. Ооба, ошондо биз узурпаторлор болуп калабыз. Биз эми өкмөт дагы, парламент дагы, президент дагыбыз. Бул өтө жаман чечим болчу. Бирок ишенип коюңуздар, мындан жакшы башка чечим жок эле»}}
== Курмандыктар ==
Официалдуу маалыматтар боюнча, бийлик алмашуу үчүн курман болгондордун саны 86 адамды түзөт, ал эми медициналык кызмат алуу үчүн кайрылгандар 1500 адамдан ашкан<ref>[[:ru:Революция_в_Киргизии_(2010)#cite_note-74|Каза болгондордун саны 84кө жетти.]]</ref>. Алардын 500дөн ашыгы ар кандай оор жаракат алышкан. Милиция кызматкерлеринин колунан канча адам каза болгондугу азыркыга чейин белгисиз жана атылган октор баллистикалык экспертизадан өткөрүлгөн эмес.
ИИМдин атайын Мамлекеттик коргоо боюнча башкы кызматынын 111 кызматкери ар кандай жаракат алышкан: 23 милиционер стационардык дарылануудан өтсө, 69 адам — амбулатордук дарылоодон өткөн. Каза болгондордун арасында ИИМдин Академияснын эки курсанты — Эдиль Такырбашев жана Никита Кущ болгон<ref>[http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1272147420 Н. Попова: Покой нам только снится. За что погибли курсанты Академии МВД Киргизии Эдиль Такырбашев и Никита Кущ]</ref>.
== Эл аралык реакция ==
Line 101 ⟶ 148:
|Портал = Кыргызстан
}}
* [http://www.azattyk.org/a/2033316.html Кыргызстандагы революция: 2010 жылдагы 6-7 апрелдеги кандуу окуялардын хронологиясы. Азаттык үналгысы.]
[[Категория:Кыргызстандагы төңкөрүштөр]]
[[Категория:Кыргызстандагы шайлоолор]]
| |||