Ай: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Undo revision 248616 by 91.192.66.141 (talk) |
Undo revision 248615 by 91.192.66.141 (talk) |
||
15-сап:
|'''Массасы (m)''' || 7,3477×1022 кг
|-
|'''Орточо тыгыздыгы (ρ)''' || 3346,4 кг/м³
|-
|'''Күндү айлануу убактысы''' || 29,530588 күн
|}
Ай — [[Жер|Жердин]] жалгыз табигый [[Планеталардын жандоочулары|жандоочусу]], Жерге жакын жайгашкан асман телосу. Асманда жарыгы боюнча [[Күн|Күндөн]] кийинки экинчи объект. Жер менен Айдын аралыгы 384 467 км.
'''Айдын массасы''' Жердикине салыштырганда 81,3 эсе кичине, радиусу 1738 км, Жерден орточо аралыгы 384400 км, перигейде 21000 км, апогейде ошончо өлчөмгө чоң. Айдын бетиндеги эркин түшүү ылдамдануусу Жердикинен 6 эсе аз болуп, g=163 см/сек2 жана андагы параболалык ылдамдык 2,38 км/секга барабар. Ай өзүнөн жарык чыгарбайт. Ал жарыкты Күндөн алат да, Жердин айлануу
Айдын Жерди айлануу мезгили өз огунда айлануу мезгилине барабар болгондуктан, дайыма анын берки бети көрүнүп, аркы бети көрүнбөйт. Аркы бетинин эки жаккы четтеринин бир аз бөлүктөрү алмак-салмак көрүнүп турат. Айдын аркы бетинин картасы жана биринчи Ай глобусу 20-кылымда эле советтик астрономдор тарабынан түзүлгөн. 1959-ж. советтик “Луна-3” автоматтык планета аралык станциясы Айдын аркы бетин сүрөткө тарткан. Бул космос мейкиндигинен алынган биринчи телефотография болуп эсептелет. 1969-ж. космонавттар Н. Армстронг менен Э. Олдрин Айдын бетине конуп, биринчи кадамдарды жасашкан.
Line 33 ⟶ 37:
'''Айдын галосу''' – Айдын дискасынын аймагынан же ага жакыныраак жерден байкалган тегерек же тоо формасындагы жаркыраган жарык. Ал абадагы майда муз кристаллдарынан Күн нуру чагылганда жана сынганда пайда болот.
'''Айдын глобусу''' – бетине ай координатасынын торчолору, [[экватор]]у, [[меридиан]]дары жана Айдагы [[кратер]]лер, [[деңиз]]дер, [[тоо]]чолор, ойдуңдар ж. б. тартылган шар. [[Глобус]]тун огу Айдын айлануу огу менен дал келип, жогору жагы түндүк, төмөн жагы түштүк уюлу делет. Анын селенографиялык кеңдиги ай экваторунан эсептелип, мааниси түндүк уюлду көздөй оң, түштүк уюлду көздөй терс болот да, b тамгасы менен белгиленет. Экинчи координаты – селенографиялык узундук, эсептөөнүн башталышы Местинг А кратерине жакын жерден башталат да, l тамгасы менен белгиленет. Мисалы, [[Тынчтык деңизи]]нин координаталары b =0,7°; l=23,5°.
==Колдонулган адабияттар==
| |||