Нептун: нускалардын айырмасы

'''Нептун''' – Күн системасындагы Күндөн баштап санаганда сегизинчи планета. Немис астрономдору И. Галле менен Дж. Адам 1846-жылы ачышкан. Күнгө чейинки орточо аралыгы (орбитанын чоң огунун жарымы) 30,06 а. б. же 4500 миллион км. Нептундун түсү, чоңдугу, массасы жана атмосферасы Уранга окшош. Нептун орбита боюнча5,4 км/сек орточо ылдамдык менен Күндү 164,79 жылда толук бир жолу (айлануунун сидерикалык мезгили) айланып чыгат. Анын диаметри Жердин экватордук диаметринен 3,88 эсеге чоң (49500 км), атмосферасы негизинен метандын кошундусу менен молекулалуу суутектен турат. Нептундун көлөмү Жердин көлөмүнөн 57 эсе, массада кылат. Металл түрүндөгү тетрафторидин жогорку температурада барий, кальций же натрий буусу мененкалыбына келтирүүдөн алынат: NpF4+2Ca=Np+2CaF2. Ар кандай даражасындагы бирикмелеринин суудагы эритмелери ар түрдүү түскө ээ: Np3+ – кызгылт, Np4+ – саргыч-жашыл, Np5+ – көгүш, Np6+ жанаNp7+ – жашыл. Суутек сы Жердикинен 17,28 эсе чоң (1,03.1026кг. Анын бетиндеги оордук күчүнүн ылдамдануусу 11 м/сек2га жакын. Нептундун бетинде өтө чоң шамал ылдамдыгы (2000 км/с) катталган. Эки жандоочусу (Тритон, Нереида) бар.

==Колдонулган адабияттар==

* [[“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы]]: 5-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2014. илл. ISBN 978 9967-14-111 -7