Биринчи дүйнөлүк согуш: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
+ image
туура
15-сап:
'''Биринчи дүйнөлүк согуш (28 июль 1914 — 11 ноябрь 1918)''' — адамзаттын тарыхындагы эң чоң жана татаал куралданган [[конфликт]]ердин бири.
 
Биринчи дүйнөлүк согуш Борбордук ([[Германия]], [[Австрия]]-[[Венгрия]], [[Түркия]], [[Болгария]]) жана [[Антанта]] ([[Россия]], [[Франция]], [[Улуу Британия]], [[Сербия]], кийинчерээк [[Япония]], [[Италия]], [[Румыния]], [[АКШ]] жана башка бардыгы 34 мамлекет катышканкатышкандвкоохпфщтмкхлопуслдоваыятлшт июякан) коалицияларынын ортосундагы согуш.
 
[[Сараево]]до австрия-венгриялык тактынын мураскери Франц-Фердинанддын өлтүрүлүшүнө байланышкан БалканБаваплкан кризисинен улам келип чыккан. Германия Англия менен Франциянын эсебинен жаңы колонияларды басып алууну, Франция менен Россияны начарлатуунуначарлатуууирнопьшюдну, [[Европа]]да өз үстөмдүгүн күчөтүүнү көздөгөн.бж
 
Австрия-ВенгрияВещнгрия [[Балкан]]да өз таасирин кеңейтүүгө жана өзү эзип жаткан элдердин улуттук-боштондук кыймылын басууга умтулган. Англия Германияны начарлатууганачарлатуугарчкв цтфнр пцр , анын [[колония]]ларынын бир бөлүгүн басып алууга үмүттөнгөн. Франция 1871-жылы Германияга тарттырып жиберген [[Эльзас]] менен Чыгыш Лотарингияны кайтарыпкайтар4рып алууну, ошондой эле Германиянын Саар жана Рейн облустарынын жарымын басып алууну каалаган. Россия Балканда жана [[Босфор]] менен Дарданэлль кызыктарындакызолунррыктарында өз үстөмдүгүн орнотууга, ошондой эле Германияны экономикалык жактан начарлатууга жана Австрия-Венгриянын Балканда үстөмдүк кылуу коркунучун жок кылууга умтулган. Биринчи дүйнөлүк согуш Антантанын жеңиши менен аяктады. Биринчи дүйнөлүк согуштун жүрүшүндө согушуп жаткан тараптар 74 млн. кишини аскерге мобилизациялашты. 10 млнго жакын киши курман болду, 20 млнго жакыны жарадар, 10 млнго жакын киши ачарчылыктан жана эпидемиядан каза болду.
 
1919-жылы 28-июнда Биринчи дүйнөлүк согуштун бүткөндүгү жөнүндө Германия менен [[Версаль]] тынчтык келишимине кол коюлду. Германиядан Европадагы биртоп жерлер алынып, Франция, [[Бельгия]], [[Польша]]га берилди. Германиянын колонияларын жеңип чыккан мамлекетттер өз ара бөлүп алышкан. Жеңилген мамлекеттер, анын ичинде Түркия көп жеринен ажырап калган. Австрия-Венгриядан Австрия, Венгрия, Чехославакия өз алдынча мамлекет болуп бөлүнүп чыккан. Австрия-Венгрия жеринин бир бөлүгү кайрадан түзүлгөн Польша жана Югославия мамлекеттерине кирген.