Жылнаама: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
-: Category; +: Категория Категория:Жылнаама |
мNo edit summary |
||
1-сап:
'''Жылнаама''' (орус. '''Календарь''', лат.calendarium — карыз китепче: [[Байыркы Рим|Байыркы Римде]] карызы бар адамдар [[календ]] күнү б.а. айдын башында карыздарын төлөшчү) — убакыттын аралыгын [[көбөйтүү системасы]].
Календарь – асман телолорунун көрүнгөн кыймылынын мезгилдүүлүгүнө негизделген убакыттын узак аралыгын эсептөө системасы. Календарда күн менен түндүн, жыл мезгилдеринин алмашышы пайдаланылат. Убакыт ченинин бирдиги күн менен түндүн алмашуусу – сутка, [[Ай]]дын [[Жер]]ди айлануусу – ай, Жердин Күндү толук айлануусу жыл деп кабыл алынган. Астрономдордун эсептөөсү бонча жыл 365 сут 5с 48 мин 46 секдан турат. Календарда түрдүү [[астрономия]]лык маалыматтар менен бирге жыл ичиндеги белгилүү даталар, майрамдар да белгиленет.
Адам баласынын тарыхында ар түрдүү календардын системасы пайдаланып келген. Азыркы убакытта көп өлкөлөрдө [[Григорий календары]] (күн календары) кабыл алынган. Ал азыркы Юлий календарынын (эски стиль) ордуна 1918-ж-дын 14-фев-ында [[СССР]]де киргизилген Григорий календары болуп саналат.<br>
Жердеги жыл мезгилдери менен сутка убактысынын алмашуусунан башка дагы бир туруктуу процесс – Айдын фазаларынын алмашуусу жылды 12 айга бөлүүгө түрткү болгон. Бир катар мусулман мамлекеттерде ушул кубулушка негизделген ай К-ы пайдаланылат. Анда календардык айдын башталышы айдын жаңырышы менен башталып, узактыгы 29 сут 12 с 44 мин 2,9 секга барабар.
Жылнаама өзүнө он эки айды камтыйт:
22-сап:
Ар бир ай төрт аптага (жумага) бөлүнгөн, ал эми ар бир апта (жума) жети күнгө бөлүнгөн, алар төмөнкүлөр:
{{Апта күндөрү}}▼
* [[Дүйшөмбү]]
* [[Шейшемби]]
31-сап:
* [[Жекшемби]]
== Колдонулган адабияттар ==
[[Категория:Жыл]]▼
* [[Каратаев, Олжобай Кубатбекович|О.Каратаев]], [[Эралиев, Салайдин Нуралиевич|С.Эралиев]]. [[Кыргыз этнографиясы боюнча сөздүк]]. Бишкек. "Бийиктик" - 2005-ж. ISBN 9967-13-159-4
▲{{Апта күндөрү}}
[[Категория:Жылнаама|*]]
| |||