Кара-Богаз-Гол: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Бот: автоматизированный импорт статей
 
wikidata, links, Kara-Bogaz Gol from space, September 1995.jpg
 
1-сап:
[[Файл:Kara-Bogaz Gol from space, September 1995.jpg|thumb|Кара-Богаз-Гол (1995).]]
'''Кара-Богаз-Гол''' (түркчө богаз – алкым, өткөөл, гол – көл) – Каспий деңизинин чыгыш жээгиндеги булуң-лагуна. Түркмөнстандын батыш бөлүгүндө. Каспий деңизи менен узундугу 9 км, тереңдиги 3-4 м болгон кууш (800 мге чейин) Кара-Богаз кысыгы аркылуу туташат. 1930-жылдан Каспий деңизинин деңгээли төмөндөй баштагандыктан, булуң акырындап соолуй баштаган. 1970-жылдардын аягында булуңга куйган суунун көлөмү 5-7 км<sup>3</sup>ге чейин азайган, деңгээли -32 мге төмөндөгөн (аянты 12 миң км<sup>2</sup>, суусунун көлөмү 20-22 км<sup>3</sup>), туздуулугу 300%оден ашып кеткен. 1980-жылы Каспийдин деңгээлин сактоо максатында кысык дамба менен тосулуп, булуңга суу кирбей калган. Натыйжада булуң тайыздап, соолуп, туздуулугу 380%оден ашып, таманындагы мирабилит сапырылып учуп, аймактын экологиясын буза баштаган. 1983-жылдын аягында аянты 0,2 км<sup>2</sup>ге, көлөмү 0,2 км<sup>3</sup>ге азайып, тереңдиги 0,1-0,3 мге чейин тайыздаган. 1992-жылы булуңду калыбына келтирүү максатында тосмо толук алынып салынган; 1993-95-жылдары Каспийден келген суунун көлөму 37-52 км<sup>3</sup>ди түзгөн. 21-кылымдын башталышында суунун деңгээли 27,5 м, аянты 18 миң км<sup>2</sup> болду. Булуңдун суусу көп буулангандыктан, анын аянты сезон боюнча кескин өзгөрүп турат. Булуңдун айланасынын бөтөнчө табигый ландшафты жана анын экологиялык абалы акырындап калыбына келүүдө. Кара-Богаз-Голдун туз катмарларынан мирабилит казылып алынат. Булуң жээгиндеги Бекдаш шаарчасы сульфат өндүрүү жана иштеп чыгаруу борбору.
'''Кара-Богаз-Гол''' (түркчө богаз – алкым, өткөөл, гол – көл) – [[Каспий деңизи|Каспий деңизинин]] чыгыш жээгиндеги булуң-лагуна. [[Түркмөнстан|Түркмөнстандын]] батыш бөлүгүндө. Каспий деңизи менен узундугу 9 км, тереңдиги 3-4 м болгон кууш (800 мге чейин) Кара-Богаз кысыгы аркылуу туташат.
[[Категория:География]]
 
'''Кара-Богаз-Гол''' (түркчө богаз – алкым, өткөөл, гол – көл) – Каспий деңизинин чыгыш жээгиндеги булуң-лагуна. Түркмөнстандын батыш бөлүгүндө. Каспий деңизи менен узундугу 9 км, тереңдиги 3-4 м болгон кууш (800 мге чейин) Кара-Богаз кысыгы аркылуу туташат. 1930-жылдан Каспий деңизинин деңгээли төмөндөй баштагандыктан, булуң акырындап соолуй баштаган. 1970-жылдардын аягында булуңга куйган суунун көлөмү 5-7 км<sup>3</sup>ге чейин азайган, деңгээли -32 мге төмөндөгөн (аянты 12 миң км<sup>2</sup>, суусунун көлөмү 20-22 км<sup>3</sup>), туздуулугу 300%оден ашып кеткен. 1980-жылы Каспийдин деңгээлин сактоо максатында кысык дамба менен тосулуп, булуңга суу кирбей калган. Натыйжада булуң тайыздап, соолуп, туздуулугу 380%оден ашып, таманындагы мирабилит сапырылып учуп, аймактын экологиясын буза баштаган. 1983-жылдын аягында аянты 0,2 км<sup>2</sup>ге, көлөмү 0,2 км<sup>3</sup>ге азайып, тереңдиги 0,1-0,3 мге чейин тайыздаган. 1992-жылы булуңду калыбына келтирүү максатында тосмо толук алынып салынган; 1993-95-жылдары Каспийден келген суунун көлөму 37-52 км<sup>3</sup>ди түзгөн. 21-кылымдын башталышында суунун деңгээли 27,5 м, аянты 18 миң км<sup>2</sup> болду. Булуңдун суусу көп буулангандыктан, анын аянты сезон боюнча кескин өзгөрүп турат. Булуңдун айланасынын бөтөнчө табигый ландшафты жана анын экологиялык абалы акырындап калыбына келүүдө. Кара-Богаз-Голдун туз катмарларынан мирабилит казылып алынат. Булуң жээгиндеги Бекдаш шаарчасы сульфат өндүрүү жана иштеп чыгаруу борбору.
 
==Колдонулган адабияттар==
* [[“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы]]: 4-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 9967-14-104 -9
 
[[Категория:ГеографияТүркмөнстан]]