Мацуо Башё: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
м ImeNtrav moved page Мацуо Басё to Мацуо Башё
No edit summary
1-сап:
[[Файл:Basho by Buson.jpg|thumbnail|right|Мацуо БасёБашё (Бузон тарткан сүрөт). ]]
 
Мацуо БасёБашё (жапончо - 松尾芭蕉; 1644-1694) - жапон элинин даңазалуу акындарынын бири. Ал ыр жазуу өнөрүнүн теоретиги катары да маалым. Анын өз аты Мунэфуса болгон.
 
==Кыскача өмүр баяны==
[[Жапония|Жапон]] элинин улуу акыны БасёБашё 1644-жылы Уэно деген провинциалдык шаарда анча бай эмес, бирок оокаттуу [[самурай|самурайдын]] үй бүлөсүндө үчүнчү бала болуп төрөлгөн. Анын ата-энеси, бир туугандары билимдүү кишилерден болгон.
 
Бир тууган агасы менен атасы Мацуо [[Каллиграфия|каллиграфиядан]] сабак беришчү. Ал кезде билимдүүлөр деп кытай классикасын мыкты билгендерди эсептешчү. БасёБашё да [[Кытай адабияты|кытай адабиятын]] окуп чоңойду. Анын сүйгөн акыны [[Ду Фу]] болгон. БасёнуБашёну түшүнүш үчүн ал жашаган доорго да көз чаптыра кетүү зарыл. БасёБашё [[Жапония|Жапонияда]] гүлдөгөн феодализм доорунун аяктап бараткан мезгилинде, б.а., өткөөл мезгилде жашаган.
[[Жапония|Жапон]] элинин улуу акыны Басё 1644-жылы Уэно деген провинциалдык шаарда анча бай эмес, бирок оокаттуу [[самурай|самурайдын]] үй бүлөсүндө үчүнчү бала болуп төрөлгөн. Анын ата-энеси, бир туугандары билимдүү кишилерден болгон.
 
БасёБашё [[Поэзия|поэзия]] окутуучулук менен да алектенген. Аны жолоочу акын десек болот. Өмүрүнүн көпчүлүгүн жер кезип өткөргөн.
Бир тууган агасы менен атасы Мацуо [[Каллиграфия|каллиграфиядан]] сабак беришчү. Ал кезде билимдүүлөр деп кытай классикасын мыкты билгендерди эсептешчү. Басё да [[Кытай адабияты|кытай адабиятын]] окуп чоңойду. Анын сүйгөн акыны [[Ду Фу]] болгон. Басёну түшүнүш үчүн ал жашаган доорго да көз чаптыра кетүү зарыл. Басё [[Жапония|Жапонияда]] гүлдөгөн феодализм доорунун аяктап бараткан мезгилинде, б.а., өткөөл мезгилде жашаган.
 
Акындын чыгармачылык өмүрүндө чоң окуя анын Эдонун жанындагы Фукагава жерине келиши болот. 1680-жылы БасёБашё шакирти Сугияма Сампу белек кылган Сумида суусунун жээгиндеги алачыкта жашап калат. Анын жанында банан, пальма дарагы отургузулуп, ал эми алачык «Банан алачыгы» деп аталган. Ошол себептен, ырларынын аягына өз атын эмес, БасёБашё - "банан дарагы" деген адабий ат (псевдоним) менен жазган.
Басё [[Поэзия|поэзия]] окутуучулук менен да алектенген. Аны жолоочу акын десек болот. Өмүрүнүн көпчүлүгүн жер кезип өткөргөн.
 
Ошентип, [[Акын|акындын]] өз аты Мунэфуса кийинчерек таптакыр унутулуп, БасёБашё деген адабий аты эл арасына кенири таралып кеткен.
Акындын чыгармачылык өмүрүндө чоң окуя анын Эдонун жанындагы Фукагава жерине келиши болот. 1680-жылы Басё шакирти Сугияма Сампу белек кылган Сумида суусунун жээгиндеги алачыкта жашап калат. Анын жанында банан, пальма дарагы отургузулуп, ал эми алачык «Банан алачыгы» деп аталган. Ошол себептен, ырларынын аягына өз атын эмес, Басё - "банан дарагы" деген адабий ат (псевдоним) менен жазган.
 
Ошентип, [[Акын|акындын]] өз аты Мунэфуса кийинчерек таптакыр унутулуп, Басё деген адабий аты эл арасына кенири таралып кеткен.
 
==Поэзия==
БасёнунБашёнун дооруна чейин классикалык ыкмада жазылган беш сап ырлар ([[Танка|танка]]) үстөмдүк кылган.
 
Басёнун дооруна чейин классикалык ыкмада жазылган беш сап ырлар ([[Танка|танка]]) үстөмдүк кылган.
 
[[Киото|Киотодо]] императордун сарайында беш сап ырлар боюнча акындардын жарышы жүрүп, элдик эски күүлөр ойнолчу.
 
БасёБашё кылымдар бою келе жаткан поэтикалык салтка жаңы ыкманы, жаңы демди киргизген. Бул жаңычылдык - ал жазган үч сап ырлар (хайку, [[Хокку (хайку)|хокку]]) эле.
 
Үч сап ырлар, албетте, ага чейин эле жазыла баштаган. Бирок, БасёнунБашёнун ырларынан кийин гана үч сап ырлар жапон поэзиясынан туруктуу орун алды.
 
 
Line 29 ⟶ 27:
==Хоккулар==
 
Үч сап ырлар жанрынын түрү - "хокку" - БасёБашё калтырган адабий мурастын орчун бөлүгүн түзөт.
 
БасёнунБашёнун хоккуларынан ар кыл үлгүлөрү бир катар кыргыз акындары тарабынан кыргыз тилине которулган.
 
Алардын бири Акылбек Жуманалиев БасёнунБашёнун ырларын 90-жылдары кыргызчалап, эки жыйнак кылып жарыкка чыгарган. Аны менен катар белгилүү акын [[Сагын Акматбекова]] жана Айтмырза Абылкасымов да которуп келет. <br>
 
 
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Мацуо_Башё" булагынан алынды