|
[[Файл:Asterales - Helianthus annuus experiment - 1.jpg|thumb|[[Күн карама]] ''Helianthus annuus''.]]
'''УРУК''' – бир тукумдан (энеден же атадан) тарап, өздөрүнүн (реалдуу же [[миф]]тик) тегин бир деп эсептешкен жалпы атка ээ туугандар тобу. Урук [[палеолит доору]]нда пайда болгон. Экзогамияга ылайык уруктар айрым жашабастан, адегенде эле урууларга биригишкен ( Уруу). Урук өнүгүүнүн [[энелик]] жана [[аталык доор]]лорун басып өткөн.
'''Урук (ботаника)''' – [[Уруктуу өсүмдүктөр|уруктуу өсүмдүктөрдүн]] жыныстык көбөйүү жана таратуу органы.
Ал ошондой эле ыңгайсыз шартта сактануу функциясын да аткарат. Ал ургаачы гаметанын уруктануусунун натыйжасында урук бүчүрүнөн өөрчүйт. Азык-заты атайын тканы - эндоспермде же урук үлүшүндө жайгашат. Урук катаал шартка чыдамдуу келип, көпчүлүк өсүмдүктөр үчүн экстрим учурунда жашап кетүүгө мүмкүндүк берет. Ошондой эле гүлдүү өсүмдүктөрдүн жана ийне жалбырактуу дарактардын таралуусун камсыздайт. Урук жылаңач уруктууларда спорофиллдин бетинде, жабык уруктууларда мөмөнүн ичинде жайгашат. Мөмөдөгү Уруктун саны 1ден млнго чейин жетип, көлөмү, формасы, түзүлүшү да ар түрдүү. Урук кабыктан, түйүлдүктөн, азык [[зат]] топтоочу ткань - эндоспермден турат. Айрым өсүмдүктөрдөн Уругунун кабыгында канатча, түк ж. б. өсүндү болуп, ал Уруктун аба аркылуу таралышына жардам берет. Урук негизинен үрөн, азык, тоют катары колдонулат.
Энелик урук адамдардын өндүрүш мамилелеринин бир кандан тараган туугандардын ортосунда эмгек куралдарынын, керектөөнүн, негизги өндүрүш каражаттарынын жалпы менчикте болушу, туушкандардын коомдук иштерде тең укуктуулугу менен мүнөздөлгөн. Бул мезгилде урук алгачкы коомдун экономикалык жана социалдык ячейкасы болгон. Өндүргүч күчтөрдүн өнүгүшү менен энелик доордогу урук аталык доордогу урукка өткөн.
== Колдонулган адабияттар адабият== ▼Анын калыптанышы мал багуу, жер айдоо, [[металл]]дан буюм жасоо менен тыгыз байланышкан. Бул мезгилде коомдун экономикалык ячейкасын патриархалдык чоң үйбүлө түзгөн. Урук никени жөнгө салуу жана диний [[ырым-жырым]] функцияларын сактап калган. Уруктук мамилелер ыдырап, аймактык мамилелер үстөмдүк кыла баштаган. Ар кайсы уруктардын патриархалдык үй-бүлөлөрү коңшу жашап, коңшу жамаатын түзүшкөн.
* «Кыргызстан». Улуттук энциклопедия: 7-том / Башкы ред. Ү. А. Асанов. К 97. Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2015. - 832 б., илл. ISBN 978-9967-14-125-4
[[Категория:Ботаника]]
Коомдун эконоикалык [[ячейка]]сы катары кичине үй-бүлөлөрдүн пайда болушуна шарттар түзүлгөн. Бул өзгөрүүлөр уруктук жана уруулук мамилелердин акырындап жоюлушуна түрткү болуп, таптык мамилелердин калыптанышына зарыл шарттарды түзгөн. Бирок таптык коомдо да уруктук бөлүнүүлөр көчмөн элдерде көпкө сакталып калган.
“Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия” Бишкек 2003.<br>
“Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору”<br>
“И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик Педагогикалык университети”<br>
“Башкы ред. Ү.А.Асанов, жооптуу ред. А.А. Асанканов”.<br>
“Ред кеңеш: Ө.Ж.Осмонов (төрага) Т.Н Өмүрбеков”<br>
==Интернеттик шилтемелер==
[[Category:Кыргызстан]]<br>
[[Category:Тарых]]<br>
[[Category:Илим]]<br>
| 