Абу Райхан ал-Бируни: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
fix links
1-сап:
{{mergeto|Бируни, Абу Райхан}}
[[Файл:Al biruni 28-02-2010.jpg|thumb|Берину.]]
'''Берину, Бируни Абу Райхан''' (979, Хорезмден алыс эмес [[Кят]] деген жерде туулган–1048) – орто азиялык [[илимпоз]]-[[энциклопедия]]чы, ойчул. 160тан ашуун илимий эмгектери болгон. «[[Геодезия»,]], [[«Минерология»Минералогия]], [[«Хронология»]], [[«Индия»]], [[«Масуд Канону»]] жана башка [[«Хронология»]] деген эмгегинде дүйнөдө биринчилерден болуп, Батыш жана Чыгыш өлкөлөрүндө колдонулган жыл санактар системасы, алардын өзгөчөлүгү, түрдүү элдердин [[үрп-адат]]ы, [[салт-санаа]]сы терең изилденген.
 
Беруни [[Грек тили|грек]], [[Латын тили|латын]], [[Араб тили|араб]], [[Фарс тили|фарсы]], [[Түрк тили|түрк]], хинди, жана башка тилдерди өздөштүргөн. Байыркы замандын окумуштуулары ([[Пифагор]], [[Сократ,]], [[Платон]], [[Аристотель]], [[Гален]], [[Птолемей Клавдий|Птоломей]]) жөнүндө илимий эмгектерди жазган. Анын эмгектери табият таануу жана коомдук илимдердин тармактарын изилдөөгө багытталган.
 
Берину поляк окумуштуусу [[Николай Коперник]]тен дээрлик 500 жыл мурда эле [[асман телолору]]н, аалам түзүлүшүн, [[күн системасы]]н окуп үйрөнүп, жер шар формасында экендигин жана ал өз огунда айлануу менен күндү тегеренип жүрөт деген тыянакты илимий түрдө далилдеген. [[Дмитрий Менделеев|Д. МенделеевМенделеевден]]ден 1000 жыл мурда көптөгөн [[металл]], [[минерал]] жана [[химия]]лык заттардын салыштырмалуу салмагын изилдеп, так эсептеп чыккан.
 
Биринчилерден болуп жер шарынын [[радиус]]ун эсептеп чыгып, ал 40 миң км түзөт деп жазган жана Жер шарынын [[глобус]]ун жасаган. Анын пикири боюнча, күн бул жанып турган от. Ал бөлүп чыгарган нурдун ылдамдыгын билүү өтө кыйын, аны үндүн гана ылдамдыгына теңеп билүүгө мүмкүн. Бирок ал андан да чоң ылдамдыкта жүрөт деп эскерткен.
Line 13 ⟶ 12:
==Колдонулган адабият==
* “Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия”, Бишкек 2003. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик Педагогикалык университети. “Башкы ред. Ү.А.Асанов, жооптуу ред. А.А. Асанков”. “Ред кеңеш: Ө.Ж.Осмонов (төрага) Т.Н Өмүрбеков”.
* Урстанбеков Б.У., Чороев Т.К. Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк. – Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. 1990. – 288 бет. – (История Киргизии: Краткий энциклопедический словарь). – (В со-авторстве с кандидатом исторических наук, доцентом Бейше Урстанбековым). – (ISBN 5-89750-028-2)
* Асанов У.А., Жуманазарова А.З., Чоротегин Т.К. Кто есть кто в кыргызской науке: Краткий биобиблиогр. справочник докторов наук Кыргызстана / Под ред. акад. У.А.Асанова. — Бишкек: Гл. ред. Кыргызск. энциклопедии, 1997. — 672 с.
 
==Интернеттик шилтемелер==
Line 23 ⟶ 24:
[[Категория:Окумуштуулар‎]]
[[Категория:Тарыхчылар‎]]
[[Категория:Борбордук Азия]]
[[Категория:11-кылым]]