Википедия

Кеңештер Бирлиги: нускалардын айырмасы

Browse history interactively
← мурунку түзөтмөКийинки айырма →
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
ВизуалдыкВикитекст
No edit summary
1-сап:
{{Тарыхый мамлекет
|аталыш = СоветтикКеңештик Социалисттик РеспубликалaрРеспубликалар СоюзуБиримдиги
|расмий аталыш = ССРКСР СоюзуБиримдиги / ССРСКСРС / СоветтерКеңештер СоюзуБиримдиги
|мартаба = <big>[[Федерация|Бирдиктүү мамлекет]]</big>
|гимн = [[Интернационал (гимн)]] <small>(1922—1944)</small> <br /> [[Файл:Internationale-ru.ogg|noicon|center]]<br /> [[ССРС мамлекеттик гимни]] <small>(1944—1991)</small> <br /> [[Файл:Gimn Sovetskogo Soyuza (1977 Vocal).oga|noicon|center]]
11-сап:
|өлчөмү = 250px
|түшүндүрмөсү = <big>ССРC дин 1945 — жылдан кийинки картасы</big>
|p1 = ОрусияОрусжер СоветтикКеңештик Социалисттик Федеративдик Республикасы
|flag_p1 = Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg
|p2 = Украина СоветтикКеңештик Социалисттик Республикасы
|flag_p2 = Flag of the Ukrainian Soviet Socialist Republic (1919–1929).svg
|p3 = Белорусь СоветтикКеңештик Социалисттик Республикасы
|flag_p3 = Flag of Byelorussian SSR (1919-1927).svg
|p4 = ЗакавказАркыкавказ СоветтикКеңештик Социалисттик Федеративдик Республикасы
|flag_p4 = Flag of Transcaucasian SFSR.svg
|негизделген = 30 декабрьБештин айы 1922
|жоюлган = 26 декабрь 1991
|type_after = [[Постсоветтик аймак|ССРС жоюлгандан кийинки <br /> мамлекеттер]]<ref>Перечислены только государства — бывшие союзные республики, ныне — члены ООН. Государством-продолжателем СССР является Российская Федерация</ref>
|s1 = Азербайжан
|flag_s1=Flag of Azerbaijan.svg
|s2=АрменияАрменжер
|flag_s2=Flag of Armenia.svg
|s3=Белорусжер
|s3=Белоруссия
|flag_s3=Flag_of_Belarus_(1918,_1991-1995).svg
|s4=ГрузияГрузинжер
|flag_s4=Flag of Georgia (1990-2004).svg
|s5=КазакстанКазакжер
|flag_s5=Flag of Kazakhstan.svg
|s6=Кыргызстан
|flag_s6=Flag of Kyrgyzstan.svg
|s7=ЛатвияЛатышжер
|flag_s7=Flag of Latvia.svg
|s8=Литва
40-сап:
|s9=Молдова
|flag_s9=Flag of Moldova.svg
|s10=ОрусияОрусжер
|flag_s10=Flag of Russia (1991-1993).svg
|s11=ТажикстанТажикжер
|flag_s11=Flag of Tajikistan.svg
|s12=ТүркмөнстанТүркмөнжер{{!}}Туркменистан
|flag_s12=Flag of Turkmenistan.svg
|s13=ӨзбекстанӨзбексжер
|flag_s13=Flag of Uzbekistan.svg
|s14=Украина
|flag_s14=Flag of Ukraine.svg
|s15=ЭстонияЭстонжер
|flag_s15=Flag of Estonia.svg
|ураан = [[Бардык өлкөлөрдүн пролетарлары, бириккиле!]]
144-сап:
}}
{{Орусия тарыхы}}
'''СоветтикКеңештик Социалисттик Республикалар СоюзуБиримдиги'''<ref>[[Имя прилагательное|Прилагательное]] ''«советский»'' могло обозначать как нечто относящееся к СССР, так и, в более узком смысле, относящееся к системе [[Советы|советов]].</ref>, ошондой эле '''ССРСКСРБ''' жана '''СоветтерКеңештер СоюзуБирмдиги''' мана '''ССРКСР СоюзуБиримдиги''' ({{lang-ru|Союз Советских Социалистических Республик / СССР / Советский Союз / Союз ССР}}) — [[1922|1922-жылдан]] тартып [[1991|1991-жылга]] чейин [[Чыгыш Европа|Чыгыш Европа]], [[Түндүк Азия|Түндүк]], [[Орто Азия|Борбордук]] жана [[Чыгыш Азия|Чыгыш Азиянын]] кээ бир бөлүктөрүндө жайгашып, жашап келген [[Мамлекет|мамлекет]].ССРСКСРБ кургактыктын 1/6 бөлүгүнө жакын чоңдукту ээлеп<ref>22,4 млн км² из 134,9 млн.</ref>, кулоо учурунда аянты боюнча дүйнөдөгү эң чоң мамлекет болгон. ССРСКСРБ [[1917|1917-жылга]] карата [[Орусия империясы|Орусжер империясы]] ([[Финляндия|ФинляндиясызФинжер]], [[Польша Падышалыгы|Польша Падышалыгынын]] айрым бөлүктөрүсүз жана кээ бир башка аймактарсыз) ээлеп турган жеринде түзүлгөн.
 
ССРСнунКСРБтин [[1977|1977-жылкы]] [[ССРСтин 1977-жылкы Конститутциясы|Конститутциясына]] ылайык ССРСКСРБ көп улуттуу<ref>[[wikisource:ru:Конституция СССР (1977)#Глава 8. СССР — СОЮЗНОЕ ГОСУДАРСТВО|Ст. 70-я Конституции СССР 1977 года]]</ref>,[[Социализм|социалисттик]]<ref>[[wikisource:ru:Конституция СССР (1977)#Глава 1. ПОЛИТИЧЕСКАЯ СИСТЕМА|Ст. 1-я Конституции СССР 1977 года]]</ref>[[Федерация|союздукбиримдиктик]] мамлекет катары жарыяланган.
 
[[Экинчи дүйнөлүк согуш|Экинчи дүйнөлүк согуштан]] кийин ССРСКСРБ [[Афганистан|Ооганжер]], [[Мадярстан|МажарстанМажаржер]], [[Иран]], [[Кытай]], [[Корей Элдик-Демократиялык Республика|КЭДР]] ([[1948|1948-жылдын]] 9-сентябрынан Айак оона тарта), [[Монголия|Монголжер]], [[Норвегия|Норвегжер]], [[Польша]], [[Румыния|Румынжер]], [[Түркия|Түркжер]], [[Финляндия|Финжер]], [[Чехословакия|Чехословакжер]] менен кургактыкта жана [[Америка Кошмо Штаттары|АКШ]], [[Швеция|Шведжер]] жана [[Жапония|Жапонижер]] менен сууда чек-арасы болгон.
 
ССРСКСРБ [[1922-жылы]] Бештин айы [[30-декабрь|30-декабрьда]] [[Орусия Советтик Социалисттик Федеративдик Республикасы|ОрусияОрусжер СоветтикКеңештик Социалисттик Федеративдик Республикасын]], [[Украина Советтик Социалисттик Республикасы|Украина СоветтикКеңештик Социалисттик Республикасын]], [[Белорусь Советтик Социалисттик Республикасы|Белорусь СоветтикКеңештик Социалисттик Республикасын]] жана [[Закавказ Советтик Социалисттик Федеративдик Республикасы|ЗакавказАркыкавказ СоветтикКеңештик Социалисттик Федеративдик Республикасын]], борбору [[Москва|Москва шаарында]]<ref>[[:s:Договор об образовании СССР|Договор об образовании СССР]], пункт 23</ref> жайгашкан, аткаруучулук<ref>[[:s:Договор об образовании СССР|Договор об образовании СССР]], пункт 11</ref> жана соттук<ref>[[:s:Договор об образовании СССР|Договор об образовании СССР]], пункт 12</ref> бийликтери менен, мыйзам чыгаруучу<ref>[[:s:Договор об образовании СССР|Договор об образовании СССР]], пункты 2-9</ref> жана укуктук<ref>[[:s:Договор об образовании СССР|Договор об образовании СССР]], пункты 12-17</ref> системалары менен бирбийликтүү бирдиктүү мамлекетке бириктирүү аркылуу түзүлгөн.
 
Республика Конститутция боюнча [[суверенитет|суверенитеттүү]] мамлекет<ref>[[wikisource:ru:Конституция СССР (1977)#Глава 9. СОЮЗНАЯ СОВЕТСКАЯ СОЦИАЛИСТИЧЕСКАЯ РЕСПУБЛИКА|Ст. 76-я Конституции СССР 1977 года]]</ref> болгон союздукбиримдик республикалардан (ар башка жылдары 4-16 республикадан) турган. Ар бир союздукбиримдик республикада СоюзданБиримдиктен эркин чыгуу укугу<ref>[[wikisource:ru:Конституция СССР (1977)#Глава 8. СССР — СОЮЗНОЕ ГОСУДАРСТВО|Ст. 72-я Конституции СССР 1977 года]]</ref> болгон. СоюздукБиримдик республикалар чет-өлкөлүк мамлекеттер менен мамиле куруу,алар менен келишимдерди түзүү, дипломат жана консульдуктар менен алмашуу, эл-аралык уюмдардын иштерине катышуу<ref>[[wikisource:ru:Конституция СССР (1977)#Глава 9. СОЮЗНАЯ СОВЕТСКАЯ СОЦИАЛИСТИЧЕСКАЯ РЕСПУБЛИКА|Ст. 80-я Конституции СССР 1977 года]]</ref> мүмкүнчүлүктөрүнө ээ болушчу. [[Бириккен Улуттар Уюму|БУУнун]] 50 түзүүчү-мамлекеттеринин катарында ССРСтен тышкары анын эки союздук республикалары [[Украина Советтик Социалисттик Республикасы|Украина ССРиКСРи]] жана [[Белорусь Советтик Социалисттик Республикасы|БелорусьБелорус ССРиКСРи]] болгон.
 
[[Экинчи дүйнөлүк согуш|Экинчи дүйнөлүк согуштан]] кийин ССРСКСРБ, [[Америка Кошмо Штаттары|АКШ]] сымал [[Улуу держава|улуу державаларданмамлекеттерден]]<ref>[http://student.britannica.com/elementary/article?articleId=353884 Union of Soviet Socialist Republics — Britannica Student Encyclopaedia]</ref> болгон. Советтер Союзу [[Социалисттик өлкөлөр|дүйнөлүк социализм ситемасынын]] үстүндө үстөмдүк кылып турган. Ошондой эле ССРСКСРБ [[БУУ Коопсуздук Кеңеши|БУУ Коопсуздук Кеңешинин]] туруктуу мүчөсү болгон.
 
[[ССРСтин кулашы|КСРБтин кулашы]] эки бийликтин, борбордук союздук бийликтин жана жер-жерлерде жаңы шайланып алынган бийликтин өкүлдөрүнүн ортосундагы ([[ССРС Жогорку Кеңеши|Жогорку Кеңештегилер]], союздук республикалардын президенттери) тирешүүсү менен мүнөздөлөт. [[1989]]-[[1990|1990-жылдары]] [[Суверенитеттер парады]] башталган. [[1991|1991-жылы]] [[17 Март (Жалган куран)|17 мартта]] ССРСтинКСРБтин 15-республикасынын ичинен тогузунда, шайлоочулардын 2/3ү жаңыланган союзду сактап калууга добуш берген [[ССРСти сактап калуу тууралуу Бүткүлсоюздук референдум|КСРБти сактап калуу тууралуу Бүткүлсоюздук референдум]] өткөрүлөт. Бирок союздук бийликтегилер ахыбалды туруктуулукка алып келе алышпай калат. [[Өзгөчө Абалдар боюнча Мамлекеттик Комитет|Өзгөчө Абалдар боюнча Мамлекеттик Комитеттин]] (ӨАМК) [[Август путчу|ишке ашпай калган төңкөрүшүнөн]] кийин прибалтикалык республикалардын көзкарандысыздыгын расмий тааный баштады. Калкынын көпчүлүгү Украинанын көзкарандысыз мамлекет болушуна добуш берген [[Бүткүл Украина референдуму (1991)|Бүткүл Украина референдумунан]] кийин ССРСтиКСРБти мамлекет катары сактап калууга мүмкүнчүлүк калбай калат. Бул жөнүндө [[1991|1991-жылы]] [[8-декабрь|8-декабрьда]] үч союздуу республикалардын өкмөт башчылары: ОССФРденОКСФРден (Орусия Федерациясы) [[Борис Ельцин|Ельцин, Борис Николаевич]], УССрденУКСРден (Украина) [[Кравчук, Леонид Макарович]] жана БССРденБКСРден (БеларуссияБелорусжер) [[Шушкевич, Станислав Станиславович]] [[Беловеж келишими|Көзкарандысыз Мамлекеттеринин Шериктештигин түзүү тууралуу келишимге]]<ref>[[wikisource:ru:Соглашение о создании Содружества Независимых Государств (1991)#Соглашение о создании Содружества Независимых Государств (1991)|Соглашение о создании Содружества Независимых Государств (1991)]]</ref> кол коюулуп жатканда айтылган. Расмий түрдө ССРСКСРБ 1991-жылы [[26-декабрь|26-декабрьда Бештин айында]] өзүнүн жашоосун токтотот. 1991-жылдын аягында [[Орусия|ОрусияОрусжер Федерациясы]] ССР СоюзунунКСРБиримдигин [[эл аралык укук|эл аралык-укуктук]]<ref name="FedZak101">Термин «государство-продолжатель Союза ССР» применительно к РФ был закреплён в пункте 3 статьи 1 и пункте 7 статьи 37 Федерального закона «О международных договорах Российской Федерации» от [[15 июля]] [[1995 год]]а N 101-ФЗ (принят [[Госдума|Госдумой РФ]] [[16 июня]] 1995 года). — См. [http://constitution.garant.ru/DOC_10003790.htm федеральный закон от 15 июля 1995 г. № 101-ФЗ «О международных договорах Российской Федерации»]</ref> карым катнаштарда түздөн-түз [[Континуитет|улантуучу]]-мамлекет<ref>[http://echo.msk.ru/programs/kulshok/822592-echo/#element-text Дело Михаила Супруна: история политических репрессий, как вторжение в частную жизнь]</ref> катары таанылып, жана [[БУУ]] [[БУУ Коопсуздук Кеңеши|Коопсуздук Кеңешинде]] ССРСтинКСРБтин<ref name="MotaMid">[[13 января]] [[1992 год]]а [[МИД России]] разослал главам дипломатических представительств в Москве ноту, в которой заявлялось, что Российская Федерация продолжает осуществлять права и выполнять обязательства по всем договорам, заключённым СССР. На основании указанной ноты мировое сообщество молчаливо признало за Российской Федерацией статус государства-продолжателя СССР. См. [http://constitution.garant.ru/DOC_3440062.htm Международные договоры в правовой системе Российской Федерации]</ref> ордун ээлеген.
 
== Тарыхы ==
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Кеңештер_Бирлиги" булагынан алынды