Нарынбаева, Нуржан Осмон кызы: нускалардын айырмасы

[[File:Nurjan Narynbayeva. Bishkek, Kyrgyzstan. 28.01.2019.jpg|thumb|Нуржан Осмон кызы Нарынбаева, филология илимдеринин доктору. Бишкек, 28.1.2019.]]

 

==Өмүр таржымакалы==

Ал эми Н.Нарынбаева кыргыздын эпикалык поэзиясындагы мифтик булактарды аныктоодо дагы деле антрополог, этнологдордун эмгектериндеги аргументтерге ыктап, адамзат эволюциясынын тарыхындагы турмуштук этнографиялык фактыларды кыргыздын улуттук кыртышындагы көөнө элементтерге салыштыруу аркылуу эпикалык поэзиянын мифтик поэтикасын эмес, миф элементтерин камтыган мотивдердин архетиптик маӊызына артыкчылык берет. <br>

Маселен, эпикалык поэзиядагы жылкы жаныбар көөнө катмардагы көрүнүктүү образдын бири. Анын көркөм образын поэтикалык сыпаттоо тууралуу эмгектер жазылган. Арийне эпикалык тулпардын тотемдик функциясы кыргыз эпосторунда сакталып калган эмес. <br>

Н.Нарынбаеванын мифология боюнча изилдөөлөрүндөгү негизги багыт: 1) [[миф]] – бул дүйнөтаанымдын абалкы модели; 2) мифологиядагы эӊ башкы универсал идея – бул өлбөстүк – дүйнөдөгү барлык көрүнүш, кубулуш, жан-жаныбар аалам айлампасында кайрылып кайталанып келе берүү мыйзамында өмүр сүрөт; 3) ушундай анимистик теориядан үрөн алган тотемдик культ жана ага байланыштуу жайылган ынаным-жөрөлгөнүн барлыгы калк турмушундагы каада-салтка сиӊип, оозеки чыгармачылыгында көркөм проекция болгон деген идеяны алдыга чыгарат. <br>

Изилдөөнү байытып турган дагы бир жагы – тарыхый тагдыры бирге боло келген тектеш түрк жана монгол калктарынын эпикалык мурастарынан арбын мисал алып, салыштырма-тарыхый талдоо жүргүзгөн. Бул мисалдарга кайрылуунун башкы себеби – ислам дининен оолак калган Сибир кыйырындагы эпикалык тексттерде баштапкы мифтик көз караштагы таза түрүндө сакталып калган мотивдер, аларда айкын чагылган архаика кыргыздын эпикалык мурастарында рудиментке айланып, поэтикалык символ-ишараттарга өтүп кеткен башаттарын тактоого көмөктөшөт деп эсептейт Н.Нарынбаева. <br>

2003––2008-жылдары илимий ишмерлигин окуу жүрүмү менен айкалыштырып, Н.Нарынбаева Ж.Баласагын атындагы КУУнун кыргыз филологиясы факультетинде ага окутуучу болуп эмгектенүү учурунда: “Кыргыз фольклору”, “Байыркы кыргыз адабияты”, “20-жылдардагы кыргыз адабияты” сабактарынан дарс окуп, семинарлык сабактар өткөргөн, курстук жана дипломдук иштерге жетекчилик кылган. “Кыргыз фольклору” курсу боюнча Типтүү программа түзүп чыккан (2007). <br>

Н.Нарынбаева 2010––2016-жылдары кошумча түрдө И.Арабаев атындагы КМУнун Чыгыш таануу жана эл аралык мамилелер факультетинде доценттик кызматты аткарган. <br>

==Илимий чабыты жана жыйындарга катышуусу==

Манастаануучу [[Кыдырбаева Раиса|Раиса Кыдырбаеванын]] ((Кыргыз адабият таануу илими жана сыны. Б.,2005.) 1-т., 380-392-б.), адабият илимпоздору Осмон Ибраимовдун (2-т., 656-671-б.), Валерий Вакуленконун илимий портреттерин жазган (2-т., 579-585-б.) (Кыргыз адабият таануу илими жана сыны. Б.,2006. 2-том). <br>

2000-жылдан бери кыргыз фольклорундагы мифология маселелери боюнча изилдөө жүргүзүп, андан бери бул багытта 30дан ашуун илимий макала жарыялаган. Анын ичинен 20дан ашыгы макала Москвада жана КМШ өлкөлөрүнүн (Казакстан, Азербайжан, ошондой эле Россияга караштуу Якутия, [[Хакасия]], Тоолуу-Алтай, Башкортостан, Калмыкия республикаларынын), ошондой эле Түркия мамлекетинин илимий журналдарында жарык көргөн. <br>

Кыргыз эл оозеки чыгармачылыгындагы мифология маселелерин изилдөөнүн андан ары тереӊдетип, эпостордогу мифтик уӊгуларды иликтеп-талдоонун натыйжасы Нуржан Нарынбаеванын 30дан ашуун илимий макаласында чагылдырылган. <br>

===МАКАЛАЛАРЫ ===

* Нарынбаева Н. Украина кайрыктары (Б.Степанюктун ырларын которуу маселелери) // – «Кыргызстан маданияты» жумалыгы. – 1987, – июнь;

* «Эл адабияты» сериясынын 39тому: Нарын өрөөнүнөн жыйналган эл оозеки чыгармачылыгы жыйнагын түзгөн. – Бишкек: Турар, 2018. – 552 б.

== Ал тууралуу адабият ==

==Интернеттеги шилтемелер==

[[Категория:Адабиятчылар]]

[[Категория:Туулгандар 1961-жылы]]

[[Категория:Кыргызстан]]

[[Категория:Нарын облусу]]

[[Категория:Чыгыш таануу]]

[[Категория:Этнография]]

[[Категория:21-кылым]]