Энесай кыргыздары: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Енисей кыргыздары барагынан көчүрүлдү Белгилер: Removed redirect визуалдык режиминде түзөтүлө баштап, викитекст режиминде жарыяланды Disambiguation links |
No edit summary Белгилер: мобилдик түзмөктөн түзөтүү мобилдик колдонмодон түзөтүү iOS app edit |
||
15-сап:
[[Чаатас|Чаатас археологиялык маданияты]] менен тийишет.
Кээ бир сунуштарда энесай кыргыздар [[Динлин|Динлиндер]] жана Таштык маданияты менен туз жол иреттешет. Ушул сунуш туура болсо, анда эң биринчи кыргыздар жөнүндө жазма [[Сыма Цянь|Сыма Цяндын]] "Тарыхый Жазууларында" жазылган. Анткени [[Сыма Цянь|Сыма Цяндын]] мамлекети [[Хундар|Хунндарга]] баш ийгени үчүн санаса болот (201 жыл биздин эрага чейин) — Кытайлар «'''[[Цзяңкунь]]'''» (堅昆) (же Цзюйу (''[[Кыргыз тили|кыр.]]'' Тсүйү 居勿, Цзегу 結骨) мамлекети тууралуу жазышкан. Цзяңкуньдун негизги калкы Динлиндер менен аралашкан деп ойлошкон. Бир легенда тууралуу Энесай кыргыздарды Хунндук Чжуки башкарган, Кытайлык Ли линдин (李陵) аскердик башкаруучу.
Тан убакытындагы кытайлык маалымат дарактары Энесайлык кыргыздарды сүрөттөшкөн — Бою узун, Кызгылт чачтуу, ак беттүү жана Жашыл жана көк көздүү. Ошого жакын Тибеттик маалыматчылар жана Исламдык жазышкан. Бирок бүт эле Кыргыздар күйүк чачтуу жана күйүк көздүү болгон эмес. Кытайлык тарыхый бутактар ушул убакыттагы кичине кара чачтуу жана кара көздүүлөр тууралуу жазышкан.
Америкалык түрк изилдөөчү Майкл Дромпп жазган.
{{Цитата|Энесай кыргыздардын пайда болушуна байланыштуу изилдөөчүлөрдүн белгилүү бир бөлүгү алгачкы кыргыздарда түрк эмес, жок эле дегенде түрк эмес олуттуу компоненти бар этникалык аралаш элди көрүүгө ыкташкан. Көптөгөн окумуштуулар кытай булактарында сакталып калган кыргыз сөздөрдүн ичинен түрк эмес (өзгөчө самойед) деп эсептеген сөздөрдү таап, бул ойду колдошкон. Бирок, тил менен расанын ортосундагы мамиле негизинен жыйынтыксыз экенин белгилей кетүү керек. Кыргыздардын сырткы көрүнүшүн алардын түрк эмес экендигинин көрсөткүчү катары кароого болбойт, бир нече түрк тилдүү эмес болушу мүмкүн болгон сөздөрдүн лексикалык көрүнүшү сыяктуу, алардын болушун лингвистикалык кабыл алуунун кадимки практикасы менен түшүндүрүүгө болот. Енисейдеги кыргыз жазма эстеликтери (биздин замандын 8-кылымы жана андан кийинкиси) чындыгында толугу менен түрк тилинде жазылган, ал эми ошол кездеги кыргыздардын жазма жана оозеки тили түрк тилдүүлөрдүн тили менен бирдей болгондугу кытай тан булактарында ачык жазылган. уйгурлар. Кытай булактарында сакталып калган кыргыз сөздөрдүн көбү чындыгында түрк сөздөрү. Кыргыздарды түрк тектүү эмес деп айтууга эч кандай негиз жок.}}
==Динлиндер менен Кыргыздардын байланышы==
[[Динлин|Динлиндер]] менен байыркы кыргыздар [[монголдор]] менен этникалык тыгыз байланышта болгон деген пикир бар. Н.Я.Бичуриндин айтымында, байыркы кыргыздар (хягастап, хагастар) аралаш түрк-монгол тектүү болгон: «Хаягдардын борбору жайгашкан Энесай губерниясынын түштүк чектеринде азыр түпкүлүктүү калк – түркмонголдор. ”. ''«Хягас өзүнүн түпкү курамы боюнча монгол-түрк мамлекети болушу керек жана эки элден: түрктөрдөн жана монголдордон турат»''. Бул билдирүү бир катар карама-каршылыктарга карама-каршы келет, мисалы: Енисей кыргыздарынын кавказдык көрүнүшүнө, Орхон-Енисей жазма эстеликтеринин түрк тилине (өзүнчө монгол лексикалык элементтери менен) жана Енисей кыргыздарынын Р1а гаплогруппасына генетикалык тиешелүүлүгүнө шилтемелер. , монгол урууларына мүнөздүү эмес. Енисейлик кыргыздарга түрк тилдүү жана монгол тилдүү топтордон тышкары индо-ирандыктар да кошулган.
| |||