Мунай: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Кыргыз Уикипедиянын "Нефть" макаласынан көчүрдүм. Кошумча бул баракка багыттадым. |
No edit summary |
||
3-сап:
Тыгыздыгы боюнча суудан жеңил.
Кайноо t 100°С төмөн. Жылуулук бөлүп чыгаруу жөндөмдүүлүгү — 10500 ''ккал/кг. ''Элементтик курамы: 84-87% С, 12-14% Н, 0,5-2% О. Н. негизи углеводород (парафиндүү жана ароматтуу) аралашмасынан жана курамында кычкылтеги, күкүртү азоту бар углеводороддон турат. Углеводороддуу бөлүгү углеводороддон турат. Чексиз углеводороддор Н. курамында кездешпейт. Н. негизги массасы С<sub>5</sub>Н<sub>12</sub>, С<sub>15</sub>Н<sub>32</sub> суюк парафиндер. Нафтен углеводороду, циклопентан, циклогексан жана алардын гомологдору түзөт. ''Бензол, толуол, ''ксилол түрүндөгү ароматтык углеводороддор аз. Ар түрдүү класстагы углеводород санына жараша Н. парафиндүү, нафтендүү жана нафтен-ароматтык болуп бөлүнөт. Мисалы, нафтендүү Н. курамындагы нафтен углеводороддору саны 60% чейин жетет. Орг. бирикме түрүндө (нафтен к-тасы, ''фенол ''ж, б. чайыр заттары) кычкылтек саны 0,1 -5,7% түзөт. Бул бирнкмелер Н. күңүрт өң берип, ысытууда ажырайт жана кокстошот. Күкүрт эриген турүндө же меркаптан, сульфид, дисульфид, тиофен бирикмелеринин курамында болуп анын Н. саны 2% чейин жетет. Н. бардык түрүндө азот, кукүрт, кычкыл-тек суутек жана көмүртек турган жогорку мол-луу асфальт чайыр заттары болот. Кээ бир Н. ичинде мындай зат саны 40% чейин жетет. Минераддык заттар ''(суу, туздар ж. 6.) '' аз санда болсо да, Н. курамында кездешет. Өндүрулгөн Н. 90-95% энергия алууда, 5-10% гана [[Химия|химимялык]] өнөр жайында сырьё катары колдонулат. Н. эн көп өндүргөн өлкөлөргө [[Иран]], [[Ырак|Ирак]], [[Кувейт]], [[Сауд Арабиясы|Сауд Аравиясы]], [[
Ал 1,2- 2 кмден ашык тереңдикте газ абалындагы көмүртектер менен бирге пайда болот. Түрдүү көмүртектерден (алкан, циклоалкан, ароматтуу көмүртектерден), көмүртек менен суутектен, о. эле аз са нда кы чкы лтек, күкүрт, азот сыяктуу гетероатомдору бар түрдүү бирикмелерден турат. Күйгөндө 43,7-46,2 Мдж/кг жылуулук берет. Органикалык эриткичтерде эрип, сууда эрибейт, бирок анда туруктуу эмульсияны пайда кылат. Ири мунай-газдуу чөкмө тектүү бассейндер платформалык, бүктөлүү-платформалык аймактардын ички жана четки ийилүүлөрүндө, о. эле периокеандык платформалуу облустарда жайгашат. Запасы боюнча дүйнөдөгү эң ири мунай-газ бассейндеринин бири - Перс булуңу. Мунайдын кени Антарктидадан башка бүт континенттерде жана [[океан]] акваториясынын кыйла бөлүктөрүндө бар экендиги аныкталган. Дүйнөдө мунайдын 30 миңден ашык кени белгилүү (1996), анын 15- 20% газ-мунай кендери. Казып алынган дүйнөлүк мунайдын 85%ке жакынын кендердин 5%ин гана берет. Мис., эки кенде - Гавар (Сауд Арабстаны) жана Бурган (Кувейт) кендеринде гана мунайдын дүйнөдөгү чалгындалган запасынын 20%тен ашыгы топтолгон. [[Кыргызстан|Кыргызстанда]]гы мунай-газ кендери [[Ноокен району|Ноокен]], [[Сузак району|Сузак]], [[Лейлек району|Лейлек]], [[Кадамжай району|Кадамджай]] районун аймактарында жайгашкан.
| |||