Ислам: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Baiamanbaz (талкуу | салымы) мNo edit summary |
Baiamanbaz (талкуу | салымы) |
||
17-сап:
== Этимология ==
Ислам араб тилинен которгондо «с ل م» (син, лам, мим) уңгусунан турат жана «баш ийүү» дегенди билдирет. Ошондо, Ислам - баш ийүү, мусулман - баш ийген дегенди билдирет.
== Ишеним негиздери ==
=== '''Суннизмде (ахли суннада)''' ===
Суннизмдеги ишенимдин негиздери акыйда (ыйман шарттары) деп аталат. Классикалык теологиялык секталар ыйман шарттарынын бирин кабыл албаган адамды каапыр же муртад деп эсептешет. Курандан кыскача келтирилген ыйман негиздери төмөнкүлөрдөн турат:
1. Кудайга ишенүү
2. Периштелерге ишенүү
3. Ыйык китептерге ишенүү
4. Пайгамбарларга ишенүү
5. Кыямат күнүнө, өлгөндөн кийин кайра тирилүүгө жана акыретте жашоого ишенүү
6. Кырсыкка жана тагдырга ишенүү
=== Шиа (шиа) ===
Шиизм - Мухаммад өлгөндөн кийин мамлекетти башкаруу Алиге жана анын урпактарына таандык деп эсептеген секта.
Шиизмдеги ишеним принциптери аль-ул-и-дин деп аталат жана жалпысынан беш элемент менен аныкталат:
1. Таухид: Аллахтын бар экенине жана жалгыздыгына ишенүү.
2. Адилеттик: Жакшылык менен жамандыктын бир даанышмандыгы бар, окуялардын артында турган даанышмандык Аллах тарабынан билинип турса да, ал адамдарга дайыма эле түшүнүктүү боло бербейт жана Аллах адамдарга жакшылык менен жамандыкка каршы жакшылык кылууну буйруйт жана анын ордуна соопторду берет. Шиачылыкта адилеттүүлүк өзгөчө мааниге ээ. Шиизмде кээ бир нерселер табиятынан улам ички жакшы, кээ бирлери жаман деген ишеним бар. Окуялардын артында ар дайым катылган бир даанышмандык бар жана пенде бул даанышмандыкка жетүү үчүн аракет кылышы керек болсо да, аны толук түшүнүшү мүмкүн эмес. Адамдар өз иштеринде эркин болушат, Аллахтын адилеттүүлүгүнөн улам алардын жакшы амалдарына жакшы натыйжаларды, жаман иштерине жаман натыйжаларды жаратуусу «важиб» деген пикирде. Тактап айтканда, Алла Таала өзүнүн адилеттүүлүгүнөн улам жакшылыкты дайыма жакшылык менен аяктайт, жамандык да жамандык менен бүтөт.
3. Пайгамбарлык: Пайгамбарларга ишенүү.
4. Имам/ Халифалык: Алла Таала ахли байттан кээ бир инсандарды адамзаттын лидери (имам, халифа) кылып алдын ала тандап алганына ишенүү. Мына ушул ишенимден улам сүннизмде ыйыктык бир түрү болгон Азирети Алиге чейинки халифалар (Абу Бакр, Өмер, Осман) жана Муавиядан кийинки ахли байт урпактарына халифалыкты өткөрүп бербегендер деп аныкталат. кызматты басып алып, эхл-и бейтти куугунтуктагандар жана алардан алыс болгула (Теберра). Шииттердин ишениминде Али жана анын кээ бир урпактары чыныгы имамдар деп эсептелинет, бул диний талап, сунниттердин талап кылынган талаптарга жооп берген ар бир адам имам боло алат деген түшүнүгүнөн кескин айырмаланат жана эки мазхаб арасындагы негизги айырма. Имамат элементи шиизмдеги ыйман негиздеринин бири. Шиа мазхабында имамдык, тафсир жана кимди имам деп эсептесе болобу же жокпу деген темада айрым айырмачылыктар бар. Шиитизмде бул маселе динде далил катары имамдардын кынтыксыздыгынан, кемчиликсиздигинен улам да маанилүү.
5. Мид: Кыямат күнүнө ишенүү.
Булардан башка шарт катары саналбаса да, шииттер периштелерге жана ыйык китептерге ишенишет.
=== Аллах ===
== Байланыштуу макалалар ==
| |||