Жакшылыков Асан: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
No edit summary
1-сап:
{| class="toccolours" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em; width:20em; clear:right;"
'''Жакшылыков Асан''' - акын, драматург, жазуучу, котормочу жана коомдук ишмер.<br><br>
|-
|colspan=2 style="text-align:center; color:blak" | '''Асан Жакшылыков''' <br />[[File:|thumb|center|200px]]
|-
|align="center" bgcolor="sky blue" colspan=2 style="font-size: small" |'''Жалпы маалымат'''
|-
|colspan=2 style="text-align:center;" |
|-
|'''Төрөлгөндө берилген аты:''' || Асан Жакшылыков
|-
|'''Туулган жылы:''' || [[1949]]-жылы 6-[[октябрь]]
|-
|'''Туулган жери:''' || [[Миң-Булак айылы]], [[Нарын областы]],[[Кыргызстан]]
|-
|'''Өлкө:''' || [[Кыргызстан]]
|-
|'''Ишмердүүлүгү:''' || [[Акын]], [[жазуучу]]
|-
|'''Жанры:''' || [[проза]], [[поэзия]]
|}
 
'''Асан Жакшылыков'''- кыргыз тили жана орус тилдеринде жазган жазуучу, Кыргыз маданиятынын эмгек сиңирген иш­ме­ри. Кыргыз эл жазуучусу. Кыргыз элинин тарыхий баалуулуктарын калыбына келтирүүнү уюштурууга чоң салым кошкондугу үчүн Ормон-хан юбилейдик медалы менен сыйланган.
Асан Жакшылыков 1949-жылы 6-октябрда [[Нарын району]]ндагы Миң-Булак айылында туулган. <br>
 
1968-жылы [[Фрунзе]]деги политехникалык техникумун, <br>
== Билими жөнүндө маалымат ==
1976-жылы К.И.Скрябин атындагы Кыргыз айыл чарба институтун, <br>
1956-1963 жж. Актан Тыныбек атындагы мек­­теп­тен 8-жылдык билим алган.<br>
1985-жылы Москвадагы Жогорку адабий курсун бүтүргөн.<br>
1964-жылы Фрун­­зе­де­ги политехникалык техникумга ке­лип кир­ген.<br>
1968–1970-жж. Нарын районундагы Куйбышев атындагы колхоздо гидротехник, <br>
1968-жылы аталган техникумдун “Суу чар­ба жу­муш­тарын механизациялоо” бөлү­мү­нүн би­ринчи бүтүрүүчүлөрүнөн болгон.<br>
1970–1974-жж. ошол эле колхоздо комсомол уюмунун катчысы, ЛКЖС БКда жооптуу кызматта иштеген. <br>
1970-1976-жылдары К.И.Скрябин атын­да­гы мамлекеттик Кыргыз айыл чарба ин­сти­ту­тун­да сырттан окуп “Суу чарба” адис­ти­гине ээ бол­гон.<br>
1971 ж. Комсомол уюмдарынын жетекчилерин кайра даярдоо курстарында окуган.<br>
1983-1985 жж. СССР Жазуучулар Союзунун М.Горький атындагы Адабий институттун Жогорку курсу (Москва ш.)<br>
 
== Иштеген жумушу тууралуу маалымат ==
1968-1970-жылдары Тянь-Шань району­нун Куй­­бышев атындагы колхозунда гидро­тех­­ник бо­луп иштеген, жаш акындын “Тан­дын ыра­хаты” ат­туу тунгуч ыр жыйнагы.1969-жы­лы жыйырма жаш курагында “Кыр­гыз­­стан” басмасынан жа­рык көргөн.<br>
Ал­гачкы ыр­ла­ры 1963-1964-жылдары рес­пуб­ликалык бас­ма сөз­дөргө жарыялана баш­та­ган.<br>
1970-1976 жж. Тянь-Шань рай­онундагы Куй­­бышев атындагы кол­хоздо комсомол уюму­нун секретары, ан­дан соң комсомолдун Бор­бор­дук комитети­нин жооптуу кызматында иштеген.<br>
1974-жылдан баштап Асан Жакшылы­ков то­лук бойдон чыгармачылыкты максат тут­кан. <br>
1974–1983-жж. Кыргызстан Жазуучулар союзунун жаштар менен иштөө секциясынын жетекчиси, <br>
1977-жылдан бери СССР жазуучулар Со­юзу­нун мүчөсү болгон. Кыр­гызстан жазуучулар союзунун чы­гар­мачы­лык жаштар менен иштөө сек­ция­сын жетектөө ме­нен көптөгөн фести­вал­дар­ды жана жаш жа­зуу­чулардын кеңеш­ме­ле­рин уюштуруп, “Учкун”, “Пе­ревал”, “Те­мир канат” сыяктуу жыйнактарды тү­зүп, кыр­гыз адабиятындагы жаңы муунду ка­лып­­тан­дырууда татыктуу эмгек сиңирген. Жа­зуу­­чулар союзунун партиялык уюмунун сек­рет­ары катары чыгармачылык жана коомдук иш­тер­ге активдүү аралашкан жана жи­гер­дүүлүк менен эмгектенип Кыргыз­стан­дын өкүмөттүк сый­лык­тарына кыргыз ма­да­ниятына жана адаби­яты­на сиңирген эм­ге­ги үчүн ээ болгон.<br>
1986–1989-жж. СССР адабий фондусунун Кыргызстандагы бөлүмүнүн директору, <br>
1986-жылы СССР адабий фондосунун Кыр­гыз­стандагы бөлүмүнүн директорлугуна бе­ки­тил­ген.<br>
1989–1991-жж. IX Курултайда Кыргызстан Жазуучулар союзунун катчысы, <br>
1989-жылы Кыргызстан Жазуучулар Со­юзу­нун секретарлыгына пленум дайындаган.<br>
1991-жылы IX Курултайда Кыргызстан жа­зуу­чулар союзунун биринчи секретары бо­луп шай­ланган.<br>
1991–1995жж. 1-катчысы, <br>
1995–1996жж. Аткаруу комитетинин төрагасы, <br>
1996-жылдан Кыргыз Мамлекеттик Улуттук телерадиокомпаниясынын «Рух» продюссердик борборунун директору,.<br>
1997-жылы «Обо» гезитинин башкы редактору болгон. КОФ Пен-клубунун президенти.<br><br>
1995-жылда кезексиз X Курултайда Кыр­гыз­стан жазуучулар союзунун Аткаруу ко­митетинин тө­рагалыгына бекитилген.<br>
 
1999-жылдан бери Кыргыз ПЕН-борборунун жетекчиси.<br>
Алгачкы ырлары 1963–1964-жж. республикалык басма сөздөргө жарыялана баштаган. «Таңдын ырахаты» аттуу тунгуч ыр жыйнагы 1969-жылы «Кыргызстан» басмасынын жарык көргөн.<br>
2007-ж. Кыргыз Республикасынын Элге билим берүү Министрлигинин Билим берүү академиясы, изилдөө борбору.<br>
А.Жакшылыков 1977-жылдан СССР Жазуучулар союзунун мүчөсү. <br>
2009-ж. Улуттук китепкана, адабият эксперти.<br>
2007-жылдан Кыргыз Республикасынын Эл жазуучусу, <br>
1979-жылы Кыргызстан Ленин комсомолу сыйлыгынын, <br>
2008-жылы [[Токомбаев, Аалы | Аалы Токомбаев]] атындагы сыйлыктын лауреаты болгон.<br>
1995-жылдан Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмери, <br>
1992-жылдан Маданият жана искусство академиясынын, акындардын дүйнөлүк конгрессинин мүчөсү (Штаб квартирасы Вашингтондо). <br>
1999-жылдан Кыргыз Республикасынын Эл агартуу отличниги.<br>
А.Жакшылыков А.С.Пушкиндин, Р.Тагордун, Л.Леоновдун, Э.Межелайтистин, Г.Эминдин, Б.Олейниктин, Абайдын, М.Смеляковдун ж.б. акындардын чыгармаларын кыргызчага которуп, алар Тандалмалар китебине киргизилген. <br>
А.Жакшылыковдун чыгармачылыгын изилдеген атайын «Асан чакырык» аттуу макалалар жыйнагы 2005-жылы жарык көргөн. Көптөгөн ырларына обондор жана романстар жазылган.<br>
Кыргыз ССР Жогорку Кеңешинин Грамотасы, Ардак грамотасы, «Манас–1000» эстелик медалы менен сыйланган.<br>
 
'''ЖАРЫК КӨРГӨН КИТЕПТЕРИ'''
 
''Кыргыз тилинде''
 
'''Таңдын ырахаты:''' Ырлар. – Ф.: Кыргызстан, 1969. – 31 б.
 
'''Улуу шашке:''' Ырлар. – Ф.: Мектеп, 1977. – 71 б.
 
'''Жайлоодо:''' Ырлар. – Ф.: Мектеп, 1977. – 126 б.
 
'''Бейпил көктөм:''' Ырлар. – Ф.: Кыргызстан, 1979. – 73 б.
 
'''Белес:''' Ырлар жана поэма. – Ф.: Мектеп, 1981. – 127 б.
 
'''Макмал төр:''' Ырлар жана поэмалар. – Ф.: Кыргызстан, 1983. – 112 б.
 
'''Ыклас:''' Ырлар жана поэма. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 108.
 
'''Мээрим:''' Поэма. – Ф.: Кыргызстан, 1987. 240 б.
 
'''Ысык-Көл сонатасы:''' Ырлар жана поэма.– Ф.: Кыргызстан, 1989.
 
'''Жазгы байыр:''' Балдар үчүн ырлар.– Ф.: Кыргызстан, 1995.
 
'''Тандалмалардын 1 т.:''' Ырлар жана поэмалар.– Б.: Эркин-Тоо, 1999. – 296 б.
 
'''Тандалмалардын 2 т.:''' Ырлар, поэмалар, драмалар, балладалар. – Б.: Эркин-Тоо, 1999. – 300 б.
 
'''Тандалмалардын 3 т.:''' Учкул сөздөр, публицистика, балдар үчүн ырлар, графикалык ырлар, махабат түрмөгү, обондуу ырлар, котормолор. – Б.: Эркин-Тоо, 1999. – 357 б.
 
'''Тандалмалардын 4 т.:''' Аңгемелер, эссе, публицистикалар, маектер, котормолор, насыят. – Б.: Эркин-Тоо, 1999. – 365 б.
 
'''Тандалмалардын 5 т.:''' Ырлар, поэма, учкул сөздөр, публицистика. – Б.: Эркин-Тоо, 1999, – 282 б.
 
'''Обондуу ырлар.''' – Б.: Педагогика, 2001.
 
'''Учкул саптар.'''– Б.: Педагогика, 2001.
 
'''Махабат жазынын сулуулугу.''' – Б.: Педагогика, 2001. – 47 б.
 
'''Учкул саптар – Крылатые мысли.''' – Б.: Бийиктик, 2003. – 294 б.
 
'''Ыр дүйнө жана элет аңгемелери.''' Б.: Бийиктик, 2005. – 316 б.
 
'''Эстутум:''' Кыргыз көчмөн цивилизациясы. Манас дүйнөтааным. – Б.: Бийиктик, 2005. – 469 б.
 
'''Кыргыз жолу – айкөлдүк, салттуулук, сулуулук.''' Б.: Бийиктик, 2006. – 461 б.
 
'''Кубан бөбөк:'''Балдар үчүн ырлар. – Б., 2008. – 19 б. (коллектив)
'''Ырчабыт:''' Роман, дастан, поэма, баллада. – Б., 2008. – 451 б.
 
''Орус тилинде''
 
'''Молодые поэты Средней Азии.''' – М.: Молодая гвардия, 1982. (коллектив).
 
'''Пути земные.''' – М.: Мол. гвардия, 1983. – 47 б.
 
'''Пути земные:''' Стихи. – М.: Сов. писатель, 1983. – 87 б.
 
'''Побеги доброты.''' – М.: Сов. писатель, 1989.
 
'''Жизнь.''' – М.: Голос, 1989.
 
'''Народ – победитель.''' – М.: Детская литература, 1985. (коллектив).
 
'''Я твой поэт, моя страна.''' – М.: Молодая гвардия, 1985. (коллектив).
 
'''Шел отец.''' – М.: Современник, 1985. (коллектив).
 
'''Апрельский дождь.''' – М.: Детская литература, 1986. (коллектив).
 
'''Созвездие.''' Ленинградское отделение: Советский писатель, 1988. (коллектив).
 
'''Гимн любви.''' (Трех томное издание любовной лирики поэтов мира). Том 2. – М.: Молодая гвардия, 1991.
 
'''Крылатые мысли.''' – Б.: Бийиктик, 2004. – 294 с.
 
'''Восхождение к чистоте.''' – Б.: Бийиктик, 2005. – 411 с.
 
''Башка элдердин тилдеринде''
 
'''Квити гор.''' – Киев: Молод, 1976. (коллектив).
 
'''Поец Киргижь.''' – Кишинев: Литературы артистикэ, 1984. (коллектив).
 
'''Стихи.''' – Улан Батор, 1984.
 
==Сыйлык, наамдар ==
'''Ысык-Көл самалы.''' – Алма-Ата: Жазушы, 1986. (коллектив).
1971-1975 жж. Бир канча жолу Кыргызстан ЦК ВЛКСМ Борбордук Комитетинин ардак грамоталары менен сыйланган. <br>
1979-жы­лы Кыргызстан жаштар сыйлы­гы­нын лауреаты.<br>
1987-ж. Кыргызстан коммунисттик партиясынын Борбордук комитетинин, Кыргыз ССР Министрлер Совети, КыргызСовПроф жана Кыргызстан ЛКСМ Борбордук комитетинин Ардак грамотасы менен сыйланган.<br>
1991-жылы Бүткүл дүй­нө­лүк ислам уюмунун атайын чакыруусу ме­нен Ме­ке, Мединада ишаарат кылып Ажы бо­луу рас­мий­инен өткөн.<br>
1991-жылы Москвада уюшулган эл ара­лык жа­зуучулар уюмдарынын шериктешти­ги­нин жо­гор­ку кеңешинин мүчөсү.<br>
1992-жылдан бери түрк жазуучулар уюм­да­ры­нын башкы биримдигинин жетекчиле­ри­нин би­ри.<br>
1993-жылдан бери Бүткүл дүй­­­­­нөлүк маданият Академиясынын мүчөсү.<br>
1995-ж. КР Президентинин Манас эпосуна 1000 жыл аттуу эстелик медалы менен сыйланган.<br>
1996-ж. Кыргыз маданиятынын эмгек сиңирген иш­ме­ри.<br>
1999-ж. Кыргыз агартуусунун отличниги.<br>
2000-ж. Ормон-хан юбилейдик медалы менен сыйланган, кыргыз элинин тарыхий баалуулуктарын калыбына келтирүүнү уюштурууга чоң салым кошкондугу үчүн.<br>
2007-ж. Кыргыз эл жазуучусу.<br>
2008- ж. КР Президентине караштуу Мамлекеттик тил боюнча Улуттук Комиссиясынын диплому.<br>
 
== Коомдук уюмдарда мүчөлүк ==
'''Стихи.''' Лондон, 1984. (коллектив).
Кыргызстан ЦК ЛКСМ Борбордук комитетинин жана Кыргызстан Компартиясынын Борбордук комитетинин мүчөсү болгон.<br>
1980- 2009жж. Басма сөздөрдө -- “Ала-Тоо”журналынын, “Кыргызстан маданияты” газетинин редколлегияларынын мүчөсү, “КТР-Обо” газетин уюштурган баш редактору, “Мектеп” басмасынын редкеңешинин мүчөсү, КР Гостелерадиокомпаниясынын Редкеңешинин төрагасы, азыр “Кыргыз адабияты” гезитинин ред. кеңишинин мүчөсү. <br>
1993-жылдан бери Дүйнөлүк акын­дар Кон­­грессинин анык мүчөсү. Индия, Мексика, Израил, Кытайда өткөн конгресстерине чакырылган жана Дүйнөлүк ПЕН-клубдун Финляндия, Полңшада өткөн конгрессине катышкан, А. Жакшылыковдун Хелңсинкиге поэзиясынын жумалыгы өткөн.<br>
2003 ж. бери КР Маданият ишмерлеринин Ассамблеясынын Вице-Президенти, 2010 ж. бери ардактуу төрагасы.м
1993-95 жж КР.Борбордук шайлоо комиссиясынын мүчөсү.<br>
“Руханият” коомдук уюмунун алгачкы кеңешинин мүчөсү.<br>
2005 ж. Кыргызпатенттин авторлук кеңешинин мүчөсү.<br>
2000-05 жж. Кыргыз Өкмөтүнүн алдындагы жаштар сыйлыгын ыйгаруу комиссиясынын мүчөсү.<br>
2000 ж. бери “Бийиктик” басмасынын редколлегиясынын мүчөсү.<br>
1995 ж. бери Кыргызстан жазуучулар Союзунун Башкармасынын жана Президиумунун мүчөсү.<br>
2007 ж. бери Улуттук Жазуучулар Союзунун поэзия борборунун жетекчиси.<br>
2008 ж. ЮНЕСКОнун Орто-Азиялык маданият жана искусство уюлунун дүйнөлүк тынчтыкты сактоодогу “Маданият аралык баарлашуу” форумунун мүчөсү.<br>
2009 КР Акыйкатчысына караштуу маданият жана адабият боюнча Кеңештин төрагасы.<br>
2010 “Манас эл” кыймылынын төрагасы.<br>
2010 ж. Биринчи Ынтымак курултайынын делегаты.<br>
 
== Асан Жакшылыковдун китептери кыр­гыз тилинде ==
''КОТОРМОЛОРУ''
Тандын ырахаты ырлар жыйнагы Фрунзе “Кыр­­гызстан” 1969.<br>
Улуу Шашке. Ырлар жыйнагы. Фрунзе. “Мек­теп” 1977.<br>
Жайлоодо. Балдар үчүн ырлар. Фрунзе. “Мек­теп 1977.<br>
Бейпил көктөм. Ырлар жыйнагы. Фрунзе. “Кыр­гызстан” 1979.<br>
Белес. Ырлар жыйнагы. Мектеп 1981.<br>
Мак­мал Төр. Ырлар жыйнагы. Фрунзе. “Кыргызстан” 1983.<br>
Ык­лас. Ырлар жыйнагы. Фрунзе. “Кыргыз­стан” 1985.<br>
Мээрим. Поэма. Фрунзе. “Кыргызстан” 1987.<br>
Ысык-Көл сонатасы. Ырлар жана поэмалар. Фрун­зе. “Кыргызстан” 1989.<br>
Көкөй кести. Драмалык поэма. Нарын дра­ма­театры койгон. 1993.<br>
Жазгы байыр. Балдар үчүн ырлар. Фрунзе. “Кыр­гызстан” 1995.<br>
Тандалмалардын 5 томдугу.Бишкек. "Кыргызстан". 1999.<br>
Обондуу ырлар.Бишкек. "Эркин-Тоо". 2000.<br>
Учкул саптар. Бишкек. "Эркин-Тоо". 2000.<br>
Махабат жазынын сулуулугу. Бишкек. "Эркин-Тоо". 2000.<br>
Учкул ойлор – “Крылатые мысли, “Бийиктик”. 2003.<br>
Эстутум. “Бийиктик”, 2005.<br>
Асан чакырык. “Бийиктик”, 2005.<br>
Ырлар жана элет аңгемелери. “Бийиктик”, 2005.<br>
Кыргыз жолу. “Бийиктик”, 2006.<br>
Ыр чабыт. Поэмалар жыйнагы. “Бийиктик”, 2008.<br>
Кыргызчылык. “Бийиктик”, 2009.<br>
Махабатка кездешүү. Соавт. С.Осмонов. “Бийиктик”, 2009.<br>
 
== Асан Жакшылыковдун китептери орус тилинде ==
'''Аппаев Б.''' Кызга кантип үйлөнөт? – Б., 1987.
Пути земные. “Молодая Гвардия” Москва. 1983.<br>
Пути земные. “Советский писателң” Мос­к­ва. 1983.<br>
Побеги доброты. “Советский писатель”. Мос­ква. 1989.<br>
Жизнь. “Голос” Москва. 1992.<br>
Молодые поэты Средней Азии. (коллектив) “Мо­лодая Гвардия” 1982.<br>
Народ-победитель. (коллектив) “Детская ли­те­ратура” Москва. 1985.<br>
Я твой поэт, моя страна. (коллектив) “Мо­ло­дая Гвардия” Москва. 1985.<br>
Шел отец. (коллектив) “Современник” Мос­ква. 1985.<br>
Апрельский дождь. (коллектив) “Детская ли­тература”. Москва. 1986.<br>
Созвездие. (коллектив) “Советский пи­са­тель. Ленинградское отделение”. 1988.<br>
Игорң Ляпин. На правом берегу. “Советский пи­сатель” (Переводы) Москва 1989.<br>
Гимн любви. (Трех томное издание любов­ной лирики поэтов мира). Том 2. “Молодая Гвар­дия”. 1991.<br>
Крылатые мысли. “Бийиктик”, 2003.<br>
Восхождение к чистоте. “Бийиктик”, 2005.<br>
==Башка элдердин тилдеринде==
Квити гор. (Коллектив) “Молод” Киев. 1976.<br>
Поець Киргижь. (Коллектив) “Литературы ар­тистикэ”. Кишинев. 1984.<br>
Стихи. Улан Батор. 1984.<br>
Ысык-Көл самалы. (Коллектив) “Жазушы” Ал­ма-Ата. 1986.<br>
Стихи. (Коллектив) Лондон. 1994.<br>
Көр казгандар (Дүйнө адебиети) 2007 Астана/<br>
 
Асан Жакшылыков ошондой эле Пушкин­дин, Р.Тагордун, Л.Леоновдун, Э.Межелай­тис­тин, Г.Эминдин, Б.Олейниктин, Абайдын, М.Сме­ляковдун ж.б. акындардын айрым чыгар­ма­ларын кыргызчага которгон.
''ДРАМАЛЫК ЧЫГАРМАЛАРЫ''
Асан Жакшылыковдун көптөгөн чыгармаларына көрүнүктүү композиторлор тарабынан обондор, романстар чыгарылып, Кыргыз Мамлекеттик Телерадиокомпаниясынын алдындагы “Кыргыз элинин музыкалык Алтын Фондусуна” кабыл алынган.
 
== интернеттеги шилтемелер ==
'''Соку таш жана үч жол жөнүндө насыят.''' 1988-89 (Тандалма IV том)
[http://www.manasel.kg/manasel11.html (А.Жакшылыков, КР Эл жазуучусу), Биография]
 
'''Көкөй кести.''' Драмалык поэма. Нарын драмтеатры койгон. 1988–91.
 
'''Достун огу.''' Драмалык поэма. 1995–96. (Тандалма II том).
[[Category:Акындар]]
[[Category:Драматургдар]]