Ат-Башы тоо кыркасы: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
Created page with "АТБАШЫ КЫРКА ТООСУ – Ички Теңир- тоонун түштук бөлүгүндөгү кырка тоо.Түндук-чыгыштан (Кынды ашу..." |
No edit summary |
||
1-сап:
АТ-БАШЫ КЫРКА ТООСУ – Кыргызстандын түндүгүндүгү Ички Теңир-Тоонун түштук бөлүгүндөгү кырка тоо.
==Кыскача маалымат==
(карагай ж. б., 2900–3400 м), субальп, альп шалбаасы (3400–3800 м), субниваль ж-а ни - валь (3800–4300 м) ландшафтуу; батыш тара - бында каксоо келип, тоолуу талаа, субальп, а льп ла н д ша фт а лка кта ры мү нөзд ү ү . АТОЙНОК КЫРКА ТООСУ Батыш Теңир- тоодо. Карасуу (оң), Каракулжа сууларынын (Узунакматтын оң куймасы) ж-а Нарындын төмөнкү куймаларынын (Итсай, Аксайбашы, Т октоб ексай , Т ома терек ж. б.) ортосун да . Т а ла с Ала тоосу м-н Ча тка л кырка тоосу тутумда шкан жерд ен тү ш.-чыгышка карай (Нарын д-на чейин) 70 кмге ийилип жатат; туурасы 16 км, орт. бийикт. 3300 м, эң бийик жери 389 6 м. Тоонун суу бөлгүч ү ти к, а с- ка лу у, орт оң ку б и й и к б өлү г ү н д ө б а й ыр-▼
Ат-Башы кырка тоосу түндук-чыгыштан (Кынды ашуусунан) түштук-батышка (Түз ашууга чейин) 140 кмге созулуп жатат.
Туурасы 30 кмге чейин жетет. Орточо бийиктиги 4280 м, эң бийик жери 4786 м (Желтегирмен чокусу).
Кырка тоо түндүк-чыгыштан түштүк-батышка карай улам бийиктеп, Терек-Суу тушта кайрадан жапыздайт.Капталдарында суу өрөөндөрү,суу жеп кеткен коктуколоттор, жыбыт жылгалар көп.
Кырка тилкелеринде чакан мөңгүлөр кездешет.Бул тилкеде мөңгүнүн аракетинен пайда болгон рельефтин формалары – тепши сымал өрөөндөр,төрлөр бар.
Шоңшойгон шиш чокулары, тоо тектеринин сыныктарынын эшилмелери кеңири таралган.
Кырка тоонун негизин кембрийге чейинки жана кембрий,силур, девон,таш көмүр, пермь мезгилдеринде пайда болгон тоо тектер (гнейс,сланец,конгломерат,кумдук, акиташ теги, мрамор, туф, порфирит) түзөт.
Тоо аралык ойдуңдар менен суу өрөөндөрүндө төртүнчүлүк мезгилде пайда болгон аллювий жана морена тектери топтолгон. Итрузия тоо тектеринен габброди абаз, диорит, гранитдиорит, гранит жана сиениттер бар. Аталышы анти - клинорийи – кырка тоонун тектон негизги структурасы.
==Кен байлыктары: ==
Сымап(Таш-Рабат,Шырыкты, Акбейит),коргошун, никель, мрамор, курулуш материалдары жана башка.Неотектоникасы боюнча горст-мегантик- линаль.
Байыркы музкап тоонун издери Ачакайыңды, Четкелтебек, Богошту, Баш- кайыңды, Ташрабат, Шырыкты сууларынын төрлөрүндө кездешет.
Андан кийин т-нда жалпы аянты 106,2 км2 келген 149 мөңгү бар. Анын 52,8 км2 түндүк капталында.
Ирилери: Кошкараташ,Мустабас,Ача кайыңды, Туюкбогошту.
Атбашы өрөөнүнүн Аксай жайлоосуна мал ашуучу ашуулар бар:
Жолбогошту (3 907 м бий иктикте), Үйүрмө (380 1 м), Ташрабат (3968 м), Жеңичке (4063 м).
Түш. капталы негизинен суб альп, альп , талаа (3600–3900 м), бийик субнивалдык, нивалдык (3900–4300 м), түн. бети тоолуу талаа (2400–2700 м), тоолуу шалбаа (2700–3000 м), токой
(карагай ж. б., 2900–3400 м), субальп, альп шалбаасы (3400–3800 м), субниваль ж-а ни - валь (3800–4300 м) ландшафтуу; батыш тара - бында каксоо келип, тоолуу талаа, субальп, а льп ла н д ша фт а лка кта ры мү нөзд ү ү .
▲
==Адабият тизмеси ==
* Нарын облусу: Энциклопедия. Жооптуу редактор академик У.Асанов. - Бишкек: Кыргыз энцикл. Башкы ред., 1998. - (ISBN 5-89750-100-1) <br>
==Интернеттеги шилтемелер ==
[[Category:Кыргызстан]]
[[Category:Нарын облусу]]
[[Category:География]]
[[Category:Тоолор]]
[[Category:Кырка тоолор]]
[[Category:Дүйнө]]
| |||