Жер титирөө: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary |
No edit summary |
||
4-сап:
Жер титирөөнүн көбү тектоникалык процесстердин натыйжасында, айрымдары жанар тоолордун атылышынан, чандасы жер көчкүдөн келип чыгат. Жылына [[Жер]] шарында Жер титирөөлөрдүн саны жүз миңдеп саналат. Алардын көпчүлүгү анчалык катуу болбогондуктан, адамга анча сезилбейт. Орто эсеп менен жылына бирден кыйратуучу Жер титирөө болуп турат да, шаар-кыштактар талкаланып, адамдар зыянга учурайт. Жер титирөө башталган жер астындагы зона Жер титирөөнүн очогу деп аталат. Мында жер катмарларынын чегинде узак убакыт бою жыйналган потенциалдык энергиянын бошонуу процесси жүрөт. <br>
Очоктун жер астындагы борбору гипоборбор, анын тик багыт бонча жер бетиндеги тушу эпиборбор деп аталат. Гипоборбор менен эпиборбордон бардык тарапка Жерди титиреткен толкундар таралат. Жер титирөөнүн очогу жер астындагы ар кандай тереңдикте пайда болот, көпчүлүгү 20–30 км, кээде гана жүздөгөн кмге жетет. Жер титирөөнүн күчү 12 баллга чейинки Жер титирөөнү билгизме шкала бонча аныкталат.
[[File:Haiti earthquake damage.jpg|250px|thumb|Гаитидеги
Жер титирөө жер шарынын айрым бөлүктөрүндө болуп, белгилүү бир [[геология]]лык түзүлүштөргө байланышкан. Жер титирөө тоолуу, негизинен жаңы тоо тармактарынан түзүлгөн аймактарда болот, платформаларда дээрлик болбойт. [[КМШ]] өлкөлөрүндө Жер титирөө болуучу райондор: Закавказье, [[Орто Азия]], [[Казакстан]], [[Байкал]] айланасы, Курил, Сахалин аралдары, [[Камчатка]], [[Тянь-Шань]] менен Памир тоолору активдүү областтарга кирет. <br>
Жер титирөөлөрдү сейсмология илими изилдейт. Жер титирөө эл чарбасына жана адамзатка чоң зыян келтиргендиктен, ага каршы чара көрүүнүн жана анын болушун күн мурунтан билүүнүн мааниси зор. <br>
12-сап:
[[Category:Астрономия]]
[[Category:Табият илимдери]]
[[af:Aardbewing]]
[[als:Erdbeben]]
[[am:የመሬት መንቀጥቀጥ]]
[[an:Tierratremo]]
[[ang:Eorþbeofung]]
[[ar:زلزال]]
[[ast:Terremotu]]
[[az:Zəlzələ]]
[[bat-smg:Žemės kustiejėms]]
[[bcl:Linog]]
[[be:Землетрасенне]]
[[be-x-old:Землятрус]]
[[bg:Земетресение]]
[[bjn:Lindu]]
[[bn:ভূমিকম্প]]
[[br:Kren-douar]]
[[bs:Potres]]
[[ca:Terratrèmol]]
[[ckb:بوومەلەرزە]]
[[co:Terramotu]]
[[cs:Zemětřesení]]
[[cv:Çĕр чĕтренĕвĕ]]
[[cy:Daeargryn]]
[[da:Jordskælv]]
[[de:Erdbeben]]
[[diq:Erdlerz]]
[[el:Σεισμός]]
[[en:Earthquake]]
[[eo:Tertremo]]
[[es:Terremoto]]
[[et:Maavärin]]
[[eu:Lurrikara]]
[[ext:Terremotu]]
[[fa:زمینلرزه]]
[[fi:Maanjäristys]]
[[fiu-vro:Maavärrin]]
[[fo:Jarðskjálvti]]
[[fr:Séisme]]
[[fy:Ierdskodding]]
[[ga:Crith talún]]
[[gan:地震]]
[[gd:Crith-thalmhainn]]
[[gl:Terremoto]]
[[gu:ધરતીકંપ]]
[[he:רעידת אדמה]]
[[hi:भूकंप]]
[[hr:Potres]]
[[ht:Tranblemanntè]]
[[hu:Földrengés]]
[[hy:Երկրաշարժ]]
[[ia:Seismo]]
[[id:Gempa bumi]]
[[io:Ter-tremo]]
[[is:Jarðskjálfti]]
[[it:Terremoto]]
[[iu:ᓴᔪᑉᐱᓛᕗᖅ]]
[[ja:地震]]
[[jv:Lindhu]]
[[ka:მიწისძვრა]]
[[kk:Жер сілкіну]]
[[kn:ಭೂಕಂಪ]]
[[ko:지진]]
[[ksh:Äädbevve]]
[[ku:Erdhej]]
[[la:Terrae motus]]
[[lb:Äerdbiewen]]
[[li:Eerdsjók]]
[[ln:Moningí]]
[[lt:Žemės drebėjimas]]
[[lv:Zemestrīce]]
[[mk:Земјотрес]]
[[ml:ഭൂകമ്പം]]
[[mn:Газар хөдлөлт]]
[[mr:भूकंप]]
[[ms:Gempa bumi]]
[[mwl:Sismo]]
[[my:ငလျင်လှုပ်ခြင်း]]
[[nah:Tlālolīniliztli]]
[[nds:Eerdbeven]]
[[ne:भुँइचालो]]
[[nl:Aardbeving]]
[[nn:Jordskjelv]]
[[no:Jordskjelv]]
[[nv:Kéyah haʼdéísná]]
[[oc:Tèrratrem]]
[[om:Chocho'a lafa]]
[[pap:Terremoto]]
[[pl:Trzęsienie ziemi]]
[[pnb:بھونچال]]
[[pt:Sismo]]
[[qu:Pacha kuyuy]]
[[rm:Terratrembel]]
[[ro:Cutremur]]
[[ru:Землетрясение]]
[[rw:Umutingito]]
[[sa:भूकंप]]
[[scn:Tirrimotu]]
[[sh:Potres]]
[[si:භූමිකම්පාව]]
[[simple:Earthquake]]
[[sk:Zemetrasenie]]
[[sl:Potres]]
[[sn:Kundengenyeka kwenyika]]
[[so:Dhulgariir]]
[[sq:Tërmeti]]
[[sr:Земљотрес]]
[[srn:Grontapubeyfi]]
[[su:Lini]]
[[sv:Jordbävning]]
[[sw:Tetemeko la ardhi]]
[[szl:Trzyńśyńy źymje]]
[[ta:நிலநடுக்கம்]]
[[te:భూకంపం]]
[[tg:Заминларза]]
[[th:แผ่นดินไหว]]
[[tl:Lindol]]
[[tr:Deprem]]
[[tt:Җир тетрәү]]
[[ug:يەر تەۋرەش]]
[[uk:Землетрус]]
[[ur:زلزلہ]]
[[uz:Zilzila]]
[[vec:Teremoto]]
[[vi:Động đất]]
[[vls:Eirdbevienge]]
[[wa:Tronnmint d' tere]]
[[war:Linog]]
[[yi:ערדציטערניש]]
[[zh:地震]]
[[zh-min-nan:Tē-tāng]]
[[zh-yue:地震]]
| |||