Ылаачын: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary |
No edit summary |
||
1-сап:
{{Taxobox
| name = '''Куштар'''
| image = PeregrineFalcon.jpg
| image_width =
| image_caption =
| regnum = [[
| phylum = [[
| classis = [[
| ordo = [[
| familia = [[
|
|
| subdivision_ranks = Түркүмдөр
| author = <br />([[Tunstall]], [[1771]])
| subdivision =
| subdivision =
18-сап:
}}
(Falco peregrinus) — кара ылаачын; шумкарлардын бир түрү. Кыргыз тилинде ылаачын таанылган куш ылаачындын бир түрчөсү - Борбордук Азия ылаачыны (Falco peregrinus sp.) <br />
Ылаачындын чоңдугу ителгиден кем эмес. Алардын өңдөрү кара чаар, кызыл чаар, көк чаар болот. Ылаачындын алкым жүндөрү ак болот. Баш жүндөрү кара. Кара "муруту" бар. [[File:Peregrine Falcon profile shot.jpg|right|225px|thumb|Ылаачындын башы]] Денесинин узундугу 34-50 см, канатынын чабыты - 80-120 см. <ref name="Handbook">''White, C. M.'' (1994): 60. Peregine Falcon. In: del Hoyo, J.; Elliott, A. & Sargatal, J. (editors): Handbook of Birds of the World, Volume 2 (New World Vultures to Guineafowl): 274—275, plate 28. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-15-6</ref>. Башка куштардай эле ылаачындын ургаачылары эркектеринен чоңураак келип, 910 -1500 г. салмакта болушат. Эркектеринин салмагы 440-750 г. <ref name="Snow1998">''Snow, D. W.''; ''Perrins, Christopher M.''; ''Doherty, P.'' & ''Cramp, S.'' (1998): The complete birds of the western Palaearctic on CD-ROM. Oxford University Press. ISBN 0-19-268579-1</ref>
Ылаачын Антарктидан башка баардык континеттерде таралган. Болумуна жана түспөлүнө жараша 17 түрчөсү бөлүп таанылат.
Ылаачын ителгиден да учкул. Ителги алгандын баарын алат. Дүйнөдөгү эң ылдам канаттуу, дегин эле, эң ылдам жандык. Адистердин баалосунда ылаачын шукшурулуп тепкенде ылдамдыгы 322 км/с же 90 метр/сек. <ref name="Grzimek">''Bernard Grzimek'' Grzimek’s Animal Life Encyclopedia. Boston, MA: Macmillan, 1968: 422</ref><ref name="USFishWildlifeService1995">''U.S. Fish and Wildlife Service'' (1995): [http://www.fws.gov/species/species_accounts/bio_pere.html Peregrine falcon, (Falco peregrinus anatum, Falco peregrinus tundrius, Falco peregrinus pealei)] </ref>. чейин жетет. Бирок, сызып учуу ылдамдыгы боюнча карлыгачка жете албайт - 120-180 км/с.<ref>{{ref-en}} [http://www.commonswift.org/records_english.html The Common Swift: Records and Phenomena]</ref>.
Мүнүшкөрлөр [[ителги]] сыяктуу эле ылаачынга да томого катып салышат. Эгер [[томого|томогосу]] жок болсо, алса-албаса да, жетсе-жетпесе да, алыс-жакынына карабай, көзүнө көрүнгөнгө жулуна берип, мүнүшкөрдү убара кылат. Аңды көргөндө асманга атып чыгып, кайра тик ылдый сайылып, бүттарын бүгүп, денесине кысып келип тебет. Тепкендеги күүсү ушунчалык катуу болгондуктан чоң эле чымчыктардын башы үзүлүп кетет. <br />
Көбүн эсе орто көлөмдүү чымчыктарга аңчылык кылат: көгүчкөндөр, чыйырчыктар, өрдөктөр.
Жыныстык жетилиши эки жашында. Жуптар түбөлүк сакталат.<ref name="USFishWildlifeService1995"/>
Көбүнчө жалама аскаларды, кээде саздын өңгүл-дөңгүлдөрүн жана таш курулуштардын төбөсүн уялашат. <ref name="RIZ">«[http://www.nature.ok.ru/doc/birds/2_52.htm Сапсан Falco peregrinus]» </ref><ref>''Cade, T. J.'', ''M. Martell'', ''P. Redig'', ''T. Septon'' & ''H. Tordoff'': ''Peregrine Falcons in urban North America''. In: D. M. Bird, D. E. Varland & J. J. Negro (eds.): ''Raptors in Human Landscapes''. London, San Diego; 1996: S. 3-13</ref>
== Түшүндүрмөлөр ==
<references/>
== Описание ==
=== Внешний вид ===
| |||