Википедия

Султан Санжар: нускалардын айырмасы

Browse history interactively
← мурунку түзөтмөКийинки айырма →
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
ВизуалдыкВикитекст
м Kgbek moved page Султан Санжар to Санжар султан: Себеби биздин тилге дагы ылайыктуураак
No edit summary
1-сап:
Султан '''Санжар султан''' (1084/1086 — 1157) – [[Селжуктар мамлекети|Селжуктар мамлекетинин]] даңазалуу башчыларынын бири, султан (аскер башчы жана мамлекет башчы). Ал Улуу Селжук дөөлөтүнүн акыркы султаны болгон (анын бийлиги маалында эле бул ири дөөлөт ыдырай баштап, ал өлгөн соң биротоло майдаланып кеткен).
 
 
==Ата-бабасынын кыскача тарыхы==
 
СултанСанжар Санжардынсултандын ата-бабасы - [[Селжуктар]] – орто кылымдардагы [[Борбордук Азия]] менен Ортоңку Чыгыштагы көчмөн огуз-түрк урууларынын кубаттуу [[Селжуктар мамлекети|Селжуктар мамлекетин]] негиздеген.
 
Түрк тилинде сүйлөгөн огуздардын кынык уруусунун жол башчысы Дукак уулу [[Селжук]] аттуу жабгунун атынан аталган Селжуктар сулалеси 11-к-дын 30-ж. Газневийлер мамлекетине караштуу Хорасан аймагын өзүлөрүнө көз каранды кылып, 1040-ж. Данденакандын жанында Газневийлерди талкалаган.
1040-1080-ж. Тогрулбек султан (1038-1063) баштаган селжуктар Хорезм, Иран, Азербайжан, Күртстан ж-а Иракты басып алышкан.
Селжук султаны Алп-Арсландын тушунда (1063-1072) бул мамлекеттин аскерлери Айастанды (1064) каратып, Маназкерттин жанында Византиянын аскерлерин (1071) талкалаган.
15-сап:
1118-ж. Мелик шахтын уулдары Селжуктар мамлекетин бөлүп алышкан.
 
==СултанСанжар Санжардынсултандын кыскача өмүр баяны==
 
Мелик шахтын төртүнчү уулу - Муизз ад-Дин Абу-л-Харис Ахмад Санжар түрк калктарынын тарыхында кыскача “Султан Санжар” деген ат менен белгилүү. Ахмад Санжардын энеси – айтылуу Таркан-хатун (“хатун” сөзү ал доордо “каныша” деген жогорку титулду билдирген) эмес, Мелик-шахтын жашыраак токолдорунун бири болгон.
27-сап:
 
СултанСанжар Санжардынсултандын ордосу Нишапур шаарында жайгашкан.
 
Султан Санжар султан (1118-1157) анын бийлигин тааныгысы келбеген айрым өз бир туугандарына гана каршы эмес, ири аймактагы өз алдынчалыкка умтулган ири феодалдарга каршы да күрөшкөн.
 
Аламуттагы айтылуу ассасиндердин (“хашшашин”) сектасын биротоло ойрон кылуу үчүн жортуулга баратканда, Султан Санжар султан бир жолу уктап ойгонсо, жанында тынчтык келишимин түзүү тууралуу сунушка матырылган канжар жаткан экен. Аң-таң калган Султан Санжар султан кайра баскынчыл оюнан кайтат да, бул сектанын башчысы Хасан ибн Саббах менен тынчтык келишимин түзөт (Энно Франциустун маалыматы).
 
Султан Санжар султан 1141-ж. Элүй Даши жетектеген Кара кытайлардын колуна каршы Самарканд шаарында урушка кирип, бирок алардан жеңилип, Борбордук Азиядагы бийлигинен ажыраган.
 
1153-ж. [[Борбордук Азия|Борбордук Азиядагы]] огуздардын башка уруулары анын Мерв, Нишапур, Тус ж. б. шаарларын чаап алган, өзүн 1156-жылга чейин туткундап турган.
39-сап:
Ошол эле 1156-жылы ал туткундан качып чыгат, бирок 1157-жылы 8-майда ич өткөктөн кайтыш болот. Анын сөөгү Мерв (Мары) шаарына коюлган.
 
СултанСанжар Санжардынсултандын күмбөзүн 13-кылымдын башында Борбордук Азияга басып кирген монголдор кыйратып салган.
 
Султан Санжар өлгөндөн кийин Хорасан, Керман ж-а Батыш Ирандын ортосундагы ири аймакта отуз жылга созулган ич ара согуштан кийин бийликке Ануштегинийлер сулалеси келген. Кичи Азияда болсо селжуктардын чакан Конйа султандыгы гана сакталып калган.
 
СултанСанжар Санжардынсултандын Туркан-хатун жана Русудан деген аялдары болгон. <br>
 
==Кыргызстан жана Султан Санжар султан==
 
Азыркы [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] аймагынан чыккан даңазалуу окумуштуу [[Махмуд Кашгари|Махмуд Кашгари Барскани]] султан Санжардын атасы Мелик-шахтын тушунда Багдад шаарында бул султанга саясий көз каранды болгон Аббасийлер халифине 1077-жылы өз эмгегин тартуулоо ниетинде болгону маалым.
51-сап:
Айрым орто кылымдык санжыралык маалыматтарда кыргыздардын Фергана аймагындагы бөлүгү Султан Санжардын тушунда эле Мавераннахрда байырлаганы тууралуу айтылат (Сайпидин Аксыкендик, б.а. Сайфу д-Дин Ахсыкенди жазган “Мажму ат-таварих” эмгегин караңыз).
 
Бир катар кыргыз [[Cанжыра|санжыраларында]] Султан Санжар султан тууралуу азыноолак эскерүүлөр бар.
 
20-кылымда жана 21-кылымдын башында ала-тоолук кыргыздар эркек балдарга “Санжар” ысымын арбын ыйгарышкан. Маселен, жазуучу [[Айтматов, Чыңгыз Төрөкулович|Чыңгыз Айтматов]] өзүнүн улуу баласына Санжар деген ысым койгон.
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Султан_Санжар" булагынан алынды