Геометрия: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
м r2.7.2+) (робот өзгөрттү: sn:Pimanyika
м r2.7.3) (робот кошту: so:Joomitiri; косметические изменения
1-сап:
[[Файл:Woman_teaching_geometry.jpg|thumb|Балдарга геометрия сабагынан үйрөтүү.Иллюстрациялоо [[Париж|париж]]деги Евклиддин «Башталышы», XIV кылымдын башыда.]]Геометрия – тегиздиктеги ([[Планиметрия|планиметрия]]) жана мейкиндиктеги ([[Стереометрия|стереометрия]]) фигуралардын касиеттерин иликтеп үйрөнүүчү [[Математика|математика]]нын бөлүгү.
Геометрия термини (латын тилинде «гео» – жер, «метрия» – ченейм) жер ченөө деген сөздөн келип чыккан. Демек, геометрия илиминин элементтери биздин эрага чейин көп кылымдар мурда эле пайда болгон. Мисалы, [[Евклид]]ге чейинки математиктер тегеректин аянтын жана шардын көлөмүн эсептөөнү билишкен. Геометрияны математика илиминин өз алдынча бөлүгү катары системалаштырылган биринчи эмгек.
 
5-сап:
 
 
Геометрия илиминин өсүшүнө X–XI кылымдарда жашашкан окумуштуу-илимпоздор Бируни жана [[Омар Хайям]]дар зор салым кошушкан [[Бируни, Абу Райхан|Бируни]] синустардын теоремасын жана сферикалык синустардын теоремасын далилдеген. Омар Хайям Евклиддин «Башталышына» көптөгөн толуктоолорду киргизген. Ошондой эле геометрия илиминин өнүгүшүнө ХV–XIX кылымдарда жашашкан [[Виет]], [[Декарт, Рене|Декарт]], [[ Паскаль|Паскаль]], [[Лобачевский]], [[ Янош Боян|Янош Боян]], [[Риман]] жана башка математиктер чоң салым кошушкан. Геометриялык фигуралардын касиеттерин окуп үйрөнүү үчүн Декарт координата системасын киргизген.
 
Орустун улуу математиги Н. Лобачевский Евклиддик эмес геометрияны түзгөн. Геометрия мектепте математикалык циклдеги негизги окуу предмети болуп эсептелет. Геометриянын элементтери башталгыч мектептин математика курсунда орчундуу орунду ээлейт. 5-6-класста геометрияны системалык курсун окуп үйрөнүүгө даярдык көрүлөт. Ал эми 7–класстан тартып геометриянын системалык курсу башталат. Мектеп курсунда геометриянын планиметрия жана стереометрия бөлүктөрү окулат. Планиметрия бөлүгүндө тегиздиктеги фигуралар: чекит, түз сызык, кесинди, үч бурчтуктар жана алардын түрлөрү; төрт бурчтуктар жана алардын түрлөрү; көп бурчтуктар, анын ичинде туура көп бурчтуктар; айлана жана айлананын бөлүктөрүнүн касиеттери окулат. Ал эми стереометрия бөлүгүндө мейкиндиктеги фигуралар: призма жана анын түрлөрү; пирамида жана кесилген пирамида, цилиндр, конус жана кесилген конус, шар жана шардын бөлүк-төрү, алардын касиеттери окулат. Ошондой эле тегиздиктеги жана мейкиндиктеги кээ бир геометриялык өзгөртүп түзүүлөр каралат.
Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Кыргыз педагогикасы (энциклопедиялык окуу куралы). - Б.: 2004,
 
[[Категория: Педагогика]]
 
[[af:Meetkunde]]
Line 111 ⟶ 112:
[[sl:Geometrija]]
[[sn:Pimanyika]]
[[so:Joomitiri]]
[[sq:Gjeometria]]
[[sr:Геометрија]]
"https://ky.wikipedia.org/wiki/Геометрия" булагынан алынды