Харуки Мураками
Харуки Мураками (жап. 村上春樹 Murakami Haruki; 1949-жылы 12-январь) - жапон жазуучусу. Муракаминин көркөм адабият жана илимий адабият китептери, аңгемелери Жапонияда жана башка чет өлкөлөрдө эң көп сатылуучу китептерге айланган: жазуучунун чыгармалары 50 тилдерге которулуп[1], миллиондогон копиялары башка чет мамлекеттерде сатылып жатат. Жазуучунун сынчылар тарабынан жогору бааланган көркөм адабият жана илимий адабият чыгармалары жапон жана эл аралык сыйлыктар менен сыйланган, алардын ичинде: Дүйнөлүк фэнтези сыйлыгы (2006) жана Frank O'Connor International Short Story Award (2006). Муракаминин чыгармачылыгы Франц Кафка сыйлыгына (2006) жана Кудус сыйлыгына (2009) татыган.
| Харуки Мураками | |
 | |
| Туулган датасы: |
12 -январь 1949 (75 жаш) |
|---|---|
Муракаминин эң белгилүү эмгектерине "Койлорго аңга чыгуу" (англ. A Wild Sheep Chase, 1982), "Норвегиялык бак" (англ. Norwegian Wood, 1987), "Буроолу куштун хроникасы" (англ. The Wind-Up Bird Chronicle, 1994–95), "Жээкте жүргөн Кафка" (англ. Kafka on the Shore, 2002) жана "1Q84" (2009–10) чыгармалары кирет. Ошондой эле Мураками англис тилинен жапон тилине Раймонд Карвер жана Ж. Д. Сэлинжер сыяктуу жазуучулардын чыгармаларын которгон. "Жапониянын салтына таандык болбогон, Чандлер, Воннегут жана Бротиган сыяктуу батыш жазуучулардан таасирленген" деп Жапониянын адабият мекемеси жазуучунунун көркөм адабият чыгармаларын азыркыга чейин критикалууда. Көптөгөн учурда сюрреалисттик, меланхолиялык жана фаталисттик, Кафка стили сыяктуу "мезгил-мезгили менен кайталанган четтөө жана жалгыздык темалары" жазуучунун баяндамаларында кездешет. Мураками ошондой эле постмодернисттик адабияттын эң маанилүү фигурасы болуп саналат. The Guardian гезитинде иштеген Стивен Пул Муракаминин чыгармалары жана жетишкендиктери үчүн жазуучуну "дүйнөдөгү эң мыкты тирүү жазуучуларынын бири" деп даңктаган.
Өмүр таржымалы
түзөтүүМураками Киотодо (Жапония), Экинчи дүйнөлүк согуштан кийинки балдардын төрөлүү санынын жогорулашы учурда туулган. Шукугавада (Нисиномия), Асияда жана Кобеде чоңойуп өскөн. Жазуучу үй-бүлөсүнүн жалгыз баласы. Муракаминин атасы буддизм диний мүчөсүнүн уулу болгон, апасы Осакадагы соодагердин кызы болгон. Ата-энеси жапон адабиятынын окутуучусу болгон.
Жазуучу бала кезинде Кобо Абэ сыяктуу батыш маданиятынын жана ошондой эле орус музыка жана адабияты таасири астында калган. Мураками Франц Кафка, Гүстав Флобер, Чарлз Диккенс, Курт Воннегут, Федор Достоевский, Ричард Браутиган жана Жек Керуак сыяктуу европалык жана америкалык жазуучулардын чыгармаларын окуп чоңойгон. Батыш жазуучулардын таасири Муракамини башка жапон жазуучулардан айырмалайт.
Мураками Токиодогу Васэда университетинде театр искусствосунда окуган. Ал жерде жазуучу жубайы Йоко менен таанышкан. Жазуучу "Норвегиялык бак" романынын Тору Ватанабе баяндоочусу сыяктуу эле биринчи жолу музыкалык дүкөнүндө сатуучу болуп иштеген. Окуусун бүтөрдүн алдында Мураками Кокубундзиге (Токио) Йоко менен бирге качып Peter Cat аталышындагы кофейня жана жаз-барын ачкан. Жубайлар балалуу болбоону чечкен.
33 жашына чыкканында гана чуркап баштаган Мураками марафон чуркоолор менен алектенет жана триатлондун энтузиасты болуп саналат. 1996-жылдын 23-июнунда жазуучусу Хоккайдодогу (Япония) Сарома көлү айланасында чуркап, өзүнүн биринчи 100 километрдик ультрамарафонун аяктаган. Мураками чуркоо адаты жөнүндө өзүнүн "Чуркоо жөнүндө кеп салганымда мен эмне жөнүндө сүйлөшөм" (англ. What I Talk About When I Talk About Running, 2008) мажарасында баяндап берген.
Таанылышы
түзөтүүКитептерине алган сыйлыктары
түзөтүү- 1979: Gunzo Award сыйлыгы (эң мыкты биринчи роман) – "Шамалдын үнүн тыңша" (англ. Hear the Wind Sing) үчүн
- 1982: Нома атындагы адабият сыйлыгы (эң мыкты жаңы жазуучу) – "Койлорго аңга чыгуу" (англ. A Wild Sheep Chase) үчүн
- 1985: Дзүнъитиро Танидзаки атындагы сыйлык – "Тик турган укмуштар өлкөсү жана акыр заман" (англ. Hard-Boiled Wonderland and the End of the World) үчүн
- 1995: "Емиури" сыйлыгы (эң мыкты роман) – "Буроолу куштун хроникасы" (англ. The Wind-Up Bird Chronicle) үчүн
- 1999: Kuwabara Takeo Prize сыйлыгы – "Жер алды" (англ. Underground) үчүн
- 2006: Дүйнөлүк фэнтези сыйлыгы (эң мыкты роман) – "Жээкте жүргөн Кафка" (англ. Kafka on the Shore) үчүн
- 2006: Frank O'Connor International Short Story Award сыйлыгы – "Сокур тал, уйкуга курчалган аял" (англ. Blind Willow, Sleeping Woman) үчүн
Мураками 2007-жылы "Сокур тал, уйкуга курчалган аял" (англ. Blind Willow, Sleeping Woman) кыска аңгемелеринин жыйнагы үчүн көркөм адабият чыгармаларына Kiriyama Prize сыйлыгына татыган, бирок, Мураками сыйлыктын официалдуу веб-сайты боюнча жазуучу "жеке принциптеринен улам сыйлыктан баш тарткан".
Муракамиге арналган сыйлыктар
түзөтүү2006-жылы, Мураками Татарча сыйлыгынын алтынчы алуучу болду. 2006-жылы Мураками Франц Кафка сыйлыгынын алтынчы сыйээси болгон.
2007-жылдын сентябрында Мураками Льеж университетинен, 2008-жылдын июнунда Принстон университетинен жана 2014-жылдын майында Тафтс университети тарабынан адабият жаатындагы ардактуу доктор окумуштуулук наамына татыган.
2009-жылы Мураками эки жылда бир берилген, адам эркиндиги, коом, саясат жана өкмөт жөнүндө жазган жазуучуларга ыйгарылган Кудус адабий сыйлыгына татыган. Кудуста өткөрүлгөн сыйлык ыйгаруу аземиндеги катышуусуна каршы Жапонияда жана башка жерлерде Кудустун Газа тилкесинде жүргүзгөн бомбалоолоруна жооп катары жазуучунун чыгармаларына бойкот кылуу менен коркутуулар менен бирге нааразычылык протесттери откөн. Мураками сыйлык ыйгаруу аземинде катышып, Кудустун саясатын сындаган чоң кызматтагы кишилердин астында мындай деп сүйлөгөң: "Ар бирибизде сезилердик бир жандуу жан бар. Системада мындай нерсе жок. Бул системанын бизди пайдалануусуна жол бербешибиз керек".
2011-жылы Мураками International Catalunya Prize сыйлыгынын (Каталониянын өкмөтүнөн) 80000 евролук байгесин 11-мартта орун алган жер титирөө жана цунами курмандыктарына жана Фукусимадагы өзөктүк кырсыгынан жапа чеккендерге тапшырган. Муракамиге сыйлык тапшырылып жаткан учурда жазуучу өз сөзүндө Фукусимадагы кырдаалды жөнүндө мындай деп айтты: "...бул жапон элинин башына келген экинчи өзөктүк кырсык... бирок бул жолку кырсыктын себеби бизге түшүрүлгөн бомба эмес өз колубуз менен жасаган чоң ката болду." Мураками боюнча жапон эли "хибакусялардын мисалында радиация адамзаттын жашоосунда кандай из калтырганын көрүп" өзөктүк кубаттан баш тартышы керек.
Акыркы замандарда, Муракаминин адабият жаатындагы "Нобель" сыйлыгынын сыйээси болушунун мүмкүндүгү айтылууда. Ошондой болсо да, сыйлыктын талапкерлери 50 жыл бою жашырын болгонунан улам бул ушактар жөн гана спекуляция. Жазуучуну "Нобель" сыйлыгынын ээси болушу мүмкүндү жөнүндө сураганда, Мураками күлүп, суроого мындай жооп берген: "Жок, мен сыйлыкты каалабайм. Сыйлык жолуңдун аягына келгениңди билдирет".
Жазуучу 2014-жылдын октябрында Welt-Literaturpreis сыйлыгына татыган.
2015-жылдын апрелинде Мураками TIME боюнча "100 эң таасирдүү адам" тизмесине кирген. 2016-жылдын ноябрында Мураками даниялык Hans Christian Andersen Literature Award сыйлыгына ээ болгон.
Чыгармалары
түзөтүүБулактар
түзөтүү- ↑ Curtis Brown (2014), "Haruki Murakami now available in 50 languages" Archived февраль 15, 2015 at the Wayback Machine, curtisbrown.co.uk, February 27, 2014: "Following a recent Malay deal Haruki Marukami's work is now available in 50 languages worldwide."