Цзянькунь Борбордук Губерниясы
Цзяңкунь Борбордук Губерниясы — Тан династиясынын алгачкы жана орто чениндеги борбордук губерния, ошондуктан ал азыркы Орусиянын Энесай дарыясынын жогорку агымында жайгашкан. Байыркы кыргыздар, Кытайдагы байыркы түндүк азчылыктын аты. Тан династиясында "Цзягас", Юань династиясында "кыргыз", Цин династиясында "Бурут" деп да аталып калган.
Тарыхы түзөтүү
Цзяңкунь — Мобэйдин курамындагы ар кандай этникалык топтордун арасында күчтүү бутагы болуп саналат, "Цзянькунь - күчтүү өлкө, алардын жерирнде динлиндер жана түрктөр жашайт" — деп Кытайлыктар жазышкан.
Чжэнгуандын башкаруусунун алтынчы жылында (б.з. 632-ж.) Ян Шивэй Ван Йихон — Цзянькунга элчи катары барууга буйрук берилет, бул Тан династиясындагы Цзянькун менен байланыштын эң алгачкы байланыш. [1]
Тан Чжэнгуандын башкаруусунун он жетинчи жылында (б.з. 643-ж.) Цзянькун чыгыш түрктөрдүн кишенинен бошонгондон кийин Тан династиясына «Гун Дяоциу жана Дяопи» элчилерин жиберип, Тан династиясы менен саясий жана экономикалык алакаларды баштаган. .
Тан империясы Чжэнгуандын (Кытайлардын жыл санагы) он жетинчи жылында (б.з. 643-ж.) Цзянькун Чыгыш түрктөрдүн кишенинен бошонгондон кийин, Тан династиясына «Гун Дяоциу жана Дяопи» элчилерин жиберип, Тан династиясы менен саясий жана экономикалык байланыштарды баштаган.
Чжэнгуандын 22-жылы (648-ж.) тиелецзиегу (Энесай кыргыздары) уруулары биригип, Тан династиясы Цзянькуньдардын жерине Губерния (же автономия) сурап, негиздеген. 663-жылы Ханхай Духуфка өтүп, 669-жылы Анбей Дадухуфуга кошулган.
У Чжонун узак жашаганынын экинчи жылында (693 жыл) Анбей дадухуфу Мобейден Монанга көчүп, 45 жыл болгон Цзянькундун түзүлүшү токтотулган. Тан династиясынын Цянюань доорунда (759) уйгурлар басып алган [2] .
840-жылы Цзянькундар (кыргыздар) уйгурларды талкалап, Тан династиясы менен тыгыз байланышта болгон Кагаси хандыгын негиздеген. Шицзягасинин жүз миңдеген аскерлери жана 80 000 жеңүүчү жоокерлери болгон жана Танга түрк жана Ли Кейонг көтөрүлүштөрүн көп жолу басып алууга жардам берген.
Дагы окуңуз түзөтүү
- Анбей Коргоо Губернаторлугу
- Шаофаң жиедуши
Шилтемелер түзөтүү
- "Тайпин ааламынын легендасы"
- "Таңдын жаңы китеби, 217-том, Цзянь Кундун өмүр баяны"