Шотт, Вильгельм

Шотт Вильгелм (нем. Wilhelm Schott), 3 сентябрь 1802, Майнц — 21 январь 1889, Берлин). Немис филологу, жана кеңири профилдеги чыгыштаануучу; лингвист, финн-угор тилдүү жана Орто Азия элдеринин элдик поэзиясын, мифологиясын, тарыхын, маданиятын изилдеген окумуштуу, полиглот, түрк, фарси, япон, кытай, манжур, тибет, тай, вьетнам, казак, чуваш, чагатай тилдерин, финн, венгр, Индиядагы жашаган айрым калктардын тилдерин билген. Финндердин «Калевала», монголдордун «Гэсэриадасын» изилдеп чыккан. Берлин университетин 1833-ж. аяктап, кытай тилинен сабак бергендиги маалым. 1838-ж. Майнц, 1841-ж. болсо Берлин университетинин профессору, андан соң академиги болгон. Белгилүү чыгыштаануучу, тарыхчы жана түрколог В.В.Радловго Россияга жолдомо кат берип, кийинки изилдөөлөрүнө өрнөк болгон илим адамы. Анын кытай тили боюнча жазган «Chinesische Sprachlehre» (1857) эмгеги узак убакыт бою стандарттуу усулдук окуу куралы катары кызмат кылган.

Негизги эмгектери

1. Versuch über die tatarischen Sprachen. Berlin (1836)
2. Verzeichnis der chinesischen und mandschu-tschungusischen Bücher und Handschriften der Berliner Bibliothek. Berlin (1840)
3. Über das altaische oder finnisch-tatarische Sprachengeschlecht. Berlin (1847)
4. Das Zahlwort in der tschudischen Sprachenklasse. Berlin (1852)
5. Entwurf einer Beschreibung der chinesischen Litteratur. Berlin (1854)
6. Altaische Studien. Heft 1-5. Berlin (1860—1872)
7. Zur Beurteilung der Annamitischen Schrift und Sprache. Berlin (1855)
8. Über die sogenannten Indochinesischen Sprachen, insonderheit das Siamesische. Berlin (1856)
9. Die Cassiasprache. Berlin (1859)
10. Chinesische Sprachlehre. Berlin (1857)
11. Zur japanischen Dicht- und Verskunst. Berlin (1878)
12. Über die Sprache des Volkes Rong auf Sikkim. Berlin (1882)
13. Die finnische Sage von Kullerwo. Berlin (1852)
14. Über die esthnische Sage von Kalewi-poeg. Berlin (1863)
15. Über die (hochasiatische) Sage von Gesser-Chan. Berlin (1851)
16. Über den Buddhismus in Hochasien und in China. Berlin (1844)
17. Zur Litteratur des chinesischen Buddhismus. Berlin (1873)
18. Älteste Nachrichten von Mongolen und Tataren. Berlin (1846)
19. Das Reich Karachatei oder Li-Liao. Berlin (1849)
20. Über die echten Kirgisen. Berlin (1865)
21. Zur Uigurenfrage. 2 Tle. Berlin (1874—1875)

Колдонулган адабияттар

• О. Каратаев Орто Азия чөлкөмүн жана түрк дүйнөсүн изилдеген окумуштуулар. –Бишкек, 2015