Википедия

XX кылым

XX кылым (жыйырманчы кылым, 20 кылым, жыйырманчы жүзжылдык) — бул узактыгы 100 жыл түзгөн убакыт, 1901 - жылдын 1 - январынан 2000 - жылдын 31 -декабрына чейин созулган экинчи минжылдыктын акыркы кылымы болуп эсептелинет.

2- миң жылдык
XVIII кылым — XIX кылым — XX кылым — XXI кылым — XXII кылым
1890-чу 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899
1900-чу 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909
1910-чу 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919
1920-чу 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929
1930-чу 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939
1940-чу 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949
1950-чу 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959
1960-чу 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969
1970-чу 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979
1980-чу 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
1990-чу 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
2000-чу 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Хронологиялык жадыбал

Негизги окуялар жана түшүнүктөр:

Негизги окуялар Түзөтүү

ХХ кылым ар кыл тармактын өзгөрүүсү жана өнүгүүсү(медицина, экономика, идеология, илим жана саясат) менен адамдардын дүйнөгө болгон көз карашын өзгөрттү жана алдыга жылдырды.

Экономикалык жактан башкы жыйынтыгы деп дүйнөнүн массалык түрдө табигый жана синтетикалык материалдарды иштетүүдө машиналык өндүрүштүн түүлүшү, конвейердик өндүрүү линияларын жана завод-автоматтардын пайда болуусу деп айтсак болот.

Бирок ошол эле учурда индустриялык жактан өнүккөн өлкөлөрдү 1907, 1914, 1920—1921, 1929—1933 (улуу депрессия), 1937—1938, 1948—1949, 1953—1954, 1957—1958, 1960—1961, 1969—1971, 1973—1975, 1979—1982, 1990—1991, 1997—1998 жж. болгон финансылык жана экономикалык кризистерге учуроосу - өндүрүштүн төмөндөшүнө, жумушсуздукка, капиталдык салуулардын кыскарышына, фирмалардын банкрот болушуна, акциялардын курсунун төмөндөшүнө жана ар кандай финансылык жапа чегүүлөргө да алып келген.

Бул кылымда ар кандай согуштук күч аракеттер көп болгон. Биринчи дүйнөлүк согуш, андан соң Экинчи дүйнөлүк согуш болуп, куралдануунун жүрүшү максималдуу түрдө болушу атомдук жана өзөктүк куралдарынын колдонулушуна да алып келген. Дүйнөнүн алп мамлекеттери АКШ жана СССРдин ортосундагы кансыз согуш дүйнөнүн тарыхында өчпөс окуялардын бири болуп калат.

Согуштар 90 миллиондон ашык адамдын өмүрүн алган(биринчи дүйнөлүк согуш-20млн.дон ашык, ар кандай жарандык согуш жана ачарчылыктын кесепетинен 10млн, экинчи дүйнөлүк согушта - 60 млн.дон ашык)

ХХ кылым саясий окуяларга да бай болду:

  • Осмон империясы кулашы.
  • Улуттар лигасынын, СССРдин, Үчүнчү Герман жана Япон империяларынын түзүлүшү, согуш ортолорунда болгон улуу депрессия.
  • Үчүнчү Герман жана Япон империяларынын кулашы жана БУУнун түзүлүшү.
  • Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин эки дөө мамлекет АКШ жана СССРдин ортосунда "кансыз согуш".
  • Германияда, Кытайда, Корея жана Вьетнамда бытыранды улуттардын пайда болушу жана алардын биригиши үчүн болгон күрөшү.
  • Палестинадагы еврейлердин мамлекетинин биригиши жана ушуга байланыштуу жакынкы чыгыштагы көп жылдык конфликттин чечилиши.
  • Кытай Элдик социалисттик Республиканын түзүлүшү.
  • Британ, Француз жана Португал колониялык империяларын толугу менен кулашы жана колониализмдин аякташы көпчүлүк көз каранды эмес Африка жана Азия өлкөлөрүнүн пайда болушуна себеп болду.
  • 1950-жылда башталган Европалык интеграция Европалык союздун пайда болушуна алып келди жана бул биримдик ХХ кылымдын аягында 15 мамлекеттен турган.
  • Чыгыш Европадагы 1989-жылы болгон революциялар жана СССРдин таркашы.

Башкы ойлоп табуулар Түзөтүү

ХХ кылым жана Кыргызстан Түзөтүү

ХХ кылымда Кыргыз мамлекетин түзүүдө көптөгөн аракеттер жүрүп, жыйынтыгында бул кылымдын аяк бетинде Эгемендүүлүктү алганбыз. ХХ кылымда Кыргызстанда болуп өткөн орунттуу окуялар:

"https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=XX_кылым&oldid=448455" булагынан алынды