Ак бaштуу өрдөк
Aк бaштуу өрдөк (лат. Oxyura leucocephala, Scopoli, 1769):
Жалпы жана өлкөдө таралышы түзөтүү
Түндүк Африка, Түштүк Европа, Алдынкы жана Орто Азияда, Казакстанда, Түштүк Сибирде уялайт. Иранда, Пакистанда, Индияда жана Жер Ортолук деңизде кыштайт, бул жерлерде мүмкүн отуруктуу. Кыргызстанда сейрек түр. Акыркы жылдары Сорбулак көлүндө ( Алматыдан алыс эмес жер), Чыгыш Казакстандын көлмөлөрүндө жазгы жана күзгү учуп өтүшү Ысыккөл ойдуңу жана Чүй өрөөнү аркылуу өтөт деген болжол бар.
Жашаган аймактары түзөтүү
Жээктери камыш, жекен өскөн көлмөлөргө учуп өтүүдө токтошот. Акыркы жылдары аны суусактагычтарда байкашкан.
Саны түзөтүү
Өткөн кылымдын 90-жылдарынын ортосуна чейин анын саны азайган . Кыргызстанда бирин-серин кездешкени белгилүү. Бирок, акыркы жылдары көпчүлүк орнитологдордун байкашына караганда чор тумшук өрдөк учуп өтүшүндө көп санда – 100дөн 4500гө чейин болгону белгилүү.
Чектөөчү факторлор түзөтүү
Балык улоодо жашаган жерлеринин начарлашы, көлмөлөрдүн айланасындагы камыштарды өрттө, аңчылык кылуу.
Көбөйтүү (колдо багуу) түзөтүү
Колдо көбөйтүү жана зоопарктарда багуу боюнча маалыматтар жок.
Уюштурулган коргоо аракеттери түзөтүү
1985-жылы Кыргызстандын Кызыл китебине киргизилген. Бул түр жаратылышты коргоонун эларалык бирикмесинин тизмесине киргизилген, себеби бүт ареалдар боюнча анын саны кескин кыскарган.
Коргоо үчүн зарыл аракеттер түзөтүү
Чор тумшук өрдөктүн учуп өтүү убагында Чүй өрөөнү жана Ысыккөлгө жакын жерлердеги көлмөлөрдө жазгы аңчылыкка тыюу салуу.
Статусу түзөтүү
IV категория, Endangered, EN, 2bcde. Монотиптүү түр.
Колдонулган адабияттар түзөтүү
- Кыргыз Республикасынын Кызыл китеби 2-басылышы – Бишкек: 2006. – 544 б. – ISBN 9967-23-367-2