Сингапур Республикасы: нускалардын айырмасы

1959-жылдан 1990-жылга чейин Ли Куан Ю башкарып турганда, эч бир байлыгы жок Сингапур (ичүүгө сууну дагы Малайзиядагы Жохордон ташып келишчү), толуп жаткан ички-сырткы проблемаларын өзү чечип, 3-дүйнөнүн кедей өлкөсүнөн жашоо деңгээли жогору турган эң өнүккөн өлкөнүн даражасына чейинки секирикти жасайт.

 

 

=== 1959—1990-жылдардагы модернизация ===

Эгемендик алган кезинде Сингапур ичүүгө сууну жана курулушка кумду да сырттан ташып келген кичинекей кедей шаар-мамлекет эле. Кошуна мамлекеттер достук маанайда эмес эле, калктын үчтөн бири коммунисттерге тилектеш болгон. Ли Куан Ю өзүн жана өз командасын "англис тарбиясын алган буржуазиялык лидерлердин тобу"<ref>Ли Куан Ю. Сингапурская история: из третьего мира в первый. М.: 2005. Глава «Отправляясь в одиночной плавание».</ref> деп мүнөздөгөн.

 

Ли Куан Юнун өкмөтүнүн экономикалык өнүгүш Стратегиясы Сингапурду Түштүк-Чыгыш Азиянын финансылык жана соода борборуна айландырууну, ошондой эле, четтен инвесторлорду тартууну көздөгөн. Ли Куан Ю: «Биз ар бир инвесторду кошколдоп тосчубуз… Ага өндүрүштү жолго коюуга жардам бериш үчүн жан талашчыбуз»,&nbsp;— деп жазат. Натыйжада «америкалык транснационалдык корпорациялар Сингапурда жогорку технологиялуу масштабы чоң өндүрүштүн байдубалын тургузушту», ошентип бул шаар-мамлекет, мисалга, электрониканын<ref>Ли Куан Ю. Сингапурская история: из третьего мира в первый. М.: 2005. Глава «Выживание в одиночку».</ref> ири өндүргүчү болуп калды.

 

Эгемендикти алгандан кийин Сингапурда коррупциянын деңгээли жогору болгон. Ли Куан Ю минтип жазат: «Коррупция - азиялык турмуштун ажырагыс көрүнүшу эле. Адамдар параны ачык эле алчу, бул алардын жашоо мыйзамы болгон». Коррупция менен күрөш «чечимдерди кабыл алуу процедурасын жөнөкөйлөтүүдөн, мыйзамдарды ачык жана жөнөкөй эрежелерди кабыл алуу менен кош маанилүүлүктөн арылтуудан - керек болсо, ар кандай ишмердикке уруксат берүүлөрдү жана лицензиялоону алып таштоодон - башталды». Судьялардын эмгек акысы кескин көтөрүлдү, бул кызматка «мыкты жеке менчик адвокаттар» чакырылды. Сингапур судьясынын жылдык кирешеси бир нече 100 миң долларга жетти (в 1990-жылдарда&nbsp;— 1&nbsp;млн доллардан ашты.). Триада (уюшкан кылмыштуу топтор) аёосуз түрдө жок кылынды. Полициянын курамы кытайлардан туруп калды (мурда булар малаялыктар болуп, ичтен чыккан этникалык чырларын Ли Куан Ю өзү келип токтоткон учурлар да болгон). Жооптуу посттордогу мамлекеттик кызматкерлердин эмгек акылары жеке менчик компаниялардын топ-менеджерлериникиндей деңгээлге чейин көтөрүлдү. Чоңдордун арасындагы коррупция менен күрөшүү үчүн өзүнчө эч кимге баш ийбеген орган түзүлдү (Ли Куан Юнун жакындарына дагы кылмыш иштери козголгон болучу). Коррупционер катары бети ачылган министрлер ар кандай мөөнөткө кесилишти, кээ бирөө өз жанын кыйды, кайсы бирөөлөрү өлкөдөн качып кетти. Булардын ичинде Ви Тун Бун<ref>Ли Куан Ю. Сингапурская история: из третьего мира в первый. М.: 2005. Глава «Борьба с коррупцией».</ref> (айлана-чөйрөнү коргоо министри) сыяктуу Ли Куан Юнун жолдоштору да болгон. Натыйжада Сингапур (эл аралык рейтингбоюнча) дүйнөнүн коррупцияга аз чалдыккан мамлекеттеринин бири болуп калды.

 

Ли Куан Ю өзүнүн мемуарларында дайыма мыйзамдын 1-лик принцибин жана мыйзамдын алдында - чоңдор менен өз туугандары кошо - баары бирдейлигин камсыз кылып келгендигин айтат. Өлкөнүн мыйзам чыгаруу системасы англиялык колониялык башкаруудан мураска калган болучу<ref>Ли Куан Ю. Сингапурская история: из третьего мира в первый. М.: 2005. Глава «Дирижёр оркестра».</ref>.

 

'''Начар жактары''' : Малайзиядан суу жагынан көз карандылык. Бардык дээрлик азык-түлүк жана энергияны ташып келүү. Адистердин дефицити. Дүйнөлүк электроника базарынын кризисинин 2001-жылдагы&nbsp;рецессиясы. Жердин аздыгы.

 

Сингапур&nbsp;— базар экономикасы бар жана алык-салыгы төмөн мыкты өнүккөн өлкө, бул жерде транснационалдык корпорациялардын ролу жогору. Улуттук дүң азыкты (УДА) ар бир жанга бөлгөндө дүйнөдө жогорку орундардын бирин ээлейт (2008-жылы&nbsp;— 38972,1 АКШ долл.). Конкуренцияга жөндөмдүүлүк рейтингинде (ВЭФ - Бүткүл дүйнөлүк экономикалык форум - БЭФ) Сингапурдун экономикасы 2009-жылы 3-орун алган (2008-жылы134 өлкөнүн ичинен 5-орун, 2007-жылы 131 өлкөнүн ичинен 7-орун, 2006-жылы&nbsp;— 5-орун).

 

=== Транспорту ===

Сингапур порту дүйнөнүн эң ири портторунун бири, ал эми көп көрсөткүчтөр боюнча 1-орунду ээлейт.

 

==== Авиациясы ====

== Маданияты ==

{{главная|Сингапурдун маданияты}}

{{Нет ссылок в разделе|дата=12 мая 2011}}

Сингапурда&nbsp;жергиликтүү малайялыктар аз гана пайызды ээлейт, калктын көпчүлүгүн кытайлык, индиялык же араб келгиндери түзүшөт. Өзгөчө маданияттын өкүлдөрү катары евразиялык сингапурлуктарды жана перанакандарды (кытайлык иммигранттар менен алардын малайялык аялдарынын тукумдары) көрсөтүп жүрүшөт.

 

Өкмөт толеранттуулук принцибинин, анын ичинде динге ишенүү эркиндигинин сакталышына көз салып турат. Сингапурда бир нече индуисттик, буддисттик жана даостук храмдар, ошондой эле мечиттер жана христиандык чиркөөлөр бар. Башка дагы ортодокстук эмес диний топтордун бардыгы белгилүү .

 

=== Ашканасы ===