Халифат: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary |
|||
1-сап:
{{Тарыхый мамлекет
|аталыш = Халифат <br /> {{lang-ar|خلافة إسلامية}}
|мартаба =
|герб =
|карта = Califate 750.jpg
|түшүндүрм = Дүйнөнүн картасындагы Халифат.
|борбор = 630—656 [[Мадина]]<br />656 — 661 [[Мекке]]<br />661 — 754 [[Дамаск]]<br />754 — 762 [[Эл-Куфа]]<br />762 — 836 [[Багдад]]<br />836 — 892 [[Самарра]]<br />892 — 1258 [[Багдад]]
|тил = [[Араб тили]]
|негизделген = 632
|жоюлган = 1258<br />[[Адил халифат]] (632—661) [[Умаййи халифаты]] (661—750) [[Аббасий халифаты]] (750—1258)
|аянт =
|калк = [[арабдар]], [[перстер]], [[копты]], [[берберлер]], [[түркмөндөр]], [[армяндар]], [[ассириялыктар]], [[грузиндер]], [[испаниялыктар]], [[португалиялыктар]], [[италиялыктар|түштүк италиялыктар]], [[пуштундар|оогандыктар]], [[синдхтер, эл|синдхтер]], [[тажиктер]].
|до = Сасанийлер мамлекети
|флаг_д1 = Senmurv.svg
|д2 = Византия империясы
|д3 = Гассанийлер
|д4 = Вестготтор каролдугу
|д5 = Кавказ Албаниясы
|д6 = Хорезм
|д7 = Согдиана
|после =
|п2 = Кордова эмираты
|п3 = Идрисийлер
|п4 = Аглабийлер
|п5 = Тахирийлер
|п6 = Тулунийлер
}}
'''Халифат''' (араб. خلافة إسلامية — исламий халифат) — VII—IX кк. мусулман ээлеп алууларынын натыйжасында пайда болгон жана халифалар тарабынан башкарылып келген теократиялык мусулман мамлекети.
Эскиорус булактарында Агарян (царство Агарянское) жана Измаильдиктер падышалыгы (царство Измаильтянское) деген ат менен белгилүү болуп, аны ошол мезгилдеги Рустагы китептүү адамдарга маалым болгон дүйнөнүн падышалыктарынын (империяларынын) катарына кошушкан.
== Мадиналык жамаат ==
Халифаттын эң алгачкы өзөгү катары, VII кылымдын башында Хижазда (Батыш Арабия) Мухаммед пайгамбар {{салават}} тарабынан негизделген мусулман жамааты — умма (үммөт) болуп эсептелет. Мусулман ээлөөлөрүнүн натыйжасында ири мамлекет негизделип, ал өз ичине Арабия жарымаралын, Ирак, Иран, Закавказьянын көп бөлүгү (Армян тайпактооосу, Каспий боюндагы аймактар, Колхид ойдуңу, ошондой эле Тбилиси), Орто Азия, Сирия, Палестина, Мисир (Египет), Түндүк Африка, Пиреней жарымаралынын көп бөлүгү, Синд жерлери кирген.
Халифат сөзү (араб. خليفة — Khalīfah — «мураскер», «өкүл») — халифанын титулун дагы, Мухаммедден {{салават}} кийинки анын «халифаларынын» (орун басарларынын) жетекчилигиндеги араб-ээлөөчүлөрү тарабынан түзүлгөн кеңири мамлекетти дагы түшүндүрөт. Араб халифатынын жашаган доору, кийинки жамыисламдык илим жана маданияттын гүлдөгөн кылымдары менен бирге батыш тарыхнаамасында Исламдын алтын кылымы деп аталат.
== Адил халифат (632—661) ==
Адил халифат 632-жылы Мухаммед пайгамбардын{{салават}} өлүмүнөн кийин түзүлгөн. Халифатты төрт адил халифалар: Абубакр Сыддык, Умар ибни Хаттаб, Усман ибни Аффан жана Али ибни Абуталиб. Алардын башкаруу мезгилинде Халифатка кирген жерлер; Араб жарымаралы, Шам, Кавказ, Түндүк Африканын Мисирден Туниске чейинки бөлүгү жана Иран тайпактоосу болгон.
== Умаййи халифаты (661—750) ==
== Аббасий халифаты (750—1258) ==
== Мамлүк коргоосунда ==
== Осмон коргоосунда ==
== халифаттын жоюлушу ==
Акыркы халифат 1924-жылы Түркияда жоюлган.
== Этимология ==
== Шилтемелер ==
== Колдонулган адабияттар ==
*“Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия” Бишкек 2003.
== Эскертүүлөр ==
{{Эскертүүлөр}}
{{Адил халифалар}}
{{Умаййилер}}
{{Аббасийлер}}
{{Араб ээлөөлөрү}}
[[Категория:Халифат| ]]
| |||