Социология: нускалардын айырмасы

 

Коомду жана адамдардын ортосундагы оз ара мамилелерди изилдоочу озунун ыкмаларында социология илимий муноздогу методдорду колдонууга аракеттенет. Бул социологдор интуицияга, ишенимдерге же уккандарга таянбай дегенди билдирет. Алдын ала коро билген окумуштуу изилдоочулор адамзаттын буткул тарыхында адамдардын бири-бири жана аларды курчап турган коом менен оз ара мамилелерин жазып келишкен. Шекспирдин пьесаларында Вольтердин эссесинде, Дикенстин романдарында мына ушулардын баарында адамзаттын оз ара карым-катнаштарында жана коомдук системаларга даанышмандык менен талдоо жургузулгон. «Озун озуно сак бол, бирок кошунанды ууру тутпа», «Озундон чыккан жат жаман» деген элдик макалалардын коомдук мааниси ото терен. Ошондой болсо да, социологдор мындай коз караштарга макул болбосо жана анча ишенбесе да ал корунушторду тушундуруу жана далилдоо учун аларды негиз кылып алууга мажбур болушат. Ал эми алар адам коомунун тиричилигин изилдоо жолу менен алынган илимий маалыматтарга таянышат.

Ал эми адамдарды изилдоодо толук объективдуу болуу ото кыйын жана социологияда илимий методдорду колдонуу коп проблемаларга коз каранды. Адам таштан, жылдыздан же газдын молекуласынан айырмаланып, сезимге, ой жугуртууго ээ болгон жана жеке кызыкчылыктары бар ото татаал тируу организм болуп саналат. Оздору изилдей турган предметтер сыяктуу эле, социологдор, моралдык касиетке ээ болгон татаал тируу организм экендиги тууралуу факт, изилденуучулорго жана ал методдор учун пайдалануучуларга белгилуу бир кескин чек коёт. Мисалга алсак социологдор балдарды суйуусуно же оорчуп осушуно тыюу сала албайт. Ошондой эле, адамдардын согуш мезгилиндеги мамилелерин байкоо жана алардын согушта чыдоо жондомдуулугун изилдоо максатында алар согуш баштай албайт жана согуштун мындай шарттарын тузо албайт.

Адам табигый илимдер изилдей турган объекттерден ото айырмалангандыктан коп социологдор бул илимдерде колдонулуучу методдорду озгортушот жана толукташат. Социологдор, социологиялык чындыкка ээ болуу кыйла даражада изилдоочунун жеке билимине байланыштуу деп эсептешет. Мындай позицияны немец социологу Макс Вебер пропогандалаган, ал адамдын журум-турумун тушунуунун эн жакшы жолу-изилденуучу объекттин ан сезиминде болуп жаткандарды туздон-туз симпатиялык тушунуу деп болжолдогон.