Ош уезди: нускалардын айырмасы

== [[Тарых]]ы ==

[[Файл:Alexei Fedchenko.jpg|thumb|right|80px|Федченко]]

[[Файл:Мушкетов И В.jpg|thumb|right|80px|Мушкетов]]

[[Файл:Северцов_Николай_Алексеевич.jpg|thumb|right|80px|Северцов]]

[[Файл:Grum-Grjimailo_GE.jpg|thumb|right|80px|Грумм-Гржимайло]]

[[Кокон хандыгы]] [[Орусия империясы]]га кошулуудон кийин [[Фергана облусу]] түзүлдү жана [[1876]] жылы анын курамына кирген Ош уезди негизделген. Ош уезди борбору [[Ош шаары]] менен [[Фергана облусу]] курамында [[Түркстан генерал-губернаторлугу|Түркстан генерал-губернаторунун]] 6 февраль [[1876]] жылдагы буйругу менен түзүлгөн. Ош уезди, борбору [[Ош шаары]] менен 25 253 чакырым калкы 59 760 адам, алардын ичинен [[Ош шаары]]нда [[1881]] ж. болгону 3 950 адам 1049 түтүн жашаган, [[1912]] жылы болсо 45 миңден жогору, ошондой эле болжол менен 900 орус. Ош уезди жана [[Ош шаары]]нда калктын саны өсүшү [[Фергана облусу]]нун [[администрация]]сынын маалыматы боюнча жакшы байкалат, [[1897]] жылы Ош уездинде 161 640 киши, анын ичинде [[Ош шаары]]нда 34 157 адам жашаган. 1 январь [[1910]] жылы Ош уездинде 193 382 адам жашаган. Ош уездине 6 [[болуштук]] жана 50 [[Аксакалдар бийлиги|аксакалдык]] болгон.

 

15 январь [[1887]] жылы [[Ош шаары]]нын [[Аксакал, башкаруучу|улук аксакалдары]] жана миңбашылары Султан Таирбаев жана анын бир тууганы Кудрат Таирбаев<ref>[http://www.belogolovy.ru/zaycev/zaycev27.html <small> Письмо начальнику Ошского уезда В.Н.Зайцову от жителей г. Ош и всего Ошского уезда</small>]</ref> Ош уездинин башчысы М.Е. Ионов жана [[Түркстан]] өлкөсун бийлиги жардамында Ошто [[орус-тузем мектептери|орус-тузем мектеп]] ачышты. [[Мектеп]]те ошондо башчысы В.Ф Орлов, эки аял окутуучу, кийин [[мусулман]] сабаты мугалими [[Султанов, Балтакожо|Б.С. Султанов]] жана бир кызматчы иштешкен. Бул [[мектеп]] алгачкы орус-мусулман сабатын көндүмдөрүн гана берген, алар уезд жана волость кенже кызматчыларын даярдоо үчүн зарыл болгон. Ал эми [[1915]] жылы жергиликтүү [[орус-тузем мектептери|орус-тузем окуу жайы]] өзүнүн класстарын жана мугалимдерин санын көбөйтөт. Эгерде мурда бул бир класска жай болсо, анда январь айынан баштап, [[Түркстан]] өлкөсу [[Генерал-губернаторлук|генерал-губернатору]] окуу жайы экинчи классты ачууга жана 1 мугалимди ишке алууга уруксат берди. Ошондо эле уезд башкармалыгы окуу жайын имараттын кеңейтүү үчүн окуу жайына 740 руб. 39 коп акча каражатын бөлүп берди. Аны менен бирге Ошто [[Жадид мектептери|жадид мектеп]] ачылды, анда [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] менен саякатчы жана революционер [[Касымбеков Мырза Фазылбек|Фазылбек Касымбеков]] (тарых мугалими) иштеген.

 

[[1914]]-жылы [[Мадазимов Рахмонберди|Рахмонберди Мадазимов]] жетекчилиги астында [[Ош шаары]]нын [[Орус-тузем мектептери|орус-тузем мектеби]] мугалими [[Султанов, Балтакожо|Балтыходжа Султанов]] менен бирге [[Бабур атындагы Ош Мамлекеттик академик өзбек музыкалуу драма театры|театралдык кружок]] негизделген.<ref name=autogenerated1>[http://www.knews.kg/culture/39275_osh_stareyshiy_teatr_respubliki_otmetil_svoe_95-letie/ <small>Ош старейший театр республики отметил своё 95-летие</small>]</ref>.

[[Файл:Ош өзбек театры.jpg|thumb|right|200px|''Театр имараты - Ош шаары Ленин көчөсу, 326 уй'']]

 

=== [[Басмачылык]] менен [[күрөш]] ===

[[Файл:Монстров К И.jpg|thumb|100px|right|Константин Иванович Монстров]]

[[1918]] жылдын июнь айында [[большевиктер]] [[партия]]лык уюмдун жетекчилиги [[Аношин Александр Григорьевич|Аношин А.Г.]] [[Султанов, Балтакожо|Султанов Б.С.]] астында Ошто 70 доброволецтан [[Кызыл гвардия]] отряды түзүлгөн, кийин [[1919]] жылдын июлунда отрядда 160 адам болгон. Отряд тартипти сактаган, көйгөйлүү райондордо калкты нан жана тамак-аш менен камсыз кылган<ref>[http://www.yagrazdanin.ru/oshskij-otrjad-krasnoj-gvardii <small>Ошский отряд Красной гвардии</small>]</ref>. [[1918]] жылдын июлунда [[басмачы]]лар [[банда]]лары Ошту басып алууга аракет жасашкан. Бирок [[Ош шаары]]ны коргоогон 1-Фергана полктун 70 доброволецы калкты колдоосу менен [[Андижан облусу|Андижан]] [[аскер бөлүгү]]нүн [[аскер]]лери жардамга келгиче чейин туруштук берди жана шаарды коргоой алды. [[Корбашы]] [[Мадамин бек]]тин [[басмачылык]] [[банда]]лары жана К.И. Монстровдун [[Дыйкандар армиясы|кулактык-дыйкан армиянын]] бириккен кошууну өзгөчө коркунуч көрсөтүү, алар [[Фергана облусу]]нда Совет бийлигин кулатуу учун умтулуушту. [[Кызыл армиянын улуттук бөлүктөрү|Кызыл армия]] бөлүгүндөгу [[аскер]]лер саныдан кыйла басымдуулук кылган [[Мадамин бек]] жана К.И. Монстровдун [[банда]]лык күчтөру 8 сентябрь [[1919]] жылы Ош жана [[Жалал-Абад облусу|Жалал-Абадды]] басып алуу оңунан чыкты жана [[Андижан облусу|Андижанга]] чабуул жасады, анда Ош-[[Андижан облусу|Андижан]] участогунун [[аскер]]лер штабы жайгашкан. 26 сентябрь [[1919]] жылы Ош [[басмачылык]] кошуундон бошотулду.