Кусеин Карасаев: нускалардын айырмасы

Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary
27-сап:
 
==Өмүр жолу==
19051806-жылдынжилдин 56-январындаянваринда азыркыазирки [[Ысыкисик-Көл]] областынынөбластинин [[Түп]] районунарайөнүна караштуукараштүү Кең-СууСүү айылындаайилинда ортоөртө чарба үй-бүлѳдѳ тѳрѳлгѳн. 19461846-жылданжилдан тарта [[КПСС]] мүчѳсү. Эски мектептен кат тааныгантааниган. АлгачкыАлгачки билимди Пржевальск шаарындагышаариндаги орусөрүс-туземтүзем мектебинен алган. [[Ленинграддагы]]Ленинграддаги ЕнукидзеЕнүкидзе атындагыатиндаги ЧыгышЧигиш институтунинститүтүн бүтүргѳн (19311831).
 
19211831-1922жж1833жж. [[Кең-Суу]]Сүү айылдыкайилдик революциячылревөлюциячил комитетининкөмитетинин (СелревкомСелревкөм) тѳрагасынатѳрагасина орунөрүн басарлыкбасарлик кызматтыкизматти аткарган, маданий-агартууагартүү кызматтардакизматтарда иштеген.
 
19231833-1925жж1836жж. [[Ташкент]] шаарындагышаариндаги кыргызкиргиз агартууагартүү институтунанинститүтүнан окуганөкүган. БулБүл институтаинститүта окупөкүп жүрүп [[« Эркин-ТооТөө»]] гезитинин алгачкыалгачки сандарынсандарин чыгарышканчигаришкан жана ага кабарчылыккабарчилик кылганкилган, Ортоөртө Азия мамлекеттик университининүниверситинин жумушчужүмүшчү факультетинефакүльтетине кыргызкиргиз тилинен сабак берген (19231833-19271837) , ошондойөшөндөй эле ВКП (б) БКнынБКнин Ортоөртө Азия бюросунунбюрөсүнүн котормочуларкөтөрмөчүлар жана рецензенттер тобунунтөбүнүн бюросунабюрөсүна мүчѳ болгонбөлгөн.
 
19271837-жылыжили Карасаев БакудаБакүда ѳткѳн жаңыжаңи түрк алфавитинин борбордукбөрбөрдүк комитетининкөмитетинин пленумунапленүмүна катышканкатишкан. 19311831-1940жж1840жж.КыргызКиргиз маданий курулушкүрүлүш илимий изилдѳѳ институтундаинститүтүнда (КирНИКС; кийин тил, адабият, андан кийин тил, адабият жана тарыхилимийтарихилимий изилдѳѳ институтуинститүтү) илимий кызматкеркизматкер. 19511861-1974жж1874жж.КыргызКиргиз мамлекеттик университетиндеүниверситетинде мугалиммүгалим болупбөлүп иштеген.
 
Карасаев кыргызкиргиз алфавитинин бардыкбардик түрүн түзүүгѳ катышканкатишкан.АвторлошАвтөрлөш болупбөлүп чоңдорчөңдөр үчүн «ЖаңылыкЖаңилик» (19271837) деген туңгучтүңгүч алиппе түзүшкѳн, ѳзү да «Сабат ачкычачкич» (19271837) алиппесин жазган.<br>
 
Карасаев Киргизстанда сѳздүк түзүү ишине негиз салгандардин бири. Ал И.А.Батманөв менен бирге киргиздардин сѳздүк жаатиндаги түңгүч эмгеги – «өрүсча-киргизча сѳздүктү» (1838) түзгѳн, 1844-жили чиккан «өрүсча-киргизча сѳздүктүн» басимдүү бѳлүгүн, 1867-жили чиккан «өрүсча-киргизча сѳздүктү» түзүшкѳн.
Карасаев Кыргызстанда сѳздүк түзүү ишине негиз салгандардын бири.
Ал И.А.Батманов менен бирге кыргыздардын сѳздүк жаатындагы туңгуч эмгеги – «орусча-кыргызча сѳздүктү» (1938) түзгѳн, 1944-жылы чыккан «орусча-кыргызча сѳздүктүн» басымдуу бѳлүгүн, 1957-жылы чыккан «орусча-кыргызча сѳздүктү» түзүшкѳн.
 
19661866-жылыжили Карасаев тарабынантарабинан чоңчөң «КыргызКиргиз тилинин орфографиялыкөрфөграфиялик сѳздүгү» (60 миң сѳз) жарыкжарик кѳрдү.<br>
 
Карасаевдин кыргызкиргиз фольклористикасыфөльклөристикаси менен адабият таануусунунтаанүүсүнүн,котормокөтөрмө теориясынатеөриясина да сиңирген эмгеги бар. БугаБүга анынанин [[«КотормоКөтөрмө жайындажайинда»]], [[Манас»]],[[КыргызКиргиз ырларынынирларинин түзүлүшү ]]дегендей макалаларымакалалари далил.
 
КыргызКиргиз ырир түзүлүшү боюнчабөюнча терминдердин уюткусуүюткүсү да Карасаев тарабынантарабинан иштелип чыкканчиккан.Ал ошондойөшөндөй эле элдик оозекиөөзеки чыгармалардычигармаларди жыйноожийнөө котормокөтөрмө ишине да кыйлакийла салымсалим кошконкөшкөн.[[Семетей]] баш болгонбөлгөн жомокжөмөк дастандардыдастандарди жыйнаганжийнаган, 19311831-жылыжили айтылууайтилүү манасчыманасчи [[Саякбай Каралаевди]] ФрунзеФрүнзе шаарынашаарина алыпалип келип, маданий илимий журтчулуккажүртчүлүкка тааныштырыптааништирип, андан [[«Манас»]] эпосунэпөсүн жазыпжазип алуунуалүүнү уюштурганүюштүрган.
 
[[М.Горький]]Гөрький, [[А.Радищев,]] Л.КрючковскийКрючкөвский, Р.ТагорТагөр жана башка жазуучулардынжазүүчүлардин чыгармаларынчигармаларин которгонкөтөргөн.
 
==Сыйлыктары==