Айя-София: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
мNo edit summary Белги: 2017 source edit |
|||
1-сап:
[[Файл:Hagia Sophia Mars 2013.jpg|thumb|Айя-
'''Айя-София''' - [[Стамбул|Стамбулдагы]] музей имарат, мурдагы византиялык христиандардын ыбаадатканасы. Эми түркиялык соттун 2020-жылдагы чечими менен бул тарыхый мурас болгон имарат кайрадан жамы мечит катары пайдаланууга берилип жатат. Бул окуяга дүйнөлүк коомчулук санааркоо менен мамиле кылды. <br>
==Кыскача таржымакалы==
Бул көөнө [[Архитектуралык эстеликтер|архитектуралык эстеликтин]] пайдубалы император Константиндин буйругу менен ортодокс христиандык сыйынуу жайы (ыбаадаткана) катары 325-жылы түптөлүп, 10 миң жумушчу 5 жылда салып бүтүргөн. <br>
Андан бери бир нече ирет оңдолуп, калыбына келтирүү иштери жүргүзүлгөн. Азыркы көрүнүшү негизинен 532-37-жылы (император Юстиниандын заманында) архитекторлор Анфимий жана Исидордун колунан чыккан үлгү нускадагы калыбын сактаган.
Алардын салган күмбөзү 20 жыл өткөн соң кулап калып, 563-жылы Родос аралынын топурагынан жасалган жеңил кыштан жаңы күмбөз тургузулган. <br>
Анын узундугу 77 м, бийиктиги 55,6 м, куполунун диаметри 31,5 м келип, анын негизин айланта 40 терезе жасалган. Алар аркылуу ичине туш тараптан жарык төгүлүп, куполдун зор табагы храмдын үстүндө калкып тургандай көрүнөт. <br>
Бул имараттын курулушунун күбөсү болгон жазуучу Прокопийдин сөзү боюнча, Айя-София деңиз толкундарынын үстүндөгү кеме сыяктуу бүткүл шаардын үстүнөн бийлеп тургандай элес калтырчу экен. <br>
Айя-София учурунда дүйнөдөгү эң ири ортодокс христиандык чиркөөлөрдүн бири болгон. <br>
Осмон түрктөргө чейин ал Византия империясынын ортодокс христиандарынын, кийин 500 жыл бою сунний түрктөрдүн жамы мечити -- диний борбору болгон. <br>
1453-жылы ал мечит болуп, ошого жараша имараттын ичи кайрадан көркөмдөлүп жасалгаланган. Айрым христиандык сүрөттөрдүн калдыктары сакталып калганын кийин илимпоздор аныкташты.<br>
16-18-кылымдарда тегерегине мунаралар тургузулуп, кошумча курулуштар салынган. <br>
Түркия жумуриятын айдыңдык (секулярдык) республика катары түптөгөн айтылуу [[Ататүрк Мустафа Кемаль|Ататүрктүн]] тушунда, 1935-жылы, "Айя-София" имараты мамлекеттик музейге айландырылган. Учурда анын бир нече филиалдары бар болчу.<br>
Эми түркиялык соттун 2020-жылдагы чечими менен бул тарыхый мурас болгон имарат кайрадан жамы мечит катары пайдаланууга берилип жатат. Бул окуяга дүйнөлүк коомчулук санааркоо менен мамиле кылды.<br>
==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 1-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2006. ISBN 9967—14— 046—1
* Евтушенко Г. Храм Святой Софии в Константинополе. — СПб.: Сатисъ, 2008. — 272 с. — ISBN 978-5-7868-0029-7.
* Колпакова Г. С. Искусство Византии. Ранний и средний периоды. — М.: Азбука, 2005. — 528 с. — (Новая история искусства). — ISBN 5-352-00485-6.
* Mainstone, Rowland J. (1997). Hagia Sophia: Architecture, Structure, and Liturgy of Justinian's Great Church (reprint edition). W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-500-27945-8..
* Mamboury, Ernest (1953). The Tourists' Istanbul. Istanbul: Çituri Biraderler Basımevi.
==Интернеттеги шилтемелер==
* https://www.pbase.com/dosseman/istanbul_aya_sofia
[[Категория:Түркия]]
[[Категория:Тарыхый эстеликтер]]
[[Категория:Дүйнө маданияты]]
[[Категория:Маданият]]
[[Категория:Музейлер]]
[[Категория:21-кылым]]
| |||