Мелис Эшимканов: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
84-сап:
«Мен Атамбаевге окшоп премьер-министрликке барып, Бакиев менен кучакташып, анын колунан орден албасам да, Мадумаровго окшоп «Ак Жол» партиясынын атынан спикерликке шайланып, ыйык жерлерибизди бөтөндөргө сатпасам да, мурдагы бийлик режиминде азыраак болсо да кызмат өтөгөн чиновник катары чоң саясатта өзүмө өзүм чектөө койгом. Андан көрө «жандооч кийик аттырат» демекчи, татыктуу талапкерди сүрөгөнүм оң», - деп билдирген «Айат» гезитине маркум М.Эшимканов.
==Ал тууралуу көзү тирүү кезинде айтылган пикирлерден==
Феликс КУЛОВ, “Ар-Намыс” партиясынын лидери:
- Тилекке каршы, бул киши жөнүндө туура эмес пикирлер жаралып кетти. Бирок, ал болгону Акаев, Бакиев өңдүү башкаруучуларга сөз менен таасир этип, аларды элдин үнүн тыңдоого ынандырууга гана аракет кылган. Анткени, түпкүлүгүндө Мелис идеалист. Бирок, негедир, айрымдар анын кадамдарын башкаруучулар менен мамиле түзүп, аларга жагынууга аракет жасаганындай кабылдашты. Мелис чыныгы патриот, өлкөдө жакшы нукка өзгөрүү болушун ал чын дилден тилейт.
Шайлообек ДҮЙШЕЕВ, Кыргыз эл акыны:
- Мелис бар жагынан өтө сейрек кездеше турган таланттардын бири. Анын өзгөчө касиеттерин чогуу иштеп жүргөндө көрүп-билгенбиз. Журналистикада өчпөс из калтырды. Менеджер катары өтө күчтүү. Кандай ишти баштабасын, сөзсүз бир жерден чыгат. Зодиак белгиси боюнча жаачы. Алдыда жүргөндү, биринчи болгонду, элге жол башчылык кылууну Кудай ургандай жактырат экен бул белгидегилер. Эл да аны аңды-дөңдү карабай ээрчийт. Жарга келгенде буйт берет экен да, артындагы эл кулап түшөт. Туулган күнүндө ушундай мүнөздөмө берсем, өзү аябай күлгөн эле.
Мелистин энергиясын билбей, түшүнбөй, туура пайдалана албай жүрүшөт. Адамдар ушундай доордо жашап атат, кээде Мелисти терс каарман катары көрсөтүүгө аракет кылышат. Элчилеп ичип-жеген жок. Мамлекетке Мелистен миң эсе зыян келтиргендер бийликте жүрөт. Мелистин баралына толуп турган маалы. Башкалар жөн жүрбөсө, Мелис сөзсүз бир нерсенин ичинен чыгат.
Темир САРИЕВ, “Ак шумкар” партиясынын лидери:
- Мелис коомчулукка гезит аркылуу таанылды. Бүгүнкү тарыхыбыздагы эң күчтүү журналист. Бул кишинин өз стили бар. Мелиске көп адамдар таарынат. Ошол эле учурда көп адамдар аны макташат. Ага таарыныштын кереги жок. Көп жылдан бери жолдош болуп жүрөм, Мелис кандай болсо, аны дал ошол калыбында артыкчылык, кемчилиги менен кабылдаш керек. Башка адамдарда сейрек кездешчү бир касиети бар. Ал - Мелистеги ишеним. Бир нерсеге ишенсе, ал ошол багытынан кайтпайт. Кандайдыр убактарда кээ бирөөлөр аны жек көрөт, жамандайт, айрымдар мактайт. Бирок, ал эч качан “мен буга жакпай калам же мени жаман көрүп калат” деп чочулабайт.
Багытынан жазбай кете берет. Бул, жакшы сапат. Дал ушул сапатынан улам кезегинде оппозициянын алдыңкы катарында жүрдү. Оппозицияда кандай жүрсө, кийин бийликте да дал ошондой нукта жүрдү. Мелис кичинекей дешет, а бирок, Мелистин чоң жүрөгү бар. Ички деми күчтүү, эч нерседен тайманбайт. Буга бир эмес, бир нече ирет күбө болгом. Адам менен сүйлөшкөндө абдан чоң адис, кандай маселе болсо да ишендирип, ынандырып кете алат. Кандай гана багытта болбосун, өзүнүн жөндөмдүүлүгүн көрсөтө алат. Мындай сапат ар бир эле адамга бериле бербейт. Кийин саясатка көбүрөөк ооп кетти.
Бүгүнкү күндө чыгып аткан гезиттердин көпчүлүгү “Асаба”, кийинки “Агымдын” стилинде. Журналистикада Мелис жаңы стилди сунуштаган редактор, журналист катары тарыхта калат. Кыргыз эли өзгөчө эл, кадамдарыбыз дүйнөлүк коомчулукка убагында өөн кабылданып, ал эми кийин бизди туурап жаткан мисалдар бар. Маалымат талаасы абдан кеңейди, мүмкүнчүлүктөр да көбөйдү. Мүмкүн Мелис дагы бир нерсени ойлоп чыгат. Саясатта жаңы кадамдарды таштап атат. Келечекте бул жагынан да биз Мелистин саясаттагы жеткен ийгиликтерин көрүп калгыбыз бардыр.
Алым ТОКТОМУШЕВ, журналист:
- Уникалдуу журналист, гениалдуу уюштургуч. Жаңы замандын журналистикасынын башатында Мелис Эшимкановдун “Асаба”, “Агым” гезиттери турганын ашынган душманы да танбайт. Азыркы менменсинген саясатчы-революционерлердин көбү ошол “Асаба”, “Агым” гезиттеринин, демек, Эшимкановдон багыт алган. Журналисттердин чоң тобу да, анын ичинде мен да бармын.
Албетте, анын саясый ишмердиги тууралуу ар түркүн кептер көп. Саясаттын табияты ошол. Маселен, ушул эле Р.Отунбаева, А.Атамбаев, Ф.Кулов, Ө.Текебаев, ж.б. саясатчылар жалаң жакшы пикир менен жашап келатат деп кайсы акылынан айныган киши айтат.
Мелис Эшимкановдун саясый ишмердигинен байкаганым – ал ар дайым эркиндикти туу тутуп жашайт. Ал үчүн башын саюуга чейин барат. Кыскасы, өз логикасы, өзүнүн нравалык таянычы, уят-сыйыты, жүрүм-туруму бар интеллектуал саясатчы. Кээде моралдан тайып кетсе да, табигый, оңой эле ордуна келтирип кое тургандай тайыйт.
Гүлзинат СУРАНЧИЕВА, ырчы:
- Мелис байке – ар тараптуу инсан. Чечкиндүү, юмордун тилин билген, демилгечи киши. Чыгармачыл адамдарды колдоп, көмөктөшүп келет. Бул киши менен баарлашуудан узакка жетерлик азык аласың.
Урмат УСЕНОВ, эстрада ырчысы:
- Мелис мырзаны журналист, кийин саясый чөйрөгө аралашкандан бери саясатчы катары билчү элем. Акыркы эки-үч жылда жакындан баарлашып калдым. Чындап эле мыкты жетекчи, стратег, мыкты калемгер, оратор экенине күбөмүн. Кыргыз телесине келгендеги жасаган аракети, маалыматтык чөйрөдө алпарган иши жаңычылдыкты, терең өзгөрүүлөрдү алып келди. Анан да өлкөдөгү көтөрүлүш, кан төгүүлөрдөн кийин эски бийликтин камчысын чаап жүргөн башка саясатчылардан айырмаланып, бир жыл өзү жана өз абийиринин алдында акталды. Кыргыздын патриоту деп билем бул кишини. Эки ирет кеңеш менен кайрылгам, ошол эки иште тең мен жаңылган жокмун. Ошондон улам, кыраакы, көрөгөчтүгүнө баа берем.
Дүйшөн ЧОТОНОВ, “Ата Мекен” партиясынын лидеринин орун басары:
- Мелис карама-каршылыктардан турган инсан. Сыртынан уксаң башка, жанынан билсең, Меке – адам. Жашоодо ар кандай кырдаалдар болот. Мелис авантюристтик мүнөзү менен бардык кырдаалдарда, мамлекеттин жаңы тарыхында дайыма саясаттын чордонунда жүрдү. Болгондо да чечим кабыл ала турган жеринде жүрдү. Бул ролу оң да, терс да кабылданып, коомдо ар кандай кеп айтылды. Бирок, менимче, ал колунан келишинче, ички туюмунда, өз деңгээлинде чечим кабыл алып келди. Алар Мелистин чечимдери болгон. Мелис Эшимкановдун ысымын кыргыз саясатынын кечээгисинен же бүгүнкүсүнөн эч ким чийип сала албайт.
Райкан ТӨЛӨГӨНОВ, “Ата Мекен” фракциясынан ЖК депутаты:
-Биринчиден, Мелис менин досум. 1988-жылдары демократиялык кыймылдын шарапатында мамилебиз түптөлгөн. КПССтин ролун төмөндөтүү, кыргыз мамлекетинин эгемендигине жетишүү боюнча биз өзүнчө бир топ түзүп, Прибалтика, Ленинград, Москвага барып, ЦК комсомолдун, жаш илимпоздордун катарында ар кандай лекцияларга катышып, жаңы идеялар менен таанышуу ниетинде Мелис Эшимканов, Алмаз Акматалиев, ж.б. менен бирге жүргөнбүз.
Мамилебиз ошондон бери жылуу, ошол убактан бери ажыраша албай келебиз. 1988-1989-жылдары Кыргызстанда элдик фронттор популярдуу болуп турган. Баса, ошол тушта Базар-Коргондон Өмүрбек Текебаев чыккан, азыркы партиялашым менен ошондо таанышкан элек. Мелис саясатчы катары ошол убактан бери демократиянын башатында турган жигит. Кийинки демократтар менен Мелисти салыштыра да албайм. Оюна да, канына да демократиянын эң негизги принциптери сиңген жигит. Бул жагынан Мекенин кынтыгы жок.
Адам катары Мелистин өз принциптери бар.
Эгер ошол принциптерди жоро-жолдоштору сактаса, Мелис аларга ийкемдүү. Эгер ал принциптерди буза турган болушса, Мелис алар менен мамилени чорт эле үзүп, оппонент болуп калат. Бул принциптер – достукта ишеним, бири-бирин сатпоо керек, ал эми саясатта ачык, таза болуу. Мелис жеке мамилеге саясатын да, достукту да, экономиканы да проекция кылат. Жеке кызыкчылыктар үчүн баарына даяр адамдардан Мелис таптакыр башка полюста турат. Курандагы болобу, Библиядагы болобу, негизги принциптер катары жазылгандарды – адамга, жаратылышка болгон мамилени, дегеле, турмуштагы ар кандай карым-катнаштарга карата баалуулуктарды тутунат. Эгер экинчи тараптан да ушундай жооп болсо, Мелис абдан жакшы дос, пикирлеш болуп берет.
Бакиев менен кошулуп кеткени басма сөздө “сатылып кетти” деп бааланды. Мелис өзү авантюрист. Бул киши ошолордун арасына кирип, ал жактагы кырдаалды билгиси келди деп ойлойм.
Мелиске өзүнүн имиджи бир тыйын. Ал жаңы нерсе менен таанышкысы келсе, же жаңы процесстерге аралашкысы келсе, “аброюма шек келет” деп да чочулабайт. Жаңы нерсе Мелисти азгырып, тартып турат. Ката кетирсе, актанганга эч качан аракет кылбайт. “Ооба, мен ката кетирдим, ооба, мен күнөө кетирдим. Өлтүргүлө, бышырып жегиле” деп туруп берет. Достору, анын ичинде мен да өз күнөөсүн моюнга ала билгенин баалайм. Жаштыгыбызда катаны көп кетирдик. Мелистин адамгерчиликтүү сапаттарынан улам ажыраша алган жокпуз.
“Бакиевге сатылып кеткен, эми саясый аренага чыга албайт” дегенден алысмын. Ар кимдин укугу бар, ар бир адамга мүмкүнчүлүк бериш керек. Андай укукту ким чектей алат?! Бакиевге убагында керек болсо, бүт Кыргызстан кошулуп кеткен. Саналуу гана кишилер четте турган. Ошол саналуу кишилер башкалардын укугун чектей албайт. Журналисттик кесибине же саясый чөйрөгөбү, айтор, Мелис саясатка кайра аралаша турган болсо, бул дүйнө жаңы окуяларга байып, жаңы ойлорго байый түшмөк. Баары Мелистин өзүнө байланыштуу, балким, басар жерди басты, баарынан чарчагандыр. А балким, азыркы саясый кырдаалды көрүп, башка нук алып баратат деп тынч отура албайттыр. Бирок, жеке пикиримде, ал баары бир чыгат.
Мелис убагында бир топ саясатчыларга демократиянын үлгүсүн, маңызын үйрөтүп, Кыргызстан үчүн перспективасын түшүндүргөн. Азыр Мелис “саткын” болуп, алар “демократ” болуп жүрөт. Акаев, Бакиевдер менен кимдер гана иштешпеген, азыркы Ташиев да, Бабанов да, Атамбаев да иштешкен. Мелис саясый чөйрөгө кайра кайтып келем десе, бул мыйзам ченемдүү көрүнүш.
Лунара МАМЫТОВА, КТРК диктору:
- Мелис Асаналиевич менен алгач окуучулук кезимде “Асаба” гезитиндеги макалалары аркылуу таанышканмын. Агезде түзүлгөн, гезит аркылуу жарыяланып, мүчөлөрү толукталып, көбөйүп жаткан “Бей-бечаралар” партиясы мага ал учурдагы турмуштун кыйын кезеңинде өлкөдөгү бирден-бир революциячыл партия болуп сезилип, ал партиянын катарына кошулууну самаган элем. Бул менин ал киши менен сырттан таанышуум эле. Ошондон баштап, Мелис Асаналиевичти депутат, коомдук ишмер катары байкап жүрдүм. Биринчи жолу түздөн-түз жетекчим катары Улуттук биринчи каналга келгенде тааныштым. Алпарган ишинен улам, Мелис Асаналиевичти мыкты менеджер, чыгармачыл адам катары бааладым. Кеп-кеңештери, акыл-ойлору мени алдыга гана үндөп жүрдү.
Керим ТУРАПОВ, Кыргыз эл артисти:
- Саясатта, анын кесиптик чөйрөсүндө бирге иштеше алган жокмун. Бирок, мен Мелисти чыныгы дос катары билем. Адамгерчиликтүү, жоро-жолдошко, сөзүнө бек турган адам. Кыраакы, көп нерсени билген, өз кесибинде мыкты, өз ишин так аткарган инсан.
Илим КАРЫПБЕКОВ, “Мегаком” компаниясынын башкы директорунун орун басары:
- Адамгерчиликтүү, абдан адилет адам. Сенин ким, кандай абалда экендигиңе карабай кол сунууга дилгир. Бул киши менен “Агым” гезитин юридикалык жактан коргоп жүргөн маалда таанышкам. Жашоомдо абдан маанилүү маселеге кабылып, түйшөлүп турган маалда республикадагы менменсинген адамдардын арасынан жалгыз ушул киши мени түшүнүп, жан дили менен жардамын берген.
Айрымдар бул кишини “сатып кетет”, “туруктуу эмес” деп сындашат. Кийин биз бирге иштешип да калдык. Бирок, ушунча болуп бул кишинин “сатканы” тургай, терс жагын да көргөн жокмун. Мелис мырзанын адамдык сапатын жогору баалайм.
Кыргызстанда Мелис Эшимкановдон башка кыргыз тилинде ушундай так, жалпыга бирдей түшүнүктүү жаза билген журналистти кезиктире элекмин. Акыркы кездери “Мелистин калеминин мизи кайтарылды” деп жүргөндөргө, анын жакындагы эки кичинекей макаласы эле жооп болду. Мелис Эшимкановду кумир тутуп келаткан журналисттерди да билем. Коомчулукта Эшимкановдун мектеби, багыты деген бренддер жашап келет. Чындап эле Мелис мырза журналистикада чоң багыт ачкан. Эшмикановду туурап, ага окшоштуруп жазганга аракет кылгандар арбын, бирок, “ага жетти, андан ашып түштү” деген журналистти көрө элекмин.
Саясатта өйдө-ылдый боло берет. Бул чөйрөдөгү адамга баа бериш кыйын. Анткени, саясат чөйрөсүндөгү адам ар кандай абалдарга кабылат. Кээде жүрөгү макул болбогон кадамдарга да барууга туура келет. Аз-маз аралашып, мен деле көрүп калдым. Бирок, азыр эч кандай саясый күчкө кирбесе да, эч бир кызматты ээлебесе да, аттуу-баштуу саясатчылар бул киши менен кеңешип, акылдашып турганы – анын саясаттагы чоң көрсөткүчү
==Сыйлыктары. Наамдары ==
Line 93 ⟶ 173:
* <br>
* <br>
==Чыгармаларынын чакан тизмеси ==
| |||