Кочкор району: нускалардын айырмасы
Жок кылынган мазмун Кошулган мазмун
No edit summary |
No edit summary |
||
1-сап:
{{Infobox Settlement
|name =Кочкор
Line 160 ⟶ 83:
}}
'''Кочкор району''' түндүк [[Кыргызстан]]дын [[Нарын облусу]]ндагы [[Кыргызстандагы райондору|район]].
==Географиясы==
Кочкор району Нарын облусунун түндүк-чыгыш тарабында жайгашкан. Түндүгүндө [[Кыргыз Республикасы|Кыргыз республикасынын]] [[Чуй облусу|Чуй]], чыгышында — [[Ысык-Көл облусу|Ысык-Көл облустары]] менен чектешет. Түштүгүндө [[Кытай Эл республикасы]] менен чектешип турат. Аянты 6300 км2.
==Калкы==
2009-жылдагы Кыргызстандагы эл каттоонун маалыматтарына ылайык, райондо 58247 адам жашайт, анын ичинен [[кыргыздар]] 57582 адам (98,8%), [[дунгандар|дуңгандар]] 299 адам (0,5%), [[өзбектер]] 146 адам (0,3%).
==Администрациялык бөлүнүшү==
<br>Кочкор районунун курамына 11 айыл өкмөтү (аймагы)кирет:
<br>Ак-Кыя — борбору Кара-Суу кыштагы.
<br>Кара-Суу — борбору Мантыш кыштагы. Айыл өкмөтүнө Мантыш, Кызыл-Дөбө, Кара-Мойнок, Ак-Талаа, Орток кыштактары кирет.
<br>Кочкор — борбору Кочкор кыштагы.
<br>Кош-Дөбө — борбору Кара-Саз кыштагы.
<br>Кум-Дөбө — борбору Кум-Дөбө кыштагы.
<br>Сары-Булак — борбору Ак-Кыя кыштагы.
<br>Семиз-Бел — борбору Кара-Тоо кыштагы.
<br>Талаа-Булак — борбору Дөң-Алыш кыштагы.
<br>Көк-Жар — борбору Көк-Жар кыштагы.
<br>Чолпон — борбору Чолпон кыштагы. Айыл өкмөтүнө Чолпон, Туз, Ара-Көл, Оро-Башы, Ак-Учук, Молдо Кылыч, Ак-Чий кыштактары кирет.
<br>Соң-Көл — борбору Төлөк кыштагы.
==Белгилүү адамдары==
<br>В районе родились
<br>Чолпонбек Базарбаев (1949—2002) — артист балета, народный артист СССР (1982)
<br>Медет Датка, Медет Байтүгөл уулу (1778-1839, Агучук, Кочкор өрөөнү) - таанымал бий, датка. Саяк уруусунун курманкожо уругунан. Өз мезгилинин абройлуу чыгаан мамлекеттик ишмери катары таанылган. Кыргыз элинин үрп-адат, мыйзамдарын акылдуулук менен колдонгон, калыс, акыйкат эл башкаруучу катары "Чоң Медет" деген атак алган. Эл алдында макал-ылакап аралаштыра таасын сүйлөй алган чоң чечен болгон. Умар хан 1811ж. Медет бийге датка наамын ыйгарган. Медеттин күмбөзү Кызарт ашуусунун чыгышында Кочкор өрөөнүндө салынган. Белгилүү санжырачы Ж. Кенчиев «Медет датка» ( Бишкек, 1996) аттуу китеп жазган.
<br>Дуулат бйй, Дуулат Медет уулу (Дуулат Медетов) - Саяк уурусун бийлеген ири манап.
<br>Чыны бий, Чыны Дуулат уулу (Чыны Дуулатов) - Саяк уурусун бийлеген ири манап, созмоор, чечен адам болгон. Сөөгү Жумгал өрөөнүндө коюлган.
<br> Молдо Кылыч, зар-заманчы акын
<br> Орозбаков Сагымбай, улуу манасчы
<br> Ормон хан, тааымал эл бийлөөчү
<br> Төрөгелди, баатыр
<br> Шайбыр, баатыр
<br> Исакеев Баялы, советтик-партиялык ишмер,1938-жылы репрессияланып кеткен
<br> Сыдыков Абдыкерим, советтик-партиялык ишмер,1938-жылы репрессияланып кеткен
<br> Арабаев Ишеналы, агартуучу, 1938-жылы репрессияланып кеткен
<br> Сыдыков Осмоналы, алгачкы кыргыз тарыхчыларынын бири
<br> Солтоноев Белек, алгачкы кыргыз тарыхчыларынын бири
<br> Усубалиев Турдакун, көрүнүктүү советтик-партиялык ишмер, ЖКнын экс-депутаты
<br> Мамбеталиев Көкөбай, Социалисттик Эмгектин баатыры
<br> Сагымбаева Телегей, Социалисттик Эмгектин баатыры
<br> Сыдыков Шарип, Социалисттик Эмгектин баатыры
<br> Жусупов Билал, Социалисттик Эмгектин баатыры
<br> Сакыбаев
<br> Мааткеримов Асыранбек, Кыргыз ССРинин мектептерине эмгек сиңирген мугалим
<br> Кыдыралиев Капар, Кыргыз ССРинин мектептерине эмгек сиңирген мугалим
<br> Жапаров Акылбек, ЖКнын экс-депутаты, финансы министри
<br> Азыркы коргоо министри
<br> Соцфонд
<br> Акматбеков Кубатбек, ЖКнын экс-депутаты
<br> Медетбеков Шамшыбек, ЖКнын экс-депутаты
<br> Мырзабеков Кеңешбек, советтик-партиялык ишмер
<br> Рыскулов Сардарбек, жазуучу
<br> Өмүрбаев Сагындык, жазуучу
<br> Искеналиев Съездбек, эстрадалык ырчы
<br> Чынара Жакыпова, экс-министр
==Чүй суусу==
В средней части реки расположено Орто-Токойское водохранилище, что накладывает отпечаток на сплав, так как расход воды может быть изменен очень быстро. До 5-15мая воды вообще может не быть, так как идет заполнение водохранилища. С середины мая до начала августа воды, как правило, выпускают более 70-90 м3/сек. В августе расход может быть уменьшен до 40-50м3/сек.
Есть множество легенд, связанных с тем, как деревня Кочкор получила свое название. Возможно самое романтичное о бедном, хорошо образованном, молодом человеке - путешественнике. Путешествуя, он остановился в лагере местного Хана. Хан имел дочь, которая была очень красива - и многие из местных джигитов уже пробовали добиться ее расположения, но все они закончились неудачно.
Юноша-путешественник увидел ее и влюбился. Он поросил у отца девушки разрешения жениться на ней. Хан посмеялся над юношей и решил преподать ему урок. Он решил поставить невыполнимую задачу. Хан предложил молодому человеку разводить верблюдов в течение 10 лет (!) и если за это время поголовье увеличится в 100 раз, то он сможет жениться на принцессе. Молодой человек очень полюбил девушку и согласился на это условие. Первая зима была необычно морозной. Наступило затмение солнца, и задул штормовой ветер. Ветер был настолько сильным, что юноша не мог даже открыть свои глаза. Опустошенный, напрягая последние свои силы, молодой человек закричал «Кач кар, кач кар!» ("Уйди снег, Уйди снег!»).
Природа услышала его крик и сжалилась над ним. Ветер стал утихать, снег перестал падать. С того дня, гласит легенда, в Кочкор очень редко идет снег.
Дело юноши было успешным: стадо верблюдов увеличивалось и достигло стократного размера, и он женился на своей принцессе. У них родился сын, который стал великим воином.
Кар жатпас Кочкор жерим сен.
Касиет буткон тенирден,
Кар жатпас Кочкор жерим сен.
Куулонткон урпакмурасын,
Кужурмон Кочкор элим сен.
Канчалык алыс журсом да,
Каректен очпос демим сен.
Канатты кокко кактырган,
Кагылам сендей элимден...
(автор:М.Ирсалиев)
= Шилтеме =
| |||