Хундар: нускалардын айырмасы

'''Хундар''', ''сүнү, гундар'' – биздин заманга чейинки 1-миң жылдыктын башында Борбордук Азиядагы байыркы көчмөн калктар; түрк элдеринин байыркы ата-тегинин бири. Биздин заманга чейинки 3-кылымдын акырында хунндар азыркы [[Борбордук Моңголия]] менен [[Байкал]]дын боюнда жайгашкан. Ушул доордо [[Модэ шанүй]] (падыша, [[кол башчы]]) башкарган. Хунндар дунхуларды (байыркы моңголдордун ата-теги), юечжилерди талкалап, кыргыздарды жана усундарды жеңип алышкан. Андан кийин Кытайга жортуул жасаган, император Лю Бан аларга салык төлөөгө аргасыз болгон. Биздин заманга чейинки 1-кылымда хунндардын дагы бир кол башчысы Чжичжи батышка жортуул жасап, кыргыздарды жана алардын түндүгүндөгү динлиндерди талкалаган. Биздин заманга чейинки 1-кылымдын ортосунда хунндар [[Кытай]]га убактылуу сөз жүзүндө баш ийген.

 

Биздин замандын 48-жылы хунндардын жети уругу кайрадан Кытай императоруна баш ийип, түштүк хунндар деп аталып калган. Түндүк хунндар биздин замандын 1-кылымынын акырында экиге бөлүнгөн. Бир бөлүгү Моңголия аймагында кала берип, кийинчерээк түрк урууларынын өзөгүн түзгөн. Дагы бир бөлүгү Орто Азия тарапка жылган. Батышка жылган түндүк хунндардын айрым топтору Европага чейин журт которуп жана өзүнө башка көчмөн урууларды сиңирип отуруп, жаңы гунндар уруу бирикмесине айланган. Орто Азиянын чыгыш бөлүгүнө журт которгон түндүк хунндардын калган-катканы кийинчерээк [[Батыш түрк кагандыгы]]нын негизги калкына аралашып кеткен. Түштүк хунндар Кытайда бир катар чакан мамлекетти негиздешкен; 6-кылымга чейин жужан, табгач (тоба), түрк, кытай сыяктуу элдерге аралашып, алардын арасына сиңип кеткен.

 

 

[[af:Hunne]]

[[sv:Hunner]]

[[sw:Wahunni]]

[[tr:Hunlar]]

[[tt:Hunnar]]