Биринчи киши аткан
Биринчи киши аткан (англ. FPS) — видео оюндар жанры. Анда мылтык жана башка курал-жарактар колдонулуп, биринчи кишинин көзү менен атыш жүрөт; башкача айтканда, оюнчу башкы каармандын көз карашы менен окуяларды баштан өткөрөт. Бул жанр башка атышуучу оюндардагы жалпы мүнөздөмөлөргө ээ. Бул өз кезегинде аны экшн оюндардын катарына киргизет. Жанр ишке киргенден бери 3D жана жасалма 3D графикалар жабдууларга болгон талапты өстүрүп, көп оюнчу режими алардын ажырагыс бөлүгү болуп калды.
Биринчи киши аткан жанр 1973-жылы башталган Maze War жана Spasim оюндары иштелип чыккан убактарга барып такалат. Кийинчерээк, 1987-жылы MIDI Maze сыяктуу ойноок аталыштардан кийин, бул жанр 1992-жылы Wolfenstein 3D деген маанисиз эле катаал аталышка бириктирилген. Бул оюн аталган жанрды түптөгөн архетип болуп калган жана андан кийинки аталыштар ага негизделген. Ошол аталыштардын бири — Doom. Бул жанрдын кеңири катмарга жайылышына жана популярдуулугуна негиз салган. Балким, бул жанрдагы эң таасирдүү оюндардын бири; көп жылдар бою Doom клону термини Doomдун таасиринен улам бул жанрды белгилөө үчүн колдонулган. 1998-жылда жарык көргөн Half-Life жана анын 2004-жылы чыккан уландысы Half-Life 2 оюндун сюжетин жана анын табышмак элементтерин кеңейткен. 1999-жылы Half-Life оюнунун өзгөртүлүп толукталган Counter-Strike версиясы жарык көргөн. Ал Doom менен катар эң таасирдүү биринчи киши аткан оюндардын бири болушу ыктымал. 1997-жылы чыккан GoldenEye 007, үй консолдору үчүн биринчи киши аткан оюндардын жаңы деңгээлин аныктаган. Ал эми Halo сериясы консолдун сатылышын өстүрүп, биринчи киши аткан оюндардын платформасына карата айтылган жылуу сын-пикирлерди жараткан. 21-кылымда биринчи киши аткан оюндар - коммерциялык баалуулукка ээ видео оюндардын жанры. 2016-жылга карата атышкычтардын саны бардык жанрларындагы видео оюндардын 27 пайыздан ашуунун түзгөн. Айрым биринчи киши аткан оюндар популярдуу киберспорт түрүнө жана атаандаш таймаш оюндарына да айланган.