Болжолдоо

 

Болжолдоо-бул атайылап окшош, бирок башка нерсеге дал келбеген нерсе.

Этимологиясы жана колдонулушу

Сөздүн жакындатуусу латын тилиндеги жакындатуулардан келип чыккан, проксимус деген сөздүн мааниси абдан жакын жана Ад- (ад - ап болуп кала электе - ассимиляция жолу менен) деген сөздүн мааниси. Болжолдуу, болжол менен деген сыяктуу сөздөр айрыкча техникалык же илимий контекстте колдонулат. Күнүмдүк англис тилинде болжол менен же тегерек сыяктуу сөздөр окшош мааниде колдонулат. Ал көбүнчө "болжол" менен кыскартылат.

Бул термин дээрлик, бирок так туура эмес болгон ар кандай касиеттерге (мисалы, маани, cан, сүрөт, сүрөттөмө) колдонулушу мүмкүн; окшош, бирок так бирдей эмес (мисалы, болжолдуу убакыт саат 10 болгон).

Илимде, жакындатуу туура моделди колдонуу кыйын болгондо жөнөкөй процессор моделин колдонууну билдириши мүмкүн. Эсептөөлөрдү жеңилдетүү үчүн болжолдуу модель колдонулат. Эгерде толук эмес маалымат так көрсөтмөлөрдү колдонууга тоскоол болсо, болжолдоолорду да колдонсо болот.

Математика

Болжолдотуу теориясы математиканын бир тармагы жана функционалдык анализдин сандык бөлүгү болуп саналат. Диофант жакындатуусу реалдуу сандардын рационалдуу сандар менен жакындатуусу менен алектенет.

Болжолдоо, адатта, так форма же так сандык Сан белгисиз же аны алуу кыйын болгондо пайда болот. Бирок белгилүү бир форма болушу мүмкүн жана эч кандай олуттуу четтөө табылбашы үчүн реалдуу форманы чагылдыра алат. Мисалы, 1,5 × 106 өлчөнүп жаткан нерсенин чыныгы мааниси 1,500,000 ден эң жакын жүз миңге чейин (ошондуктан чыныгы мааниси 1,450,000 ден 1,550,000 ге чейин)дегенди билдирет; бул 1.500 × 106 белгисине карама-каршы келет, демек, чыныгы маани эң жакын миңден 1,500,000 ге чейин (чыныгы маани 1,499,500 жана 1,500,500 ортосунда).

Функцияларды жакындатууга функциянын асимптотикалык мааниси байланыштуу, башкача айтканда, функциянын параметрлеринин бири же бир нечеси катары маани каалагандай чоңоюп калат. Мисалы, к/2+к/4+к/8+суммасы...+(к/2)^н асимптотикалык жактан Кге барабар.  

Математиканын бардык тармактарында бирдей белгилөө колдонулбайт жана кээ бир тексттерде болжол менен бирдей жана ~ деген маанини туюнтат, ал эми башка тексттерде символдор тескерисинче колдонулат.

Калып:Aligned table

LaTeX символдору

LaTeX белгилөөсүндө колдонулган белгилер.

• $\approx$ ( \approx ), адатта, сандар ортосундагы жакындашууну көрсөтүү үчүн, мисалы $\pi \approx 3.14$ .
• $\not \approx$ ( \not\approx ), адатта сандар болжол менен бирдей эмес экенин көрсөтүү үчүн ( $1\not \approx 2$ ).
• $\simeq$ ( \simeq ), адатта, функциялардын ортосундагы асимптотикалык эквивалентти көрсөтүү үчүн $f(n)\simeq 3n^{2}$ .
  • Ошентип жазып $\pi \simeq 3.14$ кеңири колдонулушуна карабастан, бул аныктама боюнча туура эмес болуп калат.
• $\sim$ ( \sim ), адатта, функциялардын ортосундагы пропорционалдыкты көрсөтүү үчүн, ошол эле $f(n)$ жогорудагы сызык болот $f(n)\sim n^{2}$ .
• $\cong$ ( \cong ), адатта, фигуралардын ортосундагы конгруенцияны көрсөтүү үчүн, мисалы $\Delta ABC\cong \Delta A'B'C'$ .
• $\eqsim$ ( \eqsim ), адатта эки чоңдуктун туруктууларга барабар экенин көрсөтүү үчүн.
• $\lessapprox$ ( \lessapprox ) жана $\gtrapprox$ ( \gtrapprox ), адатта, теңсиздик орундаарын же эки маани болжолдуу түрдө бирдей экенин көрсөтүү үчүн.

Юникод

Болжол менен бирдей болгон буюмдарды көрсөтүү үчүн колдонулган символдор толкундуу же чекиттүү белгилер болуп саналат.Калып:Aligned table

Илим

Болжолдоо табигый түрдө илимий эксперименттерде пайда болот. Илимий теориянын божомолдору чыныгы өлчөмдөрдөн айырмаланышы мүмкүн. Бул теорияга кирбеген реалдуу кырдаалда факторлор бар болгондуктан болушу мүмкүн. Мисалы, жөнөкөй эсептөөлөр абанын каршылыгынын таасирин камтыбашы мүмкүн. Мындай шартта теория реалдуулукка жакындатат. Ошондой эле, өлчөө техникасынын чектөөлөрүнөн улам айырмачылыктар пайда болушу мүмкүн. Бул учурда, өлчөө чыныгы мааниге жакындатуу болуп саналат.

Илимдин тарыхы көрсөткөндөй, мурунку теориялар жана мыйзамдар мыйзамдардын терең топтомуна жакын болушу мүмкүн. Корреспонденция принцибине ылайык, жаңы илимий теория эски, жакшы негизделген теориялардын натыйжаларын эски теориялар иштеген тармактарда кайталашы керек. Эски теория жаңы теорияга жакындатат.

Физикадагы айрым көйгөйлөрдү түздөн-түз анализ аркылуу чечүү өтө татаал, же прогресс жеткиликтүү аналитикалык шаймандар менен чектелиши мүмкүн. Ошентип, так көрсөтмө белгилүү болсо дагы, болжолдоо жетиштүү так чечимди бериши мүмкүн, ошол эле учурда Көйгөйдүн татаалдыгын бир кыйла төмөндөтөт. Физиктер көбүнчө Жердин формасын сфера катары болжолдошот, бирок так сүрөттөлүшү мүмкүн, анткени көптөгөн физикалык мүнөздөмөлөрдү (мисалы, гравитация) башка формаларга караганда сфера үчүн эсептөө кыйла жеңилирээк.

Ошондой эле, жылдызды айланып жүргөн бир нече планетанын кыймылын талдоо үчүн болжолдоо колдонулат. Бул планеталардын бири-бирине болгон гравитациялык таасиринин татаал өз ара аракеттенүүсүнөн улам өтө татаал. Болжолдуу чечим итерацияларды аткаруу менен ишке ашырылат. Биринчи итерацияда планеталардын гравитациялык өз ара аракеттенүүсү эске алынбайт жана жылдыз туруктуу деп эсептелет. Эгерде так чечим керек болсо, анда планеталардын позициясын жана кыймылын биринчи итерацияда аныкталгандай колдонуп, башка итерация жасалат, бирок ар бир планетадан экинчисине биринчи тартиптеги гравитациялык өз ара аракеттенүүнү кошот. Бул процесс канааттандырарлык так чечим чыкканга чейин кайталанышы мүмкүн.

Каталарды оңдоо үчүн бузулууларды колдонуу туура чечимдерди берет. Ошондой эле планеталардын жана жылдыздын кыймылын туурап, так чечимдерди табууга болот.

Илим философиясынын эң кеңири тараган версиялары эмпирикалык өлчөө ар дайым жакындатуулар экендигин кабыл алышат — алар өлчөнүп жаткан нерсени толук чагылдыра алышпайт.

Мыйзам

Европа Биримдигинин (ЕБ) ичинде "жакындаштыруу" - бул ар бир өлкөдөгү учурдагы укуктук базанын айырмачылыктарына карабастан, Member мыйзамдары ишке ашырылып, мүчө мамлекеттердин улуттук мыйзамдарына киргизилген процесс. Болжолдоо жаңы мүчө мамлекеттердин кошулуу алдындагы процессинин бир бөлүгү катары жана ЕБ директивасы талап кылганда улантуучу процесс катары талап кылынат. Жакындатуу-бул директиванын аталышында колдонулган негизги сөз, мисалы, 2015-жылдын 16-декабрындагы соода белгилери жөнүндө директива "мүчө мамлекеттердин соода белгилерине байланыштуу мыйзамдарын жакындатууга"кызмат кылат. Европа Комиссиясы мыйзамды жакындатууну "Европа Биримдигине мүчө болуунун уникалдуу милдети"деп сыпаттаган.  

Шилтемелер

1.Оксфорд сөздүгүнүн кыскача басылышы, сегизинчи басылышы, 1990, ISBN 0-19-861243-5 2.Азыркы англис тилинин лонгман сөздүгү, Пирсон билим берүү Лтд 2009, ISBN 978 1 4082 1532 6 3."Сандык Эсептөө Боюнча Колдонмо". 2016-04-06 күнү түп нускадан архивделген. 2013-06-16-жылы алынган.

4."Болжол менен бирдей — вольфрам Матверлдден". Вольфрам Матверлд. Алынган 2021-11-22. 5."Математикалык операторлор – Юникод" (PDF). 2013-04-20-жылдары алынган.

6.Кат алышуу принциби – Британ энциклопедиясы 7.Үч дене көйгөйү 8.Европа комиссиясы, Европа Биримдигинин экологиялык мыйзамдарын жакындатуу боюнча колдонмо, акыркы жолу 2019-жылдын 2-августунда жаңыртылган, 2022-жылдын 15-ноябрында киргизилген 9.Евро-Лекс, Европа Парламентинин жана 2015-жылдын 16-декабрындагы Кеңештин 2015-жылдын 23-декабрында жарыяланган, соода белгилерине (кайра түзүү) (ЕЭАГА тиешелүү текст) байланыштуу мүчө мамлекеттердин мыйзамдарын жакындатуу боюнча директивасы (ЕБ), 2022-жылдын 15-ноябрында жеткиликтүү

Тышкы шилтемелер

• Викимедиадагы жакындатууга байланыштуу медиа