Катаболизм

Катаболизм (грекче katabole – ажыроо), диссимиляция – тирүү организмде кармалган же тышкы чөйрөдөн алынган татаал азык заттардын – белоктор, нуклеин кислоталары, углеводдор, липиддер жана майлардын ферменттик реакциянын жардамы менен ажырашы. Организмдеги зат алмашуунун анаболизмге карама-каршы процесси. Катаболизм реакцияларында органикалык молекулалардагы химиялык байланыштардан энергия бөлүнүп чыгып, АТФтин фосфаттык байланыштарынын энергиясына айланат. АТФтеги энергия анаболизм реакцияларынын жүрүшүнө жана организмдин башка тиричилигине жумшалат. Катаболизм аэробдук чөйрөдө дем алуу (кычкылдануу), анаэробдук шартта ачып-кычуу жолдору менен жүрөт. Аэробдук дем алууда органикалык заттар акыркы затка (СО₂ жана Н₂О) чейин толук ажырап, энергия көп бөлүнүп чыгат. Ачууда заттар толук ажырабай, энергия аз бөлүнүп чыгып, акыркы заттары – ар түрдүү спирттер, органикалык кислоталар (сүт, май, лимон жана башкалар) алынат.

Колдонулган адабияттар

• Диссимиляция / “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 3-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2011. 784 бет, илл. ISBN 978 9967-14-074 -5
• Катаболизм / “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 4-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 9967-14-104 -9