Колыма дарясы

Колыма дарясы
Мүнөздөмө
Узундугу	2 600 км
бассейндин аянты	647 000 км²
Жайгашкан орду
Өлкө	Орусия
ОМСР	19010100112019000000019

Колыма дарясы – Азиянын түндүк-чыгышындагы дарыя. Магадан облусу менен Якутиянын аймагында. Узундугу 2600 км, алабынын аянты 647 миң км². Халкан кырка тоосунан башталган Кулу жана Аян-Юрях дарыясынын кошулушунан пайда болот. Жогорку бөлүгүндө босоголорду, сайроондорду пайда кылат, төмөн жагында Колыма ойдуңу (1150 км) аркылуу өтүп, Чыгыш Сибирь деңизиндеги Колыма булуңуна куярда аянты 3250 км², узундугу 130 кмге жеткен дельтаны түзөт. Негизги куймалары: Детрин, Бахапча, Буюнда, Балыгычан, Сугой, Корколон, Берёзовка, Омолон, Анюй (оң); Сеймчан, Поповка, Ясачная, Ожогина, Седедема (сол). Суусунун деңгээли 14 мге чейин өзгөрөт. Орточо чыгымы 3900 м³/сек, эң көбү 25100 м³/сек (июнь), эң азы 23,5 м³/сек (апрель). Кар (47%), жамгыр (42%) жана булак сууларынан (11%) куралат. Майдын ортосунан октябрга чейин суусу кирет. Сентябрдын аягы – октябрдан майдын 2-жарымы – июнга чейин муз каптайт. Кышында үйөр пайда болот. Бахапчинин чатынан (Усть-Среднекандан туруктуу) кеме жүрөт. Дебиндин чатынан жогорураак Колыма ГЭСи курулган (1984); Усть-Среднекан ГЭСи курулууда (2008). Төмөнкү агымында балык кармалат. Боюнда Среднеколымск шаары жайгашкан; негизги порттору: Усть-Среднекан, Зырянка, чатында – Черский, Зелёный Мыс, Край Лесов. Колыманын алабында алтын кендери бар.

Колдонулган адабияттар

“Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 4-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2012. 832 бет, илл. ISBN 978 9967-14-104-9